هم چیز دربارهٔ معنی و مفهوم ضرب‌المثل «دنیا محل گذر است» 🌏 + حدیث
این ضرب‌المثل ساده، یک حقیقت بزرگ و مهم را به ما یادآوری می‌کند. معنای آن این است که زندگی در این جهان، مانند یک سفر کوتاه یا توقفی موقت است. ما به این دنیا نیامده‌ایم که برای همیشه در آن بمانیم، بلکه اینجا تنها یک ایستگاه موقت و محل عبور است.
مثل این می‌ماند که شما به یک سفر کوتاه بروید و چند روزی در یک مسافرخانه یا هتل اقامت داشته باشید. آیا شما آن هتل را خانه اصلی خودتان می‌دانید؟ آیا تمام سرمایه و انرژی خود را صرف تزئین و جمع‌آوری وسایل برای آن هتل موقت می‌کنید؟ مسلماً نه. شما می‌دانید که این اقامت، موقت است و به زودی به خانه اصلی خود بازخواهید گشت.
این دنیا هم دقیقاً همین وضعیت را دارد. اینجا خانه اصلی و ابدی ما نیست. ما مسافران این دنیای گذرا هستیم و باید برای زندگی جاودانه در سرای دیگر، خود را آماده کنیم. کسی که این حقیقت را باور داشته باشد، رفتارش متفاوت خواهد بود. چنین فردی برای چیزهای بی‌ارزش و ناپایدار این دنیا، دل نمی‌بندد و تمام همّت خود را برای رسیدن به سعادت و رضایت خداوند به کار می‌گیرد.
در سخنان پیشوایان دینی ما نیز به این موضوع بسیار تأکید شده است. برای مثال، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
> «الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ لاَ دَارُ مَقَرٍّ»
یعنی: دنیا سرای گذر است، نه سرای ماندن.
این حدیث شریف به روشنی همان مفهوم ضرب‌المثل را بیان می‌کند و به ما هشدار می‌دهد که این جهان محل زندگی همیشگی نیست، بلکه تنها یک مسیر است. پس عاقلانه است که برای این سفر کوتاه، سبک‌بار باشیم و توشه‌ای برای فردای جاودان خود برداریم، نه این که با انباشتن ثروت و وابستگی‌های مادی، خود را سنگین و از حرکت بازداریم.
درک این حقیقت به ما کمک می‌کند تا در برابر مشکلات و سختی‌های زندگی صبورتر باشیم و همچنین، در برابر نعمت‌ها و لذت‌های زودگذر، مغرور و غافل نشویم.
در این نوشته، به سراغ یکی از ضرب‌المثل‌های کهن و پرمعنی ایرانی رفته‌ایم و مفهوم عمیق آن را بررسی می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
دنیا محل گذر است یعنی چه؟
دنیا فقط یک توقف کوتاه و موقتی است. انسان‌ها برای مدت کمی در این دنیا مهمان هستند و هر اتفاق خوب یا بدی که برایشان بیفتد، روزی به پایان می‌رسد. معمولاً این ضرب‌المثل زمانی استفاده می‌شود که کسی بسیار ناراحت یا بسیار خوشحال است و فکر می‌کند این حالت برای همیشه باقی خواهد ماند. در حالی که این احساسات موقتی هستند و روزی تمام می‌شوند.
همچنین این ضرب‌المثل خطاب به کسانی به کار می‌رود که به دیگران آزار می‌رسانند و تصور می‌کنند قدرت و مقامشان همیشگی است. آن‌ها فراموش می‌کنند که دنیا محل گذر است؛ یعنی عبور از این جهان به جهان دیگر، جایی که باید در برابر کارهای نادرست و ظلم‌هایی که کرده‌اند، پاسخگو باشند. در چنین مواقعی، دیگران به آن‌ها یادآوری می‌کنند: دنیا جای ماندگاری نیست و تو روزی تاوان ستم‌هایت را پس خواهی داد.
دنیا با تمام خوبی‌ها و بدی‌هایش سپری می‌شود، اما اعمالی که انسان در این اقامتگاه موقت انجام می‌دهد، برای محاسبه در آخرت باقی می‌ماند. نباید کسی گمان کند که زندگی در این دنیا بی‌هدف است! (دنیا می‌گذرد، اما آنچه در دنیا انجام داده‌ای، ماندگار است.)
حدیث دنیا محل گذر است
امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند:
**«الدنیا دارُ مَمَرًّ لا دارُ مَقّر، والناس فیها رجلان: رجلٌ باع فیها نفسَه فاوبَقَها، ورجل ابتاع نفسه فاَعْتَقَها»**
یعنی: دنیا سرای گذر است، نه جای ماندن. و مردم در این دنیا دو دسته‌اند: کسی که جان خود را فروخت و آن را نابود کرد، و کسی که جان خود را خرید و آن را آزاد کرد. (نهج البلاغه، حکمت ۱۳۳)
همچنین پیامبر بزرگ اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) می‌فرمایند:
**«دنیا مزرعه آخرت است»**
یعنی دنیا مانند کشتزاری است که برای زندگی همیشگی آخرت در آن کشت و کار می‌کنیم. هر کاری که در این دنیا انجام می‌دهیم، مانند بذری است که می‌کاریم و در آخرت نتیجه آن را خواهیم دید.
اگر در این کشتزار، بذرهای بدی مانند کینه، دروغ، ستم، آزار دیگران، غیبت، تهمت و نافرمانی از خدا بکاریم، آیا چنین زمین آلوده‌ای در آخرت می‌تواند ما را خوشبخت کند؟