اگر به سازهای کوبهای ایرانی علاقهمند هستید و دوست دارید نواختن یکی از آنها را یاد بگیرید، احتمالاً این پرسش برایتان پیش میآید: دف را انتخاب کنم یا تنبک؟
هرکس ممکن است نظر متفاوتی در این باره داشته باشد؛ اما در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، پاسخی منطقی و کامل به این پرسش ارائه میکنیم.
درباره دف و تنبک
پیش از آنکه به ویژگیهای منحصر به فرد دف و تنبک اشاره کنیم، بهتر است ابتدا با هر کدام از این سازها به صورت کلی آشنا شویم.
دف از یک حلقه چوبی، یک لایه نازک از جنس پلاستیک یا پوست حیوانات و چندین حلقه فلزی کوچک تشکیل شده که به بدنه آن آویزان است.
تنبک نیز نوعی ساز کوبهای است که شکلی شبیه به جام دارد. در گذشته، جنس بدنه آن از سفال، فلز یا چوب بود؛ اما امروزه بیشتر تنبکها از چوب ساخته میشوند. روی تنبک را نیز معمولاً با پوست گوساله، شتر یا بز میپوشانند.
این ساز از دیرباز در فرهنگ و موسیقی ایران جایگاه ویژهای داشته و در مراسم و آیینهای مختلف مورد استفاده قرار میگرفته است.
دف بهتر است یا تنبک؟ تفاوتها
برای اینکه بتوانید انتخاب درستی بین دف و تنبک داشته باشید، بهتر است ابتدا با ویژگیهای هر کدام آشنا شوید. هر یک از این سازها صدای خاص و کاربرد متفاوتی دارند. با شناخت این تفاوتها میتوانید بر اساس سلیقه و نیاز خود، ساز مناسب را انتخاب کنید.
تفاوت دف و تنبک از نظر میزان سختی
خیلی از هنرجوها میپرسند که یادگیری دف سختتر است یا تنبک؟ در پاسخ باید گفت که راه و روش یادگیری هر ساز برای هر کس، فرق میکند. ممکن است شما با توجه به استعداد، پشتکار و علاقهای که دارید، یکی از این دو ساز را زودتر از دیگری بیاموزید. اما به طور کلی، اگر بخواهیم یک قانون کلی بیان کنیم، تنبک جزئیات و نکات فنی بیشتری برای یادگیری دارد؛ چون برای نواختن آن باید از تمام ده انگشتتان استفاده کنید. در پایان این را به خاطر بسپارید که هم دف و هم تنبک از سازهایی هستند که میتوان در مدت زمان کوتاهی اصول اولیه آنها را فراگرفت و پیشرفت سریعی داشت. البته برای حرفهای شدن در هر دوی آنها، نیاز به زمان و تمرین بسیار است.
سبکهای متفاوت دف و تنبک
دف معمولاً در مراسم مذهبی، عرفانی و در اجراهای گروهی ایران و مناطق اطراف به کار میرود. در مقایسه، تنبک بیشتر در موسیقی دستگاهی، کلاسیک و نوین ایرانی رواج دارد و هم به صورت تکنوازی و هم برای همراهی با دیگر سازها استفاده میشود. بسته به علاقهی شما به موسیقی عرفانی یا موسیقی دستگاهی، میتوانید یکی از این دو ساز کوبهای را برای نواختن برگزینید.
نیاز به مهارتهای جسمی گوناگون
یک فرق مهم بین دف و تنبک، در تواناییهای بدنی است که برای نواختن آنها لازم است. کسی که دف مینوازد، نیاز به بازوها و مچهای قدرتمندی دارد. اما نوازندهٔ تنبک باید تمرکز خود را روی مهارت و هماهنگی دقیق انگشتانش بگذارد.
نگهداری
دف معمولاً اندازه بزرگی دارد و وزن آن بیشتر است؛ به همین خاطر باید با احتیاط زیاد آن را حمل کرد. در مقابل، تنبک سبکتر است و حمل و نگهداری آن راحتتر میباشد. برای حفظ و مراقبت از دف، باید پوست آن را جدی بگیرید، چون در صورت قرار گرفتن در دمای نامناسب یا نور زیاد به سرعت صدمه میبیند. در مورد تنبک نیز علاوه بر پوست، باید به بدنه چوبی آن هم توجه کنید، چون هر دو بخش در برابر رطوبت و دمای نامتعادل آسیبپذیر هستند.