با نگاهی به آهنگهای معروف ایرانی، قطعاً ترانه «جان مریم» یکی از قطعات مهم و دوستداشتنی به شمار میرود. این اثر، یکی از کارهای ارزشمند و ماندگار موسیقی ایران است که با اجرای استاد محمد نوری پدید آمد. در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ میخواهیم زندگینامه محمد نوری را بیشتر به شما معرفی کنیم. بنابراین، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
بیوگرافی محمد نوری
محمد نوری که با نام اصلی محمد راهنمایی نوری شناخته میشود، در اول دیماه سال ۱۳۰۸ در شهر رشت به دنیا آمد. او از خوانندگان سرشناس و همچنین استاد آموزش آواز موسیقی ایرانی بود. ساز تخصصی او پیانو بود و صدایش در محدودهی بم (باس) قرار داشت.
محمد نوری یکی از محبوبترین خوانندگان و هنرمندان موسیقی ایران محسوب میشود. بسیاری از علاقهمندان به موسیقی، او را با ترانههای ماندگاری مانند «جان مریم» و «ایران ایران» به خاطر میآورند. این هنرمند علاوه بر دستاوردهای ارزشمند هنری و علمی، در سال ۱۳۸۵ نیز به عنوان چهرهای ماندگار در عرصه موسیقی برگزیده و تقدیر شد.
شروع فعالیت در نوجوانی
محمد نوری کار خوانندگی را از سالهای نوجوانی در دهه ۱۳۲۰ شروع کرد. در آن زمان، شعرهای تازهای بر اساس آهنگهای روز غربی و بعضی قطعات آوازی کلاسیک ساخته میشد و او با خواندن همین آثار نخستین گامها را برداشت. یکی از کسانی که او را به این راه تشویق کرد، ناصر حسینی، افسر موسیقیدان ارتش ایران بود.
نوری دوران دبیرستان را در مدرسه فیروز بهرام گذراند. او علاوه بر تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی و نمایش، نزد اسماعیل مهرتاش به یادگیری آواز ایرانی پرداخت. بعد از آن، دانش موسیقی، سلفژ و نوازندگی پیانو را نزد استادان برجستهای مانند سیروس شهردار، فریدون فرزانه و مصطفی کمال پورتراب در هنرستان عالی موسیقی فرا گرفت.
در ادامه، آواز کلاسیک را زیر نظر اولین باغچهبان و فاخره صبا آموخت و در خوانندگی خود از شیوه استادانی مانند حسین اصلانی و ناصر حسینی تأثیر پذیرفت. به تدریج توانست سبک ویژه و منحصربهفرد خود را پدید آورد؛ سبکی که به آسانی در هیچ یک از دستههای معمول مانند پاپ یا کلاسیک جای نمیگیرد. خود نوری میگوید شیوه خوانندگیاش از عمق و ظرافت نوای استادانی چون حسین اصلانی، ناصر حسینی و محمد سریر الهام گرفته است.
پس از انقلاب
محمد نوری پس از انقلاب اسلامی، پس از مدتی دوری از صحنه، در سال ۱۳۶۸ با انتشار آلبوم «در شب سرد زمستانی» به همراه فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی، دوباره کار هنری خود را آغاز کرد. این همکاری بعدها با آلبوم «آوازهای سرزمین خورشید» ادامه پیدا کرد.
او در سالهای بعد، با استفاده از دانش و آموزشهای آکادمیک خود، توانست دیدگاه و سبک شخصیای به آثارش ببخشد. با خواندن قطعات استادان قدیمی، فضای عمیق و پرمعنایی به کارهای صوتی خود داد. محمد نوری در طول پنج دهه فعالیت هنری، بیش از سیصد آواز مختلف اجرا کرد.
علاوه بر خوانندگی، او در نوشتن و ترجمهٔ مقاله و نیز سرودن شعر برای ترانهها فعالیت داشت. در سالهای آخر زندگی، چندین کنسرت به نفع بیماران خاص برگزار کرد. از ترانههای معروف او با درونمایهٔ میهنی میتوان به «جان مریم»، «شالیزار»، «واسونک»، «جمعه بازار» و «ایران» اشاره کرد.
سبک محمد نوری در خوانندگی و آهنگسازی
فریبرز لاچینی، آهنگساز و موسیقیدان، از نخستین باری که صدای محمد نوری را از رادیو شنید و از دهه چهل شمسی میگوید. او در مورد شیوه خاص خوانندگی نوری اینطور بیان کرده است:
از همان ابتدا، نوری سبک منحصربهفرد و دلنشین خود را داشت و خیلی از جوانان و نوجوانان، از جمله من، مجذوب صدایش شده بودیم. در آن دوران، موسیقی پاپ تازه در ایران رواج یافته بود و شمار خوانندگان فعال بسیار کم بود. در این فضا، نوری به دلیل اینکه به سمت سبکهایی مانند جاز یا بلوز و مانند آن نرفته بود، با دیگران متفاوت به نظر میرسید.
نوری به زبان انگلیسی مسلط بود و برخلاف بسیاری از افراد، قطعات موسیقی غربی را گوش میداد و به خوبی با آنها آشنا بود. میتوان گفت تأثیرپذیری او از آثار اروپایی بیشتر از آثار آمریکایی بود. البته این فقط یک بخش از فعالیتهای هنری او محسوب میشد. آنچه به ترانههایش هویت میبخشید، ریشههای عمیق ایرانی او بود.
او با موسیقی ردیف دستگاهی ایران آشنا بود، روی موسیقی مناطق مختلف و فولکلور ایران کار کرده بود و همچنین شناخت گسترده و عمیقی از ادبیات کلاسیک و معاصر ایران، به ویژه شعر، داشت. همه این عوامل در کنار هم، او را به چهرهای منحصربهفرد تبدیل کرده بود.
علاوه بر اینها، نوری همیشه مشتاق یادگیری بود و نزد استادان مختلف در زمینه موسیقی و ادبیات درس خوانده و دانش فراوانی کسب کرده بود. از سوی دیگر، مطالعه گستردهای در حوزههای مختلف هنری و فرهنگی داشت که به آثارش غنای بیشتری میبخشید.
استاد محمد نوری با صدای خود به اشعار نیما رنگ و حال دیگری داد و گویی آنها را از سرزمین ساکت واژهها به قلمرو پرعظمت و پرتحرک آواها راهنمایی کرد. به یاد دارم که نوری دقت و حساسیت ویژهای در کارش داشت و گاهی ماهها وقت صرف میکرد تا تلفظ و لحن اجرای ترانه را به بهترین شکل ممکن ارائه دهد.
درگذشت:
محمد نوری پس از سالها رویارویی با بیماری سرطان و با وجود ضعف شدید بدنی، در شب نهم مرداد ماه سال ۱۳۸۹ در بیمارستان جم تهران چشم از جهان فروبست. پیکر او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت.