تنبک که با نامهای تمبک، دمبک، دندونک و ضرب نیز شناخته میشود، از سازهای سنتی و کوبهای ایران به شمار میرود. جنس و نوع پوستی که روی این ساز کشیده میشود، تاثیر مستقیمی روی کیفیت و طنین صدای آن دارد. در ادامه این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، با گونههای مختلف پوست تنبک و ویژگیهای هر یک بیشتر آشنا خواهید شد.
انواع پوست تنبک و مشخصات آن ها
آشنایی با جنسهای مختلف پوستی که برای ساخت تمبک استفاده میشود، میتواند به رشد هنری نوازنده و انتخاب مناسبتر ساز یاری رساند.
انواع پوست تنبک:
پوستی که بیشتر برای ساخت تنبک به کار میرود، پوست شتر یا گوساله است. گاهی هم از پوست بز استفاده میشود. اما پوستهایی مانند پوست آهو یا خرگوش و مانند آن، معمولاً برای این ساز به کار نمیروند.
مشخصات پوست ها :
پوست شتر: این پوست، ضخیم و محکم است. البته میزان ضخامت آن به سن شتر و قسمتی از بدن که پوست از آن گرفته شده (مانند گردن یا زیر شکم) بستگی دارد. رنگ آن معمولاً خاکستری یا مشکی تیره است و گاهی خالهایی به رنگ خاکستری یا قهوهای روی آن دیده میشود. در کل، رنگ آن تیره است.
پوست گوساله: این پوست در مقایسه با پوست شتر، معمولاً نازکتر است و رنگ آن متمایل به شیری یا سفید میباشد.
پوست بز: این پوست بسیار نازک است و در واقع کمی ضخیمتر از پوست بره میباشد. رنگ آن نیز قهوهای روشن است.
کدام پوست برای تنبک بهتر است؟
انتخاب پوست ساز شما به صدایی که میخواهید داشته باشید و همچنین شیوه ساخت تنبک بستگی دارد. به یاد داشته باشید که در اصل، هیچ صدایی بد نیست؛ این سلیقه و حس شخصی شماست که یک صدا را دلنشین و صدای دیگر را ناخوشایند میداند. مثلاً برخی صدای زیر و تیز (مجلسی یا خاطور) را میپسندند و برخی دیگر صدای بم و عمیق (کلاسیک) را ترجیح میدهند. معمولاً رایجترین مشکلی که درباره صدای تنبک مطرح میشود، مربوط به صدای کر (طنین) ساز است که در بیش از نود درصد موارد، به جنس پوست و نحوه کشیدن آن برمیگردد.
انتخاب پوست تنبک:
انتخاب پوست برای تنبک به صدایی که میخواهید و جنس خود ساز بستگی دارد. به طور کلی هیچ صدایی بد نیست و این موضوع به مهارت و سلیقه شخصی شما هم مربوط میشود.
راهنمای انتخاب پوست تنبک:
۱- برای سازهایی که صدای تیز و بلند دارند، مانند ضرب زورخانه، معمولاً از پوست بسیار نازک گوساله یا پوست بز استفاده میشود.
۲- اگر تنبک شما چوب ضعیفی دارد، ایرادهای چوبی مانند گره زیاد در آن دیده میشود یا طوق داخلی اضافی ندارد، از پوستهای ضخیم استفاده نکنید. چون ممکن است به ساز آسیب جدی بزند و در برخی موارد حتی آن را کاملاً خراب کند.
۳- اگر به دنبال صدای بم و پرقدرت هستید، بهترین گزینه استفاده از پوست ضخیم گوساله یا پوست ضخیم شتر است.
۴- اگر صدای تیز و نافذ میخواهید، اولویت اول شما باید پوست نازک شتر باشد.