یکی از سازهای جالب که ریشه در طبیعت دارد، ساز حلزونی است. این ساز از پوسته حلزون درست میشود و بیشتر مردم بومی در مناطق خاصی از آن استفاده میکنند. در ادامه این نوشته، بیشتر با این ساز منحصر به فرد آشنا خواهید شد.
ساز عجیب حلزونی
در شهر کهن «تئوتیواکان» در کشور مکزیک، نقشها و تصویرهای زیادی از صدف حلزون پیدا شده که برای آراستن ساختمانها به کار رفتهاند. به نظر میآید در زمان تمدن آزتکها، شیپورهایی که از صدف حلزون ساخته میشدند، بسیار ارزشمند و محترم بودهاند و مردم آن دوره نیروی روحانی و ویژهای برای آنها قائل بودند.
مناطق مورد استفاده
در جزایری مانند هاوایی و فیجی، این ساز را با نام «پو» میشناسند و روش نواختن آن شبیه به شیپورهای فانفار است. بسته به نحوه دمیدن نوازنده، صدای این ساز حلزونی شکل میتواند تا فاصله حدود دو مایلی به وضوح شنیده شود و داستانهای افسانهای زیادی درباره آن نقل میشود. در زمان تمدن آزتک، این ساز با نام «کویکویزوانی» شناخته میشد و در مراسم ویژه و مهم نواخته میگردید. علاوه بر این، از کویکویزوانی به عنوان ابزاری برای رهبری و هماهنگسازی حرکت سربازان در میدان نبرد نیز استفاده میکردند.
تاریخچه استفاده از ساز حلزونی
باستانشناسان معتقدند قدمت بهکارگیری این ساز به دوره پارینهسنگی جدید میرسد؛ یعنی نزدیک به ۱۲٫۰۰۰ سال پیش. ساز حلزونی شکل در بخشهای گوناگون جهان، به ویژه در مناطقی که صدفهای حلزونی در دسترس بوده، رواج داشته است. این ساز در فرهنگهای مختلف نامهای متفاوتی دارد و اغلب در آیینهای مذهبی و مراسم رسمی از آن استفاده میشود. ساکنان جنوب آسیا، آمریکای مرکزی، منطقه کارائیب و همچنین بسیاری از کشورهای اطراف اقیانوس آرام مانند کر و ژاپن، گونههای مختلف و اندازههای گوناگون این ساز را به کار میبرند.
در آرامگاه بزرگان و پادشاهان تمدن آزتک یک ویژگی مشترک دیده میشود: وجود یک یا چندین عدد از این صدفهای حلزونی در درون مقبرههای آنها.
استفاده از ساز جلزونی در معاصر
در زمان ما هم نوازندگانی مانند استیو تور گاهی با شیپور حلزونی به اجرای موسیقی میپردازند. همچنین در فیلم مشهور «بیگانه» محصول سال ۱۹۷۹ به کارگردانی ریدلی اسکات، از صدای این ساز برای خلق صداهای ترسناک و نامتعارف استفاده شده است. این صداها معمولاً زمانی پخش میشدند که فضای عجیب و خالی فضاپیمای بیگانگان در فیلم نشان داده میشد.