در ادبیات فارسی، ضرب‌المثل‌های زیادی وجود دارد که هر کدام درس‌های ارزشمندی در خود دارند. یکی از این ضرب‌المثل‌ها می‌گوید: «هر چه بگندد، نمکش میزنند؛ وای از آن روز که بگندد نمک.»
معنای این سخن این است که وقتی چیزی فاسد یا خراب می‌شود، معمولاً با چیز دیگری آن را اصلاح یا پوشش می‌دهند. مثلاً غذای بی‌مزه را با نمک خوش‌طعم می‌کنند، یا یک موقعیت ناخوشایند را با یک راه‌حل ساده برطرف می‌سازند. اما اگر روزی برسد که خود نمک فاسد شود، دیگر چه چیزی می‌تواند جایگزین آن شود؟ اینجا دیگر چاره‌ای وجود ندارد.
این ضرب‌المثل در واقع هشداری است دربارهٔ وضعیتی که آخرین راه‌حل‌ها هم از بین بروند. وقتی نمک — که نماد اصلاح و بهبود است — خودش از بین برود، دیگر امیدی برای درست کردن کارها باقی نمی‌ماند.
این مفهوم در زندگی روزمره نیز مصداق دارد. مثلاً اگر کسی همیشه پناهگاه و تکیه‌گاه دیگران باشد، اما خودش روزی دچار مشکل شود، چه کسی می‌تواند به او کمک کند؟ بنابراین این مثل به ما یادآوری می‌کند که قدر چیزهای ارزشمند را بدانیم و مراقب باشیم که منابع نجات‌بخش خود را از دست ندهیم.
هر چه بگندد نمکش میزنند
در این نوشته، می‌خواهیم به درک مفهوم و معنای واقعی این ضرب‌المثل ایرانی بپردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
معنی ضرب المثل
گاهی پیش می‌آید که چیزی که همیشه مشکل‌گشا بوده، خودش باعث دردسر شود! یعنی همان چیزی که همیشه چاره‌ساز بوده، این‌بار بلای جان می‌شود.
مثلاً ممکن است آدم یا چیزی که همیشه به آن اعتماد داشتیم، برخلاف انتظارمان عمل کند و ما را ناراحت کند. در چنین موقعیت‌هایی، این ضرب‌المثل ایرانی به کار می‌رود.
این ضرب‌المثل از نظر معنایی شبیه به این مثال معروف است: “از قضا سرکه‌انگبین هم گاهی باعث تلخی می‌شود.”
نمونه‌هایی از این ضرب‌المثل در زندگی روزمره:
– وقتی قرص سردرد می‌خوری و سردردت بدتر می‌شود
– وقتی ادویه‌های آشپزخانه‌ات مثل فلفل کپک بزند
– وقتی یک شخص دانشمند حرف بی‌اساسی بزند
– وقتی شاگرد درسخوان کلاس با دوستان ناباب معاشرت کند و بی‌ادب شود
و نمونه‌های بسیار دیگری که هر روز در زندگی با آنها روبرو می‌شویم.
پیشنهاد: ضرب‌المثل‌های بیشتری بخوانید
بیشتر بخوانید: ضرب‌المثل‌های جالب و پرمعنی