برای اینکه صدای گیتارتان همیشه زیبا و رسا باشد، باید در مراقبت از آن بکوشید و مانند هر وسیلهٔ ارزشمند دیگری به قسمتهای مختلف آن توجه کنید. یکی از کارهای ضروری که صاحبان گیتار باید انجام دهند، رگلاژ گیتار است. در ادامه این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، بیشتر با رگلاژ گیتار آشنا خواهید شد.
ساز گیتار
گیتار یک ساز موسیقی است که سیم دارد و معمولاً با انگشت یا مضراب نواخته میشود. این ساز به خاطر ارتعاش سیمهایش، در دستهی سازهای زهی قرار میگیرد. گیتار معمولاً شش سیم دارد و تاریخچهی غنی و روشهای نواختن متنوعی دارد. این ساز در طول زمان، همراه با تحولات موسیقی غرب، تغییرات زیادی کرده و پیشرفت چشمگیری داشته است. به همین دلیل، امروزه انواع مختلفی از گیتار وجود دارد و جایگاه مهمی در موسیقی جهان پیدا کردهاست.
رگلاژ گیتار
تنظیم گیتار یا همان رگلاژ، یکی از کارهای مهم برای مراقبت از این ساز است. این کار سخت نیست و اگر آن را یاد بگیرید، نواختن گیتار برایتان لذتبخشتر خواهد شد.
سیمهای گیتار عمر مشخصی دارند و معمولاً پس از شش ماه، انعطاف و کشسانی خود را از دست میدهند. در این حالت، نواختن سختتر میشود و حتی ممکن است به فرتهای گیتار آسیب بزنند. همچنین، کیفیت صدا هم تحت تأثیر قرار میگیرد.
با هزینهای کم و انجام تنظیمات دورهای گیتار، میتوانید از مشکلاتی مانند ترک خوردن فرتها، ساییدگی آنها یا ایجاد صدای ناخوشایند جلوگیری کنید. این کار باعث میشود از سالم بودن سازتان مطمئن شوید و با آرامش بیشتری بنوازید.
روش رگلاژ گیتار کلاسیک
تنظیم تراسراد (TRUSSROD)
یک گیتار خوب و مناسب باید دستهای کاملاً صاف و بدون هیچ خمیدگی داشته باشد. در گیتارهای کلاسیک امروزی، معمولاً یک میله فلزی به نام «تراسراد» داخل دسته کار گذاشته میشود.
تراسراد در واقع میلهای است که پیش از نصب صفحه انگشتگذاری (فرتبورد)، درون دسته گیتار قرار میگیرد. این میله دارای یک پیچ در انتهای خود است که با چرخاندن آن، میتوان میزان انحنای دسته را تنظیم کرد و در صورت وجود تاب، آن را برطرف نمود.
تنظیم گیتار کلاسیک چگونه انجام میشود؟
تنظیم گیتار کلاسیک به معنای تنظیم و کوک کردن سیمهای آن است تا هر سیم نت صحیح و مورد نظر را تولید کند. این گیتار معمولاً شش سیم دارد که به ترتیب از پایین به بالا (نازکترین به ضخیمترین) به این صورت کوک میشوند:
سیم اول: نت می (E)
سیم دوم: نت سی (B)
سیم سوم: نت سل (G)
سیم چهارم: نت ر (D)
سیم پنجم: نت لا (A)
سیم ششم: نت می (E)
این چینش استاندارد، کوک «E استاندارد» نامیده میشود و رایجترین روش برای تنظیم گیتار کلاسیک است. برای انجام این کار معمولاً از یک تیونر (دستگاه کوککن) یا یک برنامه موبایل کمک گرفته میشود تا از دقیق بودن نت هر سیم مطمئن شوید.
