این ضرب‌المثل موقعی به کار می‌رود که کسی خودش در یک مشکل بزرگ گرفتار است، اما به جای رسیدگی به مشکل خودش، مدام در حال نصیحت کردن و راهنمایی دیگران است. مثل کسی که خودش بیمار است و بیماری‌اش درمان ندارد، ولی به دیگران توصیه می‌کند که مواظب سلامتی خود باشند.
در واقع این مثل اشاره به این دارد که فردی که خودش توانایی حل مشکلاتش را ندارد، نباید برای حل مشکلات دیگران پیشقدم شود و به دیگران امر و نهی کند.
در این نوشته می‌خواهیم به درک مفهوم اصلی این ضرب‌المثل کهن ایرانی بپردازیم. با ما در ندابلاگ همراه باشید.
معنی ضرب المثل از ناعلاجی به خر میگه خانوم باجی چه؟
وقتی کسی آنقدر در تنگنا و مشکل گیر می‌کند که چاره‌ای جز پناه بردن به افراد بی‌کفایت و نامناسب پیدا می‌کند، این حالت پیش می‌آید.
این ضرب‌المثل زمانی به کار می‌رود که فردی از روی بی‌چارگی و اجبار، کاری را بپذیرد یا انجام دهد که هم سطح شأن و ارزش او نیست.
منظور از “خر” در اینجا، فرد یا چیزی است که در حالت عادی هیچ ارزش و اهمیتی ندارد، اما شرایط سخت و اضطراری، فرد را وادار می‌کند برای نجات خود، به او متوسل شود.
گاهی اوضاع آنقدر سخت و طاقت‌فرسا می‌شود که شخص ناگزیر است برای رهایی از آن وضعیت، احترام و محبت خود را نثار کسانی کند که اصلاً شایسته‌ی آن نیستند.
منظور از “خانوم باجی” خطاب کردن خر، این است که از روی اجبار، با الفاظ محبت‌آمیز و چاپلوسانه با افراد نالایق و نفهم رفتار کنیم.
یعنی فرد از روی ناچاری مجبور شده چیزی بی‌ارزش یا تقلبی را به جای کالای اصلی و باکیفیت بپذیرد.
در چنین شرایطی، فرد دیگر توانایی تشخیص درست از نادرست و خوب از بد را از دست می‌دهد.
این ضرب‌المثل نشان می‌دهد که انسان وقتی در شرایط بسیار دشوار قرار می‌گیرد، ممکن است مجبور شود از برخی اصول و ارزش‌های شخصی خود هم عبور کند.