گلنوش خالقی اولین بانوی ایرانی است که به شکل آکادمیک و تخصصی در زمینه رهبری ارکستر آموزش دید و تحصیل کرد. در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، بیشتر درباره زندگی و کارهای این هنرمند میخوانیم.
زندگینامه گلنوش خالقی
گلنوش خالقی در هفدهم دیماه سال ۱۳۱۹ در تهران به دنیا آمد. او یک موسیقیدان، آهنگساز، رهبر ارکستر و رهبر گروه کُر ایرانی بود. پدرش روحالله خالقی نام داشت و گلنوش نخستین بانوی ایرانی محسوب میشود که تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته رهبری موسیقی به پایان رساند.
او پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷، رهبری گروه کُر رادیو و تلویزیون ملی ایران را بر عهده داشت. گلنوش خالقی در سال ۱۳۵۸ به کشور آمریکا نقل مکان کرد.
آغاز کار هنری
ایشان در سال ۱۳۳۰ وارد هنرستان موسیقی ملی شد و یادگیری ساز پیانو را شروع کرد. از جمله استادان ایشان در هنرستان میتوان به حسن صبا، جواد معروفی و مصطفی کمال پورتراب اشاره نمود.
در سال ۱۳۳۸ و پس از گرفتن دیپلم از هنرستان موسیقی ملی، با رتبه اول به هنرستان عالی موسیقی راه پیدا کرد و نزد امانوئل ملیک اصلانیان آموزش دید.
یک سال بعد، دیپلم هنرستان عالی موسیقی را نیز با رتبه اول دریافت کرد و سپس به عنوان دستیار استاد، به تدریس پیانو و سرایش در همان هنرستان عالی پرداخت.
تحصیلات
او در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیل در موسیقی به اتریش رفت و در آکادمی موتزارتئوم سالزبورگ، رهبری کر خواند. پس از سه سال به آمریکا رفت و تحصیلاتش را در کالج اوبرلین در اوهایو پی گرفت.
سپس در سال ۱۳۵۳، مدرک کارشناسی ارشد رهبری کر را از دانشگاه ویسکانسین در مدیسون دریافت کرد. در این دوره با رهبران بزرگی مانند رابرت فاونتن و کورت پرستل همکاری میکرد.
در همان سال، پس از دعوت رادیو و تلویزیون ملی ایران، به کشور بازگشت و گروه “هم آوازان” را تشکیل داد تا آثار کلاسیک مخصوص کر و ارکستر را اجرا کند.
هنگامی که هنری گلنوش خالقی در ایران کنسرت داشت، او نیز با وی همکاری میکرد. فعالیت گروه “هم آوازان” تا زمستان ۱۳۵۷ ادامه پیدا کرد.
آخرین کار این گروه، ضبط پنهانی سرود آزادی ساخته گلنوش خالقی با شعری از فریدون مشیری بود. یادآوری پایان تلخ گروه “هم آوازان”، تا آخر عمر در ذهن گلنوش ماند.
خالقی در سال ۱۳۵۸ دوباره به آمریکا مهاجرت کرد و کارهای هنری خود را در “کانون دوستداران فرهنگ ایران” شروع نمود. در این زمان نیز با رهبرانی مانند رابرت فاونتن و کورت پرستل همکاری داشت.
او در سال ۱۳۶۴ با کمک چند نوازنده ایرانی و آمریکایی، ارکستر روحالله خالقی را با بیست نوازنده در آمریکا راهاندازی کرد و نزدیک به پنج سال رهبری آن را بر عهده گرفت. تأمین هزینه و حامی برای این ارکستر بسیار سخت بود و با وجود استقبال خوب از اجراها، ادامه کار از سال ۱۳۶۹ دیگر ممکن نشد.
وی در سال ۱۳۶۹ برای برگزاری کنسرت به ایران بازگشت و قصد داشت به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد درگذشت پدرش روحالله خالقی، برنامههایی در تهران و دیگر شهرها اجرا کند.
اما به دلیل “زن بودن”، اجازه رهبری و اجرای عمومی در ایران را دریافت نکرد. در این مدت، دو آلبوم موسیقی از آثار روحالله خالقی با نام “می ناب” ضبط کرد و پس از چند ماه، دوباره ایران را به مقصد آمریکا ترک گفت.
انتشار بیانیه در دفاع از سرود ای ایران
گلنوش خالقی در اسفندماه سال ۱۳۹۷ بیانیهای صادر کرد و از سرود «ای ایران» که ساخته روحاله خالقی است، دفاع نمود. او در این بیانیه به اقدام مسئولین استان قدس رضوی اعتراض کرد و کار آنها را محکوم کرد. به گفته او، این نهاد بدون اجازه از موسیقی این اثر ملی استفاده کرده و متن آن را به شکلی تغییر داده که به تبلیغ مذهب شیعه و امامان آن میپردازد. او این اقدام را دزدی فرهنگی و هنری و آسیب زدن به یک اثر ملی نامید و از مردم درخواست کرد تا نسبت به این موضوع اعتراض خود را نشان دهند.
درگذشت
گلنوش خالقی در بیست و ششم بهمن ماه سال ۱۳۹۹، در سن هشتاد سالگی، در شهر واشنگتن دی سی از دنیا رفت.
یادش همواره زنده و روانش شاد باد.