تنظیم زاویه نک در رگلاژ گیتار کلاسیک
در حالت مطلوب، قطعهی سر دسته (نک) باید با یک زاویهی بسیار کم روی بدنهٔ گیتار نصب شود، به طوری که هیچ فشاری به سیمها وارد نشود. بهتر است نک را به آرومی به سمت پایین مایل کنید تا قسمت بالایی صفحهی انگشتگذاری در امتداد صفحهٔ اصلی بدنه قرار گیرد. همچنین، نک باید آنقدر کوتاه باشد که آخرین فرت دقیقاً قبل از نقطهٔ اتصال به بدنه قرار بگیرد.
اگر زاویهٔ نصب نک به درستی تنظیم شده باشد، صفحهی فرتبرد باید از بالای خرک گیتار عبور کند.
رگلاژ نات گیتار کلاسیک
بعد از اینکه مشکل میله تراس و زاویهٔ نت کاملاً برطرف شد، میتوانید اکشن گیتار را در قسمت نت تنظیم کنید. برای این کار، هر سیم را بعد از فرت دوم به سمت پایین فشار دهید و سپس اکشن را در فرت اول بررسی کنید.
میتوانید اکشن گیتارتان را با کمک شیارهای روی نت، با استفاده از یک سوزن نازک، پایین بیاورید. بعد از اتمام تنظیم نت، پیشنهاد میکنیم کمی روغن مخصوص به شیارها بزنید. این کار وقتی سیمها کوک هستند، از پایین رفتن بیش از حد نت جلوگیری میکند.
تنظیم سدل
بلندی سیمها روی دسته گیتار، که به آن اکشن میگویند، تا حد زیادی توسط ارتفاع «سدل» یا همان پایه سیمها تعیین میشود. فقط بعد از این که تمام مراحل قبلی را به پایان رساندید، نوبت به تنظیم این قسمت میرسد.
برای تنظیم دقیق سدل، با استفاده از یک سنباده و یک بلوک ماسهای، مقداری از material آن را میتراشند تا به اندازه دلخواه برسد. همچنین، سطح بالایی گیتار (تاپ) معمولاً باید کمی حالت محدود یا انحنا داشته باشد تا سیمهای نازکتر، کمی در سطح پایینتری قرار بگیرند.
معیار استاندارد واحدی برای میزان بلندی سیمها وجود ندارد و این مقدار میتواند بر اساس مدل گیتار متفاوت باشد. با این حال، یک اندازهی معمول و پذیرفتهشده این است که سیمها در فرت دوازدهم، حدود ۳/۱۶ اینچ از دسته فاصله داشته باشند.
چه زمانی باید گیتار خود را رگلاژ کنیم؟
در ادامه چند نکته کلی و ساده درباره زمان مناسب برای تنظیم گیتار آورده شده است:
– اگر از آخرین باری که گیتارتان را تنظیم کردهاید، بیش از یک سال گذشته است.
– اگر تازه یک گیتار نو خریدهاید و دوست دارید آن را مطابق سلیقه خودتان تنظیم کنید.
– اگر گیتار دستدومی خریداری کردهاید و از زمان آخرین تنظیم آن اطلاعی ندارید.
– اگر فاصله سیمها از صفحه گیتار زیاد شده و نواختن برایتان سخت شده است.
– اگر بعضی از نتها بهدرستی صدا نمیدهند یا صدای ناخوشایندی دارند.
– اگر کوک گیتار در اکتاوهای مختلف هماهنگ نیست (مثلاً دو نت همنام روی یک سیم، با فاصله یک اکتاو، با هم کوک نباشند).
– اگر آسیب واضح و قابل مشاهدهای به ساز وارد شده است.
– اگر لبههای فرتها یا ناتها تیز شده و هنگام نواختن دست شما را اذیت میکند.
– اگر گیتارتان کوک را نگه نمیدارد و زود از کوک خارج میشود.
– اگر یکی از سیمها همیشه در یک نقطه خاص پاره میشود؛ مثلاً نزدیک بریج یا نزدیک نات.