توکاتا نوعی قطعه موسیقی است که از حدود چهارصد سال پیش (قرن شانزدهم میلادی) شناخته شده است. اگر کنجکاو هستید که بیشتر با ویژگیها و پیشینه این سبک موسیقی آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم این نوشته در وبلاگ ندابلاگ را دنبال کنید.
فرم موسیقی توکاتا
توکاتا یک قطعه موسیقی است که نام آن از واژه ایتالیایی “toccare” گرفته شده و به معنای “لمس کردن” است. اما این سبک در موسیقی چه ویژگیهایی دارد؟
توکاتا معمولاً برای سازهای کلاویهای و زهی ساخته میشود. این سبک، حالتی آزاد، خلاقانه و گیرا دارد. از مشخصههای اصلی آن میتوان به هارمونیهای غنی، نغمههای سریع و پرشور و همچنین بخشهای پیچیده و طولانی اشاره کرد. مهارت در نواختن و حرکت سریع انگشتان روی ساز نیز در این سبک بسیار مهم است و نوازنده اغلب توانایی و تسلط خود را با اجرای این قطعات نشان میدهد.
در آغاز، توکاتا برای سازهای مختلفی نوشته میشد، اما به تدریج به یک قطعه تکنوازی تبدیل شد و بیشتر به سازهای کلاویهای مانند ارگ و پیانو اختصاص یافت.
تاریخچهای از توکاتا
سبک موسیقی توکاتا نخستین بار در دوره رنسانس و در شمال ایتالیا به وجود آمد. از ساختههای مهم این سبک در دهه ۱۹۵۰ میلادی، میتوان به کارهای آهنگسازانی چون کلودیو مرولو، آندریا و جیووانی گابریلی، آدریانو بنچیری و لوزاسکو لوزاسکی اشاره کرد. هانس لئو هاسلر این قالب موسیقی را به آلمان برد و در آنجا بیش از هر جای دیگر رشد کرد تا اینکه حدود صد سال بعد در آثار یوهان سباستیان باخ نیز دیده شد.
در دوره باروک، توکاتا با آهنگسازانی مانند جیرولامو فرسکوبالدی آغاز شد. در توکاتای این دوره، چرخشهای سریع، نواختن بداهه و آرپژهای پشت سر هم دیده میشد. از مشهورترین توکاتاهای این دوره، آثار باخ بهویژه توکاتای ب.و. فاو ۵۶۵ است.
پس از دوره باروک، استفاده از توکاتا کمتر شد؛ اما نمونههای درخشان آن همچنان پدید آمد. در دوره رمانتیک، رابرت شومان و فرانتس لیست هر یک قطعهای برای پیانو در این سبک نوشتند. همچنین در آغاز سده بیستم، آهنگسازانی مانند پروکوفیف و آرام خاچاتوریان نیز هر کدام یک توکاتا برای پیانو تنها خلق کردند.