در دنیای موسیقی، اصول و مفاهیم زیادی وجود دارد که هنرجویان باید آنها را فرا بگیرند. یکی از این اصول مهم، آشنایی با فاصلههای موسیقی است که برای هر نوازنده یا خوانندهای ضروری محسوب میشود. در این نوشته ابتدا به تعریف سادهای از فاصله میپردازیم، سپس انواع مختلف آن و نحوه محاسبهشان را توضیح میدهیم. اگر دوست دارید این موضوع را بهتر یاد بگیرید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید. همچنین برای مطالعه درسهای آموزشی بیشتر میتوانید به وبلاگ ندابلاگ مراجعه کنید.
فاصله در موسیقی چیست؟
در موسیقی، فاصله به تفاوت دو نت از نظر میزان «زیر» یا «بم» بودن آنها گفته میشود. این اختلاف را هم میتوان روی ساز دید و هم با تقسیم فرکانس نت بالاتر بر فرکانس نت پایینتر، به صورت عددی اندازه گرفت.
وجود فاصله در موسیقی بسیار مهم است، چون احساسی که از یک ملودی میگیریم به همین فاصلهها بستگی دارد. اگر تمام نتهای یک آهنگ فاصلههای یکسانی داشته باشند، احساس ایجاد شده در ما نیز یکنواخت و ثابت باقی میماند.
انواع فاصله در موسیقی
فاصله منفصل
این فاصلهی موسیقایی میان دو نت غیرهمجوار به وجود میآید؛ برای نمونه، فاصلهای که بین نت دو و نت سل وجود دارد، یک فاصلهی منفصل محسوب میشود.
فاصله متصل
بین دو نتی که کنار هم قرار دارند، مانند نتهای “دو” و “ر”، یک فاصلهی متصل وجود دارد. به این فاصله، “فاصله دوم” گفته میشود. این نوع فاصله خودش به دو دستهی مختلف تقسیم میشود.
فاصله دوم بزرگ
وقتی دو نت پشت سر هم در موسیقی، به اندازهٔ یک پرده از هم فاصله داشته باشند، به این فاصله، «دوم بزرگ» میگویند.
فاصله دوم کوچک
اگر دو نت پشت سر هم، به اندازه نیمپرده از هم فاصله داشته باشند، این فاصله را “دوم کوچک” مینامند.
در حالت معمولی و بدون استفاده از علامتهای تغییردهنده، فاصله بین همه نتها در موسیقی، یکپرده و بزرگ است. تنها دو استثنا وجود دارد: فاصله بین نتهای “می” تا “فا” و “سی” تا “دو”، که این دو فاصله به طور طبیعی نیمپردهای و کوچک هستند.
روش اندازهگیری فواصل موسیقی
برای محاسبه فاصله میان دو نت، باید تمام نتهای بین آن دو را بشمارید. به عنوان نمونه، برای پیدا کردن فاصله بین نتهای «می» و «لا»، نتهای می، فا، سل و لا را در نظر میگیرید. از آنجا که چهار نت در این فاصله قرار دارد، به آن «فاصله چهارم» گفته میشود.
دو نکته مهم دیگر نیز در مورد محاسبه فواصل موسیقی وجود دارد. اول اینکه فاصله بین یک نت و نت مشابه آن در اکتاو بعدی، «فاصله هنگام» نامیده میشود. دوم اینکه فواصل تا هشتم، «فاصله ساده» محسوب میشوند و از فاصله نهم به بعد، به آنها «فاصله ترکیبی» میگویند.