سهتار یکی از سازهای سنتی ایران است که با زخمه زدن به سیمهایش نواخته میشود. این ساز معمولاً چهار سیم دارد که جنس آنها از فولاد و برنز است. سیمها در امتداد دستهی ساز، از قسمت کاسه تا انتهای پنجه کشیده شدهاند. برای داشتن یک سهتار با صدای دلنشین، لازم است که ویژگیهای خاصی در آن رعایت شده باشد. اگر قصد خرید یک سهتار با صدای خوب را دارید، پیش از انتخاب نهایی، توصیه میکنیم ادامهی این مطلب در وبلاگ ندابلاگ را مطالعه کنید.
سه تار
سهتار یکی از سازهای قدیمی ایرانی است که به گروه سازهای دوتار و تنبور تعلق دارد. امروزه این ساز در دستهبندی سازهای سنتی ایران جای گرفته و از نظر پردهبندی بسیار شبیه به ساز تار است.
برای ساختن سهتار معمولاً از چوب گردو، توت یا افرا برای بخش کاسه صدا استفاده میشود. صفحه روی ساز اغلب از چوب توت و دسته آن از چوب گردو ساخته میشود. کاسه سهتار را به سه روش میسازند: یا با چسباندن ترکههای چوبی، یا با تراشیدن یک تکه چوب کامل، یا با استفاده از کدوی مخصوص.
سیمهای سهتار معمولاً از جنس فلز برنز و فولاد هستند. در تزیین این ساز، بسته به سلیقه سازنده، از چوبهای گوناگون، صدف، استخوان و عاج نیز بهره میبرند. همچنین برای محافظت از چوب و ایجاد جلایی زیبا روی بدنه ساز، معمولاً از لاک الکل استفاده میکنند.
ویژگیهای یک سه تار خوش صدا و خوب
برای انتخاب یک سهتار مناسب، باید به دو ویژگی اصلی دقت کنید: ظاهر ساز و صدای آن.
منظور از ویژگیهای ظاهری، شکل و ساختار فیزیکی سهتار است که شامل موارد زیر میشود:
– هماهنگی و زیبایی کلی ساز
– وزن متعادل و مناسب آن
– اندازهای که با بدن نوازنده سازگار باشد
ویژگیهای صوتی نیز به شخصیت و کیفیت صدای سهتار مربوط میشود که شامل این موارد است:
– عدم وجود صداهای اضافه و ناخواسته
– هماهنگی و تعادل در صدا
– نرمی و لطافت صدا و نداشتن خشونت
– شیرین و خوشآیند بودن صدای ساز
نکات مهم هنگام انتخاب و خرید سه تار خوش صدا
انتخاب یک سهتار با کیفیت
وقتی میخواهید یک سهتار خوب انتخاب کنید، اولین نکتهای که باید به آن توجه کنید، صدای شفاف و دلنشین ساز است. پس از آن، راحتی ساز در دست و نوازندگی اهمیت دارد و در نهایت به زیبایی ظاهری آن میرسیم. یک سهتار مناسب ویژگیهای زیر را دارد:
بهترین جنس برای صفحه و کاسهٔ سهتار، چوب درخت توت است. بهتر است به این موضوع توجه کنید که «معمولاً چوب توت زرد رنگ است».
رگههای صفحه باید درشت باشد و به سمت سیمهای بم قرار گیرد.
فاصلهٔ سیمها از دستهٔ ساز باید کم باشد، طوری که هنگام نواختن، احساس سختی در سیمها نکنید.
صدای قسمت پایین دسته با قسمت بالای آن باید هماهنگ باشد.
صدای سیم دوم باید واضح باشد و حالت مبهم و نامفهومی نداشته باشد.
هنگام نواختن سیم بم، صدا باید نرم و طبیعی باشد.
صدای تمام سیمها باید با هم هماهنگ باشد، طوری که به راحتی نتوان سیمها را از هم تشخیص داد.
بلند بودن صدای ساز دلیل بر خوب بودن آن نیست.
باید بتوانید با یک بار زدن مضراب یا حتی بدون آن، چندین نت را به راحتی و با طنین خوب اجرا کنید.
در اجرای تکنیک ویبره (نالهٔ ساز) نباید مشکلی وجود داشته باشد.
بعد از کوک کردن ساز، همهٔ پردهها را امتحان کنید تا صدای ناخوشایندی (گز) ندهد.
دستهٔ ساز نباید خیلی کلفت یا خیلی نازک باشد؛ البته این موضوع به اندازه و شکل دست شما هم بستگی دارد.
ساز باید وزن سبکی داشته باشد.
رنگ ساز هرچه روشنتر باشد، بهتر است.
آخرین ویژگی یک سهتار خوب، زیبایی ظاهری آن است.
طریقه نگهداری سه تار
پس از اینکه یک سهتار خریدید، مهمترین کاری که باید انجام دهید این است که از آن به خوبی مراقبت کنید. یادتان باشد که نگهداری درست از ساز، باعث میشود عمر آن بیشتر شود. حتی پس از چندین سال، ساز شما نه تنها فرسوده نمیشود، بلکه با ارزشتر و گرانبهاتر نیز خواهد شد.