بعضی از سازها آنقدر به هم شبیه هستند که تشخیص دادنشان از یکدیگر سخت میشود. این شباهت ممکن است در شکل ساز، صدای آن یا روش نواختن آن باشد. قیچک و کمانچه هم دو نمونه از این سازها هستند که هر دو از دسته سازهای زهی-آرشهای به شمار میروند. بزرگترین نقطه اشتراک این دو ساز، شیوه نواختن آنهاست. نوازنده در هر دو حالت، در حالت نشسته ساز را روی پا قرار میدهد، با دست راست آرشه را به حرکت درمیآورد و با انگشتان دست چپ روی دسته ساز، نتهای مختلف را اجرا میکند. برای خیلی از افراد این پرسش پیش میآید که پس چه تفاوتهایی بین قیچک و کمانچه وجود دارد؟ در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، به شش مورد از این تفاوتها اشاره خواهیم کرد.
تفاوت های قیچک و کمانچه
１. نحوه نواختن
با این که در نگاه اول، روش نواختن قیچک و کمانچه شبیه به هم به نظر میرسد، اما یک تفاوت اصلی بین آنها وجود دارد. کمانچه روی یک پای نوازنده قرار میگیرد و نواخته میشود؛ در حالی که قیچک باید در فاصله بین دو پای نوازنده قرار گیرد.
２. کوک سیمها
سیمهای ساز کمانچه معمولاً با فاصلههای چهارم یا پنجم کوک میشوند. اما در مورد ساز قیچک، کوک سیمها به صورت فاصلههای پنجمِ پایینرونده است. همچنین، سیمهای سوم و چهارم قیچک، بسته به دستگاه یا مقامی که نواخته میشود، ممکن است تغییر کوک بدهند.
３. کاسه طنینی
کاسه طنیندار قیچک شکلی شبیه به یک کره توخالی دارد که قسمت بالای آن باز است. این کاسه معمولاً از چوب درختان گردو، افرا و توت ساخته میشود. روی سطح جلویی کاسه، دو گودی دیده میشود؛ یکی کوچک و دیگری بزرگ. پوست ساز دقیقاً روی گودی کوچک قرار میگیرد و کشیده میشود. جنس این کاسه هم در بیشتر موارد از چوب گردو است.
４. پوست
یک تفاوت مهم بین سازهای قیچک و کمانچه در نوع پوستی است که روی آنها کشیده میشود. برای کمانچه معمولاً از پوست حیواناتی مانند آهو، بره یا بز استفاده میکنند. در مقابل، پوست به کار رفته در قیچک اغلب از آهو یا گوسفند تهیه میشود.
５. کلید نت نویسی
نتنویسی برای کمانچه با کلید سل انجام میشود، اما باید توجه داشت که صدای واقعی آن یک پرده از سازهای مضرابی مانند تار بالاتر است. برای قیچک معمولی و قیچک آلتو نیز از کلید سل استفاده میشود. در مقابل، قیچک باس با کلید فا خط چهارم نوشته میشود.
６. سرپنجه
سر کمانچه به شکل خمیده است؛ در حالی که در انتهای دسته قیچک، بخشی به نام صراحی قرار دارد.