در ساخت گیتار، عوامل مختلفی بر کیفیت صدای آن تأثیر میگذارند. از جنس سیمها گرفته تا مهارت فردی که گیتار مینوازد، همه در نتیجه نهایی نقش دارند. اما یکی از بخشهای مهم که گاهی نادیده گرفته میشود، نوع چوبی است که بدنه و صفحه ساز از آن ساخته شده است. در این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، شما با گونههای مختلف چوب که برای ساختن گیتار مناسب هستند آشنا خواهید شد.
انواع چوب های مناسب برای ساز گیتار
صفحه رویی (Sound board) :
صفحه جلویی در گیتارهای آکوستیک، مهمترین بخش برای ایجاد صدا است. معمولاً این صفحه را از چوب صنوبر یا سدر میسازند. ضخامت این صفحه و همچنین شکل و طرح چوببندی داخلی پشت آن، تأثیر مستقیمی روی کیفیت صدای نهایی گیتار دارد.
چوب کاج (Spruce):
چوب کاج، چوبی سبک است که در برابر کشش مقاومت نسبتاً خوبی دارد اما در مقابل ضربه آسیبپذیر میباشد. رگههای این چوب به صورت عمودی قرار گرفتهاند. این نوع چوب یکی از رایجترین انتخابها برای ساخت صفحه جلویی گیتار است و توانایی تولید صدایی شفاف و رسا را دارد. چوب کاج خود گونههای مختلفی دارد که از معروفترین آنها میتوان به اسپروس سیتکا، آدیراندک و انگلمن اشاره کرد.
چوب آدیراندک گزینه ایدهآلی برای صفحه رویی گیتار محسوب میشود، زیرا هم وضوح صدای بالایی دارد و هم در نواختن قطعات قوی و پرقدرت عملکرد بسیار خوبی نشان میدهد. با این حال قیمت بالایی دارد و برای اجراهای ملایم و آرام چندان مناسب نیست. در مقابل، چوب انگلمن برای نواختن قطعات نرم و آرام گزینه بهتری است. چوب سیتکا نیز کیفیتی بینابین این دو نوع دارد و در واقع پرکاربردترین چوب کاج در میان این سه گونه به شمار میرود.
چوب سرو (Cedar):
چوب سدر نسبت به چوب صنوبر رنگ تیرهتری دارد و همچنین چگالی و سنگینی کمتری دارد. این چوب میتواند صدایی نرمتر و گرمتر از چوب کاج ایجاد کند، اما در نواختن نتهای قوی و پرحجم، وضوح و تفکیک کمتری دارد و برای نوازندگانی مناسبتر است که سبک نوازندگی ملایمتری دارند.
چوب سدر بسیار زودتر از چوب کاج به اصطلاح «باز» میشود و رسیده میگردد. تقریباً پس از چند ماه نواختن، صدایی گرم و غنی از هارمونیهای بالا تولید میکند، در حالی که چوب کاج برای رسیدن به این حالت به سالها نوازندگی نیاز دارد.
صحفه پشت و کناره ها (Back and Sides):
معمولاً چوبی که برای ساخت پشت و کنارههای ساز به کار میرود، از یک نوع است. این چوب نسبت به چوب صفحه رویی، سختتر و سنگینتر است و تراکم بالاتری دارد.
برای ساختن پشت و کنارهها میتوان از گونههای مختلف چوب استفاده کرد. در ادامه، برخی از رایجترین انواع این چوبها را مرور میکنیم:
رز وود (Rosewood):
رز وود از چوبهای بسیار پرطرفدار برای ساختن گیتار محسوب میشود. این چوب در سه گونه اصلی یافت میشود: رز وود هندی، رز وود برزیلی و رز وود ماداگاسکار. نوع برزیلی آن قیمت بسیار بالایی دارد و ظاهری زیبا و لوکس به ساز میبخشد.
ماهون (Mahogany)
چوب ماهون چوبی سنگین و فشرده است که رنگ تیره و رگههای ریز و نزدیک به هم دارد. این چوب در مقایسه با چوبهایی مانند سرو یا صنوبر، رنگ گرمتر و تیرهتری دارد. معمولاً از ماهون برای ساخت قسمتهای کناری و پشتی بدنه گیتار استفاده میشود، اما گاهی اوقات به عنوان ماده اصلی ساخت هم به کار میرود.
وقتی از این چوب فشرده برای ساخت رویه گیتار استفاده شود، صدایی شفاف و قوی ایجاد میکند که فرکانسهای بالا در آن دلنشین و هارمونیکهای آن محدود است. همچنین، اگر کنارهها و پشت گیتار از ماهون ساخته شده باشد، معمولاً باعث تقویت صدای بخشهای بم میشود، هارمونیکها را برجستهتر میکند و در نهایت صدایی غنی و گرم با حالوهوای طبیعی چوب تولید میکند.
افرا (Maple)
افرا چوبی سنگین با صدایی شفاف و ظاهری زیباست که انواع گوناگونی دارد. اگرچه از چوب افرا کمتر برای ساختن ساز استفاده میشود، اما همین چوب در ساخت برخی از مشهورترین گیتارهای آکوستیک تاریخ به کار رفته است. افرا که یکی از سختترین و فشردهترین چوبهای مخصوص ساز است، علاوه بر طرحریزی دقیق و تفکیک مناسب نتها، صدایی شفاف و دلنشین تولید میکند.
نوئل سیتکایی (Sitka Spruce)
سیتکا اسپروس از چوبهای بسیار پرطرفدار برای ساخت صفحه رویی گیتارهای آکوستیک است. این چوب با وجود سبکی، مقاومت خوبی دارد و صدایی واضح و پرقدرت تولید میکند.
اسپروس سرخ (Red Spruce)
این چوب گزینهای ایدهآل برای ساختن صفحه رویی گیتارهای آکوستیک با سیمهای فلزی است. دلیل این موضوع، تولید صدایی رسا، واضح، پرقدرت و پرحجم توسط آن است.
کوآ (Koa)
چوب کوآ، بسیار سفت و سنگین است. اگر از این چوب برای ساختن صفحه رویی گیتار استفاده شود، صدایی محکم و واضح تولید میکند، به ویژه در نتهای زیر. همچنین صداهای محدوده میانی را نیز قویتر مینماید. اگر از چوب کوآ برای بدنه و صفحات کناری گیتار بهره ببرند، صدایی شبیه به چوب ماهوگانی ایجاد خواهد کرد.
ساپلی (Sapele):
ساپلی یک نوع چوب است که اصالتاً متعلق به قاره آفریقا میباشد. این چوب از نظر ظاهری شباهت زیادی به چوب ماهون دارد، با این تفاوت که وزن آن کمی کمتر است. ساپلی از لحاظ صدادهی، دارای کیفیتی شفاف و رساست.