موسیقی روی بسیاری از کارهای ذهنی ما مانند یادآوری خاطرات، برنامهریزی و انتخابها اثر میگذارد. به همین دلیل، پژوهشگران گمان کردند که ممکن است موسیقی بر خلاقیت افراد نیز تأثیر داشته باشد. پس از انجام تحقیقات مختلف، آنها متوجه شدند که این حدس درست است! در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، با تکیه بر یافتههای علمی، به بررسی نقش موسیقی در پرورش خلاقیت کودکان و بزرگسالان میپردازیم.
تاثیر موسیقی بر خلاقیت چیست؟
عصبشناسی موسیقی
مطالعات علمی ثابت کردهاند که گوش دادن به موسیقی باعث میشود قسمتهای مختلفی از مغز ما به کار بیفتد. برای مثال، بخشی که مربوط به تفکر و خلاقیت است، تحریک میشود. همچنین قسمتی از مغز که وظیفه درک و پردازش زبان را بر عهده دارد، با شنیدن موسیقی فعال میگردد. علاوه بر این، موسیقی به تقویت درک ما از فضا و زمان کمک میکند. در نهایت، این فعالیتهای همزمان مغز، مانند یک ورزش ذهنی عمل کرده و باعث پرورش و افزایش خلاقیت میشوند.
تاثر موسیقی بر خلقوقو
خلق و خوی خوب، پایه اصلی خلاقیت به شمار میرود. وقتی احساس مثبتی داریم و ذهنمان کمتر درگیر مسائل مختلف است، ایدههای نو و خلاقانه بیشتری به ذهنمان خطور میکند. موسیقی به طور کلی میتواند حال و هوای ما را بهتر کند؛ به ویژه اگر ریتم و ملودی شادی داشته باشد. در یک مطالعه درباره تأثیر موسیقی بر خلاقیت، سه گروه مختلف مورد بررسی قرار گرفتند: گروهی که به موسیقی شاد گوش داده بودند، گروهی که در محیط ساکت کار میکردند و گروهی که به سبکهای دیگر موسیقی گوش میدادند. نتایج این تحقیق نشان داد افرادی که موسیقی شاد شنیده بودند، در مقایسه با دو گروه دیگر، از تفکر واگراتر و خلاقیت بیشتری برخوردار بودند.
تاثیر موسیقی بر تفکر انتزاعی
خلاقیت شما با توانایی فکر کردن به چیزهای نامرئی و انتزاعی گره خورده است. منظور از تفکر انتزاعی این است که بتوانید مفاهیمی را درک کنید که قابل لمس نیستند، اما از طریق حواس پنجگانه میتوان دربارهشان اطلاعات کسب کرد. وقتی میخواهید یک ساز موسیقی جدید یاد بگیرید، دقیقاً از همین نوع تفکر استفاده میکنید. علاوه بر این، لازم است بتوانید چند کار را با هم پیش ببرید؛ مثلاً در یک لحظه نتها را ببینید، صداها را بشنوید و همزمان ساز بزنید. همه این تواناییها در کنار هم، به پرورش و رشد خلاقیت شما کمک میکنند.
تاثیر یاد گرفتن یک ساز جدید
اگر میخواهیم خلاق باشیم، باید از منطقه راحتی خود قدم بیرون بگذاریم و راههای تازه را تجربه کنیم. یادگیری نواختن یک ساز موسیقی، همین جسارت را در وجود ما بیدار میکند. وقتی شروع به آموختن یک ساز میکنیم، با دنیایی از ناآشناها روبهرو میشویم. باید آماده باشیم تا روشها و آموزشهای جدید را بپذیریم و خود را در شرایط ناشناخته محک بزنیم. بدیهی است که فراگیری موسیقی، قدرت خلاقیت را در کودکان و بزرگسالان تقویت میکند.
تاثیر موسیقی بر خلاقیت در طول تاریخ
سالها پیش از آن که پژوهشها درباره تأثیر موسیقی بر خلاقیت شروع شود، افرادی بودند که ادعا میکردند موسیقی در شکلدهی به ایدههای جدیدشان نقش دارد. یکی از مشهورترین این افراد، آلبرت انیشتین بود. او که یک نوازنده ویولن نیز به شمار میرفت، نواختن این ساز را تنها یک سرگرمی ساده نمیدانست؛ بلکه باور داشت که ویولن به طور مستقیم بر شیوه تفکر و خلق ایدههایش اثر میگذارد.
نمونه دیگر از تأثیر موسیقی بر خلاقیت، پدیدهای به نام “اثر موتزارت” است که در دهه ۹۰ میلادی مطرح شد. بر اساس این نظریه، گوش دادن به موسیقی موتزارت باعث تقویت تواناییهای ادراک فضایی و زمانی در افراد میشد. هرچند بعدها برخی تحقیقات علمی این ادعا را رد کردند، اما آنچه مسلم است این است که موسیقی میتواند بر برخی از کارکردهای ذهنی ما تأثیر بگذارد.
حتی اگر به دوران باستان برگردیم، یونانیان نیز برای موسیقی اهمیت زیادی قائل بودند. آنها معتقد بودند موسیقی به پرورش شخصیت، خودشناسی و افزایش تواناییهای خلاق کمک میکند.