امروزه در سراسر جهان، سازهای گوناگون و پیچیدهای وجود دارند که بر جذابیت دنیای موسیقی افزودهاند. اما آیا تاکنون به این فکر کردهاید که اولین سازی که توسط انسان ساخته شد، چه بوده است؟
در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، قصد داریم با هم به گذشته سفر کنیم و با کهنترین ساز جهان آشنا شویم. شناخت این ساز به ما کمک میکند تا درک بهتری از ریشه و منشأ تمام سازهای امروزی پیدا کنیم. اگر دوست دارید بدانید نخستین ساز بشر چه بوده و چطور به وجود آمده، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
قدیمی ترین ساز دنیا چیست؟
قدیمی ترین ساز موسیقی جهان، یک فلوت است که در غاری به نام «دیویه بابه» نزدیک شهر سرکنو پیدا شده. عمر این فلوت به بیش از ۶۰ هزار سال میرسد و مربوط به دوران پارینه سنگی است. به این فلوت، «فلوت نئاندرتال» میگویند چون سازندگان آن، نئاندرتالها بودهاند. نئاندرتالها گونهای از انسانهای نخستین بودند که امروزه منقرض شدهاند و دلیل ناپدید شدن آنها به طور کامل روشن نیست. آنها جثهای کوچکتر از انسان امروزی داشتند و حتی بخشهایی از مغزشان مانند مخچه نیز از ما کوچکتر بود؛ با این حال، به اندازه انسانهای امروزی باهوش بودند. پژوهشگران بر این باورند که این فلوت باستانی هم توسط نئاندرتالها ساخته شده است. فلوت نئاندرتال امروزه در موزه کشور اسلوونی نگهداری میشود.
ساختار فلوت نئاندرتال
پژوهشگران دریافتند که قدیمیترین ساز جهان از استخوان پای یک خرس ساخته شده است. بررسیها نشان میدهد این استخوان متعلق به پای چپ یک خرس غارنشین بوده است.
این فلوت که مربوط به دوران نئاندرتالهاست، در اصل دارای چهار سوراخ بوده؛ اما امروزه تنها دو سوراخ آن به طور کامل سالم مانده و از دو سوراخ دیگر فقط قسمتهای کوچکی باقی مانده است. دانشمندان با دقت زیاد روی این سوراخها مطالعه کردند و مطمئن شدند که این سوراخها تصادفی یا بر اثر دندان حیوانات ایجاد نشدهاند. به نظر میرسد این سوراخها با استفاده از یک سنگ تیز روی استخوان ایجاد شدهاند.
اندازه و جای این سوراخها به شکلی است که با چهار نت از گامهای موسیقی امروزی، یعنی گام دیاتونیک، هماهنگی دارد. تمام شواهد نشان میدهد که این وسیله با هدف ساخت موسیقی و نواختن ساخته شده است.
چرا کشف فلوت نئاندرتال بسیار مهم است؟
برخی از محققان فکر میکردند نئاندرتالها موجوداتی خشن و بدون فرهنگ بودهاند. اما پیدا شدن قدیمیترین ساز موسیقی جهان، که توسط نئاندرتالها ساخته شده، ثابت میکند که این انسانها بسیار بیشتر از موجوداتی ابتدایی بودهاند. آنها علاوه بر فکر کردن به مسائل اولیه مانند خوراک و پناهگاه، به احساسات و نیازهای روحی خود نیز اهمیت میدادند. این فلوت، به عنوان کهنترین ساز شناختهشده، نشان میدهد که حتی اجداد دور ما نیز موجوداتی خلاق و بااحساس بودند که به زیبایی موسیقی علاقه داشتند.