ارهو یک ساز سنتی چینی است که با کمان نواخته میشود و تنها دو سیم دارد. بسیاری آن را ویولن چینی یا کمانچه چینی مینامند، اما شکل و ساختمان آن بیشتر به کمانچه شباهت دارد. این ساز بسیار انعطافپذیر است و هم به صورت تکنوازی و هم در گروههای موسیقی بزرگ به کار میرود. همچنین در سبکهای مختلفی مانند جاز، راک، موسیقی مدرن و موسیقی سنتی از آن استفاده میشود.
ارهو را در فهرست عجیبترین سازهای جهان قرار میدهند، چرا که در ساخت آن از موادی مانند پوست مار پیتون استفاده میشود. همچنین روش ساخت و نواختن آن با بیشتر سازهای آرشهای دیگر تفاوت دارد. در ادامه میتوانید جزئیات بیشتری درباره این ساز بخوانید. اگر به شناخت سازهای مختلف علاقهمندید، پیشنهاد میکنیم مطالب دیگر وبلاگ ندابلاگ را نیز ببینید.
ساختار ساز ارهو چگونه است؟
ارهو یک ساز است که بخش اصلی آن یک دسته چوبی عمودی است. در قسمت بالای این دسته، دو گوشی برای کوک کردن سیمها قرار دارد. در قسمت پایین نیز کاسه صدا یا جعبه طنینی دیده میشود که روی آن معمولاً با پوست مار پیتون پوشانده شده است. هرچه این پوست ضخیمتر باشد، صدای ساز بهتر و خوشآهنگتر میشود.
برای این که سیمهای ساز نزدیک به پوست باقی بمانند، دور دسته را با یک کلاف نخ میپیچند. همچنین روی ساز یک پل چوبی کوچک قرار دارد که کمک میکند دو سیم ارهو در جای درست خود ثابت بمانند.
امروزه برای محافظت از طبیعت و حیوانات، در بیشتر موارد به جای پوست واقعی پیتون، از پوست مصنوعی استفاده میشود. سیمهای ارهو نیز قبلاً از جنس ابریشم بودند، اما امروزه معمولاً از فلز ساخته میشوند. تنها بخشی که از گذشته تاکنون تغییر نکرده، آرشه ساز است که همچنان از موی دم اسب درست میشود. طول تقریبی ارهو و آرشه آن، وقتی در کنار هم قرار گیرند، حدود ۸۱ سانتیمتر است.
ساز ارهو چطور نواخته میشود؟
برای نواختن ساز ارهو، معمولاً یکی از سیمها روی نت «ر» و سیم دیگر روی نت «لا» کوک میشود. نوازنده سپس ساز را به صورت ایستاده روی پای خود قرار میدهد و آماده اجرا میشود. نحوه نواختن ارهو کمی غیرمعمول است و با بیشتر سازهای آرشهای تفاوت دارد.
در ارهو، هیچ صفحۀ مشخصی برای قرار دادن انگشتان وجود ندارد. نوازنده مستقیماً با فشار دادن انگشتهایش روی سیمها، صدا را کنترل میکند؛ بیآنکه سیمها به دسته ساز برخورد کنند. همچنین، برخلاف بیشتر سازهای آرشهای که آرشه روی سیمها کشیده میشود، در ارهو آرشه از میان دو سیم عبور میکند.
یکی از نامدارترین نوازندگان ارهو که نقش مهمی در پیشرفت این ساز به عنوان یک ساز تکنواز داشت، لیو تیان هوا بود. این آهنگساز و موسیقیدان چینی، ۴۷ تمرین و ۱۰ قطعه تکنوازی برای ارهو خلق کرده است.
ارهو چه تاریخچهای دارد؟
میتوان نشانههای ساز ارهو را در سازهای قدیمیتر از دوران مغول جستجو کرد که برای نخستین بار در زمان دودمان تانگ در چین پدیدار شدند. به نظر میرسد این ساز از ساز شیقین (xiqin) و به دست مردمان شمال خاوری چین تکامل یافته است. واژه “ار” به معنای “دو” یا “دومین” است؛ به همین دلیل دو توضیح گوناگون درباره نام این ساز وجود دارد. نخست اینکه نام آن از شماره سیمهایش گرفته شده است. دوم اینکه ارهو پس از گائوهو، دومین ساز مهم در گروه سازهای کمانی چینی (huqin) به شمار میرود. در طول تاریخ، ارهو بیشتر سازی محبوب و مردمی بود که در بخش جنوبی چین نواخته میشد؛ اما لیو تیان هوا این ساز را به پکن برد و سرنوشت آن را برای همیشه دگرگون کرد.