سازهای موسیقی بسیار متنوع هستند و هرکدام طرفداران خاص خود را دارند. یکی از پرسشهای رایج برای کسانی که میخواهند نواختن ساز را آغاز کنند، این است که یادگیری هر ساز چقدر دشوار یا آسان است. در این نوشته، ده سازی را که به طور معمول یادگیری آنها چالشبرانگیزتر است، به شما معرفی میکنیم. امیدواریم این مطالب برای شما مفید باشد.
۱۰ ساز سخت موسیقی از لحاظ یادگیری
یادگیری هر ساز موسیقی میتواند چالشهای خود را داشته باشد. اگر به سازی علاقه داشته باشید، همهی این دشواریها برایتان آسان میشود و برعکس، اگر علاقهای به آن نداشته باشید، حتی سادهترین ساز نیز میتواند سختترین ساز دنیا به نظر برسد.
بنابراین به خاطر داشته باشید که هیچ معیار دقیقی برای سنجش آسان یا سخت بودن سازها وجود ندارد؛ اما گاهی برخی سازها در آغاز، زمان بیشتری برای یادگیری نیاز دارند و به همین دلیل ممکن است دشوارتر جلوه کنند. در مقابل، سازهایی که روند یادگیری سریعتری دارند، آسانتر به نظر میرسند.
در ادامه میتوانید فهرستی از ده سازی را که معمولاً یادگیری آنها چالشبرانگیزتر است، مطالعه کنید؛ اما در پایان، این علاقه، پشتکار و تمرین شماست که تعیین میکند فراگیری یک ساز چقدر سخت یا آسان خواهد بود.
۱- ویولن
ویولن سازی است که با کشیدن آرشه روی سیمهایش صدا تولید میکند. معمولاً یادگیری ویولن در گروه سازهای دشوار قرار میگیرد. دلیل اصلی این است که روی دستهٔ ویولن مانند برخی سازها علامت یا پردهای برای جای نتها وجود ندارد و نوازنده باید با تمرین و دقت، محل دقیق هر نت را خودش پیدا کند. علاوه بر این، نوازنده باید گوش موسیقیایی خوبی داشته باشد تا بتواند تشخیص دهد صدایی که میشنود کوک و دقیق است یا نه. به خاطر همین ویژگیها، فرآیند یادگیری و رسیدن به تسلط نسبی روی ویولن طولانیتر است و ممکن است برای برخی هنرجویان کمحوصله، سخت به نظر برسد. ویولن هم در اجرای گروهی و هم در تکنوازی قابل استفاده است و دورهٔ مقدماتی یادگیری آن معمولاً حدود دو تا سه سال زمان میبرد.
۲ – کر French horn
ترومپت یکی از سازهای بادی از جنس برنج است. این ساز از یک لوله نسبتاً بلند ساخته شده که برای راحتی در نگهداری و نواختن، آن را به شکل حلقههای پیچ در پیچ خم کردهاند.
روی لوله دکمههایی تعبیه شده که با فشار دادن آنها طول مسیر هوای داخل ساز تغییر میکند و به این ترتیب نتهای مختلف تولید میشود. ارتفاع صدا در ترومپت با شدت دمیدن نوازنده به دهانی ساز و همچنین با فشردن کلیدهای متصل به دریچهها کنترل میشود.
علاوه بر این، با قرار دادن کف دست بر روی قسمت گشاد و زنگشکل انتهای ساز نیز میتوان زیر و بم صدا را تغییر داد. قطر لوله ترومپت مانند سازهایی مانند کورنت یا ساکسوفون به تدریج از قسمت دهانی باریک شروع میشود و در انتهای ساز کاملاً گشاد میشود.
۳- ارگان Organ
ارگان یک ساز موسیقی دارای صفحه کلید است که از یک یا چند بخش تشکیل شده. هر بخش کلیدهای مخصوص به خود را دارد و نوازنده آن را با دستها و پاهایش مینوازد. این ساز قدمتی طولانی دارد و تا پیش از دوران صنعتی شدن، به عنوان یکی از پیچیدهترین ساختههای دستی مکانیکی انسان به شمار میرفت. ارگان را میتوان هسته مرکزی و جانمایه موسیقی غربی دانست. یکی از نکات چشمگیر درباره آن، قابلیت تولید دامنه وسیعی از صداهاست؛ از آرامترین و ظریفترین نواها تا قویترین و پرطنینترین آواها. به همین دلیل طبیعی است که ولفگانگ آمادئوس موتسارت، ارگان را سلطان سازهای موسیقی خوانده است!
۴ – ابوا
ابوا یک ساز موسیقی است که از چوب ساخته شده و با دمیدن در آن صدا تولید میشود. این ساز در فهرست ده ساز دشوار برای نواختن قرار دارد. دلیل اصلی این موضوع، نیاز به تمرین و مهارت بسیار برای تولید صدای مطلوب و زیبا از آن است. علاوه بر این، نوازنده هنگام نواختن باید به طور پیوسته جای انگشتانش را روی ساز تغییر دهد تا از یکنواخت شدن صدای آن جلوگیری کند. یادگیری اصول اولیه و پایهای نواختن این ساز، تقریباً به بیست ماه زمان نیاز دارد.
۵- نی انبان bagpipe
نی انبان یک ساز بادی است که در آن چند نی درون محفظهای قرار گرفتهاند. این ساز از گذشته تاکنون موسیقی پرهیجان و جذابی در مناطق مختلفی مانند اروپا، قفقاز، اطراف خلیج فارس و شمال آفریقا خلق کرده است.
این ساز معمولاً ۹ نت موسیقی دارد و برای نواختن آن باید فشار هوای ثابتی را حفظ کرد. تاریخ دقیق ساخت نخستین نی انبان مشخص نیست، اما براساس برخی گفتهها، مردم بابل در حدود ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد از این ساز استفاده میکردهاند.
۶- چنگ
چنگ که با نام هارپ نیز شناخته میشود، یک ساز زهی است. نوازنده با کشیدن انگشتان خود بر روی سیمهای آن، صدای ساز را به وجود میآورد. یادگیری این ساز تا حدی سخت به حساب میآید، چون باید حالت دقیق دست و انگشتان روی سیمها رعایت شود و همچنین پدالهایی که با پا کنترل میشوند، برای تغییر زیر و بم صدا به تمرکز و مهارت نیاز دارند.
همچنین، برای نواختن چنگ لازم است دستها و پاها به خوبی با هم هماهنگ شوند و رسیدن به این هماهنگی، در مقایسه با بسیاری از سازهای دیگر، به زمان و شکیبایی بیشتری نیاز دارد. این ساز را هم میتوان به تنهایی نواخت و هم به عنوان بخشی از یک گروه موسیقی به کار برد.
۷ – پیانو piano
پیانو سازی است که با فشار دادن کلیدهای آن نواخته میشود. این ساز در موسیقی کلاسیک و جاز بسیار کاربرد دارد و هم به صورت تکنوازی در خانه و هم برای ساختن قطعات جدید و تمرین موسیقی از آن استفاده میگردد. بخشهای اصلی آن مانند تخته صدا و سیمهای فلزی، درون محفظهای چوبی جای گرفتهاند. پیانو در سراسر جهان از شناختهشدهترین سازهاست. نام آن در واقع شکل کوتاهشده واژه ایتالیایی «پیانوفورته» میباشد. این کلمه از دو بخش «پیانو» به معنای نرم و ملایم و «فورته» به معنای قوی و بلند تشکیل شده است. این نام به خوبی نشان میدهد که این ساز قادر است صداهایی با شدتهای مختلف، از آرام تا رسا، تولید کند.
۸ – گیتار کلاسیک و فلامنکو
گیتار یک ساز محبوب و پرطرفدار است که با رشتههای سیم نواخته میشود. این ساز را میتوان در گونههای موسیقی گوناگونی مثل پاپ، کلاسیک، فلامنکو و… یاد گرفت. در سبکهای کلاسیک و فلامنکو، علاوهبر آموزش آهنگها و نغمههای مختلف، اصول درست نواختن و تکنیکهای بنیادی گیتار نیز به هنرجو آموزش داده میشود.
در این دو سبک، برای دستیابی به صدایی شفاف و باکیفیت، انگشتان دست راست باید از نظر مهارتهای فنی به خوبی تقویت شوند. به همین دلیل، پیشرفت در نواختن گیتار کلاسیک و فلامنکو به تمرین فراوان و صبر زیاد نیاز دارد. این ویژگی باعث شده تا برخی افراد، یادگیری این دو سبک را کمی چالشبرانگیز و زمانبر بدانند.
۹ – آکاردئون ACCORDION
آکوردئون یک ساز بادی است که با کلید یا دکمه نواخته میشود. این ساز دو طرف مورب و متحرک دارد و شکل کلی آن شبیه یک جعبه یا فانوس است. به آن ساز جعبهای یا «ساز فشاری» هم میگویند. نوازنده آکوردئون را با دو دست خود نگه میدارد و با باز و بسته کردن بخش میانی ساز که مجرای هوا در آن قرار دارد، صدا ایجاد میکند.
در یک سمت ساز، یک ردیف کلید کوچک وجود دارد که جریان هوا را به داخل لولهها هدایت میکند. در طرف دیگر، جعبهای طنینانداز قرار گرفته که معمولاً دکمههای مخصوص خود را دارد. آکوردئون در مناطق مختلفی مانند اروپا و قاره آمریکا، اغلب در موسیقی محلی و فولکلور به کار میرود. این ساز هم به صورت تکنوازی و هم در کنار موسیقی کلاسیک استفاده میشود. نام اولیه این ساز هارمونیکا بوده که ریشه یونانی دارد و به معنای هماهنگی و هارمونی در موسیقی است.
۱۰ – درام Drums
طبلها از سازهای کوبهای هستند. هر طبل دستکم یک سطح دارد که به آن پوست طبل میگویند. طراحی اصلی طبلها از گذشته تا امروز تغییر نکرده و آنها را میتوان قدیمیترین سازهای جهان دانست. برخی طبلها مانند دیجمبه را یک نوازنده مینوازد، اما انواعی مانند بانگو و تیمپانی به دو یا چند نوازنده نیاز دارند. نوازندگان جاز معمولاً طبلهایی با نوسان و طنین بیشتر میپسندند، در حالی که نوازندگان راک صدای بلند و خشک طبلها را ترجیح میدهند. قرنها پیش از طبلها حتی در آیینهای مذهبی نیز استفاده میشد.