اگر به سازهای کوبهای ایرانی علاقهمند هستید و دوست دارید نواختن یکی از آنها را یاد بگیرید، احتمالاً این پرسش برایتان پیش میآید: انتخاب دف مناسبتر است یا تنبک؟
نظرهای گوناگونی در پاسخ به این پرسش وجود دارد؛ اما در این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، پاسخی منطقی و کامل به این پرسش خواهیم داد.
درباره دف و تنبک
پیش از آنکه به تفاوتها و مشخصات اصلی دف و تنبک بپردازیم، بهتر است ابتدا یک شناخت اولیه از هر کدام از این سازها پیدا کنیم.
دف از یک حلقهی چوبی تشکیل شده که روی آن را با پوستی نازک (از جنس پلاستیک یا پوست حیوانات) پوشاندهاند و معمولاً حلقههای فلزی کوچکی به دور آن آویزان است.
تنبک هم نوعی طبل است که شکلی شبیه به جام دارد. در قدیم بدنهی آن را از جنس سفال، فلز یا چوب میساختند، اما امروزه بیشتر تنبکها از چوب ساخته میشوند. روی تنبک نیز معمولاً از پوست حیواناتی مثل گوساله، شتر یا بز استفاده میشود.
این ساز از دیرباز تا به امروز جایگاه ویژهای در فرهنگ و موسیقی ایرانی داشته و در مناسبتهای گوناگون نواخته میشده است.
دف بهتر است یا تنبک؟ تفاوتها
برای اینکه بتوانی بین دف و تنبک یکی را انتخاب کنی، خوب است ابتدا با ویژگیهای هرکدام آشنا شوی. هر دوی این سازها کوبهای هستند، ولی در شکل، صدا و نحوه نواختن تفاوتهایی دارند. وقتی این تفاوتها را بدانی، راحتتر میتوانی تصمیم بگیری که کدام برای تو مناسبتر است.
تفاوت دف و تنبک از نظر میزان سختی
یکی از پرسشهای پرتکرار هنرجویان موسیقی این است که یادگیری کدام ساز آسانتر است: دف یا تنبک؟
در پاسخ باید گفت که سرعت یادگیری هر ساز، به خود فرد بستگی دارد. عواملی مانند استعداد شخصی، میزان زمانی که برای تمرین میگذارید و علاقهی شما، نقش مهمی در این زمینه دارند و ممکن است باعث شوند یک ساز را سریعتر از دیگری بیاموزید.
اما به طور کلی، اگر بخواهیم یک مقایسهی کلی داشته باشیم، تنبک جزئیات و نکات فنی بیشتری برای یادگیری دارد؛ چرا که در نواختن آن از هر ده انگشت دست استفاده میشود.
در پایان به خاطر داشته باشید که هر دو ساز دف و تنبک از جمله سازهایی هستند که میتوان در مدت زمان نسبتاً کوتاهی اصول اولیهی آنها را فراگرفت و نتایج مقدماتی را به سرعت مشاهده کرد. البته برای حرفهای شدن در هر یک، طبیعتاً به سالها تمرین و پشتکار نیاز خواهید داشت.
سبکهای متفاوت دف و تنبک
ساز دف معمولاً در مراسم مذهبی، عرفانی و در اجراهای گروهی در ایران و مناطق اطراف کاربرد دارد. در مقایسه، تنبک بیشتر در موسیقی اصیل و کلاسیک ایرانی، هم به صورت تکنوازی و هم برای همراهی با دیگر سازها رواج دارد. با توجه به علاقهی شما به موسیقی عرفانی یا موسیقی ردیف دستگاهی، میتوانید یکی از این دو ساز کوبهای را برای نواختن برگزینید.
نیاز به مهارتهای جسمی گوناگون
یک تفاوت مهم بین دف و تنبک در نحوه نواختن و تواناییهای بدنی مورد نیاز برای هر کدام است. برای نواختن دف، فرد باید قدرت بیشتری در بازوها و مچ دستهایش داشته باشد. اما برای نواختن تنبک، دقت و هماهنگی بین انگشتان دست از اهمیت بالایی برخوردار است.
نگهداری
دف اندازهی نسبتاً بزرگی دارد و حمل کردن آن به دلیل سنگین بودن، احتیاط زیادی میخواهد. در مقابل، تنبک سبکتر است و جابهجایی و نگهداری آن راحتتر است.
برای مراقبت از دف، باید پوست آن را در نظر داشته باشید، چون در صورت قرار گرفتن در دمای نامناسب یا نور زیاد، به سرعت ممکن است صدمه ببیند. در مورد تنبک نیز علاوه بر پوست، باید به بدنهی چوبی آن هم توجه کنید، چون هر دو قسمت در برابر رطوبت و دمای نامتعادل، آسیبپذیر هستند.