رنگ صدا که با نامهای طنین یا تمبر نیز شناخته میشود، یکی از مفاهیم اساسی در دنیای موسیقی است. هر نوازنده و خوانندهای در طول فعالیت هنری خود بارها با این واژه روبرو میشود و لازم است به خوبی با معنی آن آشنا باشد. در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، به طور کامل به بررسی و بیان چیستی رنگ صدا در موسیقی میپردازیم.
رنگ صدا در موسیقی چیست؟
رنگ صدا در موسیقی که به آن تمبر (timbre) هم میگویند، همان ویژگی خاصی است که باعث میشود هر صدا با صداهای دیگر فرق داشته باشد. این تفاوت به خاطر شکل امواج صوتی مختلف ایجاد میشود و گوش ما قادر است آن را تشخیص دهد. انسانهای سالم به طور طبیعی میتوانند رنگ صدا را از هم تشخیص دهند، درست مثل اینکه میتوانند شکلهای مختلف را از هم تمیز دهند. در زندگی روزمره، همه ما از همین ویژگی برای شناسایی صدای افراد یا صداهای گوناگون اطرافمان استفاده میکنیم. موسیقیدانان و خوانندگان هم با تکیه بر همین مفهوم، صداها را دستهبندی و بررسی میکنند.
رنگ صدا در نوازندگی
هر ساز، صدای مخصوص به خودش را دارد. برای مثال، صدای ویولن و پیانو کاملاً با هم فرق میکند. حتی روی یک ساز مشخص، هر نتی که نواخته میشود، رنگ صدای خاص خود را دارد؛ مثلاً در ویولن، نت «فا» با نت «سل» از نظر رنگ صدا متفاوت است.
نکته جالب این است که اگر دو نوازنده مختلف، یک ساز و یک نت یکسان را بنوازند، باز هم صدای آنها با هم تفاوت خواهد داشت. دلیلش این است که عوامل بسیار کوچکی مثل حالت نشستن نوازنده، نحوه نفس کشیدن و قدرت دست و انگشتانش، روی رنگ صدا تأثیر میگذارند.
رنگ صدا در خوانندگی
در دنیای خوانندگی، اصطلاح “رنگ صدا” بسیار به کار میرود. احتمالاً با دستهبندی صداهای خوانندگان به گروههایی مانند سوپرانو، آلتو، تنور، باریتون و باس آشنا هستید. این دستهبندی در واقع به همان رنگ صدا اشاره دارد. هر کسی که میخواند، بهتر است با راهنمایی یک مربی آواز باتجربه، رنگ صدای خود را به درستی بشناسد تا بتواند از استعداد موسیقاییاش نهایت استفاده را ببرد.