یوزف هایدن را به عنوان کسی میشناسند که فرم سمفونی و قطعات چهارنوازی برای سازهای زهی را پایهگذاری کرد. در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، بیشتر با زندگی این آهنگساز بزرگ که به او لقب “پدر سمفونی” دادهاند، آشنا میشویم.
یوزف هایدن
یوزف هایدن (Franz Joseph Haydn) در ۳۱ مارس ۱۷۳۲ در روستای رورا در کشور اتریش به دنیا آمد. او یک آهنگساز و موسیقیدان اتریشی است که از او به عنوان یکی از بنیانگذاران اصلی موسیقی کلاسیک یاد میشود. هایدن همچنین یکی از پرکارترین و درخشانترین چهرههای موسیقی در دوران خود بود.
او نخستین کسی بود که فرمهای سمفونی و چهارنوازی برای سازهای زهی را به شکل امروزی ابداع کرد. به دلیل نقش بسیار مهمش در پیشبرد موسیقی و شمار فراوان آثارش، به او لقب “پدر سمفونی” و “پدر کوارتت زهی” دادهاند.
هایدن از یک سو معلم و راهنمای آهنگساز بزرگی مانند بتهوون بود و از سوی دیگر، بر موسیقیدانان نسلهای بعد مانند شوبرت، مندلسون و برامس تأثیر عمیقی گذاشت. او همچنین استاد و دوست صمیمی آهنگساز نامدار، ولفگانگ آمادئوس موتسارت، بود.
هایدن بیشتر عمر طولانی خود را در اتریش سپری کرد و در زمان درگذشتش، از مشهورترین و محترمترین آهنگسازان در سراسر اروپا به شمار میرفت.
فعالیتهای حرفهای یوزف هایدن
کار حرفهای هایدن در زمینه ساختن آهنگ، باعث شد نام او به گوش دربار امپراتوری اتریش در آن دوران برسد. او کار خود را به عنوان معلم خصوصی و تماموقت موسیقی برای “کنت مورزین” شروع کرد. در همین دوره، هایدن با دیدگاهی تازه، اولین قطعه موسیقی خود را برای چهار ساز زهی در سن ۲۴ سالگی ساخت.
آهنگسازی بزرگترین دغدغه یوزف هایدن
هایدن برای سالهای طولانی، موسیقیدان رسمی دربار بود و این شغل را تا سنین بالا ادامه داد. با این حال، این مسئله هرگز باعث نشد از خلق آثار موسیقی دست بکشد.
با وجود همه وظایف و مشغولیتهایی که در کاخ سلطنتی داشت، مانند آموزش و رهبری اجراها، آهنگسازی را مهمترین هدف زندگی خود میدانست.
هایدن امروزه نیز نزد دوستداران موسیقی کلاسیک، به عنوان یک نوآور جسور و استادی با سلیقهی بالا شناخته میشود؛ کسی که در هر اثرش میتوان نکتۀ تازهای کشف کرد.
او هنرمندی بود که هرچند به اوجهای هنر ناب پرواز کرد، اما واقعیتهای زندگی را فراموش نمیکرد و جدیت کارش، هرگز لطمهای به روحیه شوخ و بازیگوشش نمیزد.
سمفونی خداحافظی
یکی از آثار معروف هایدن، سمفونیای به نام «خداحافظی» است. او این قطعه را طوری نوشت که در بخش پایانی آن، نوازندگان به نوبت شمعهای روی پایههای خود را خاموش میکنند و همراه با سازهایشان از سالن بیرون میروند.
هایدن در سن ۵۹ سالگی و در سال ۱۷۹۱ از مجارستان به وین، پایتخت اتریش رفت. پس از آن، با تشویق یوهان پتر سالومون — که یک تهیهکننده موسیقی آلمانی مشهور ساکن لندن بود — شروع به ساختن سمفونیهایی برای اجرا در انگلستان کرد.
دوازده سمفونی که او در این دوره ساخت، به «سمفونیهای لندن» شهرت دارند و بسیاری آنها را یک تحول بزرگ در داستان موسیقی میدانند.
محبوبیت هایدن آنقدر زیاد شد که در سال ۱۷۹۷ دولت اتریش از او درخواست کرد تا سرود ملی امپراتوری اتریش-مجارستان را بسازد. این سرود امروزه به عنوان سرود ملی کشور آلمان نیز شناخته میشود.
هادن در سالهای پایانی زندگی خود — همانند آهنگساز بزرگ دیگری به نام جرج فردریک هندل — به ساخت اوراتوریو یا اپراهای مذهبی روی آورد. از جمله این آثار میتوان به اوراتوریوهای «آفرینش» و «فصول» اشاره کرد.
اگرچه پس از جنگ جهانی دوم، موتزارت نزد دوستداران موسیقی کلاسیک جایگاه برجستهتری پیدا کرد، اما سمفونیهای هایدن همچنان در برنامههای همیشگی ارکسترهای بزرگ جهان اجرا میشوند.
درگذشت
هایدن در سال ۱۸۰۹ و در سن ۷۷ سالگی چشم از جهان فروبست. این رویداد در زمانی رخ داد که شهر وین در اشغال نیروهای ناپلئون بناپارت قرار داشت.