ضرب‌المثل “طبل تو خالی” به کسی گفته می‌شود که ادعاهای بزرگی می‌کند، اما در عمل توانایی و دانش کافی ندارد. این مثل اشاره به طبل بزرگی دارد که از بیرون قوی و پرصدا به نظر می‌رسد، اما داخل آن خالی است و چیزی در آن نیست.
این عبارت معمولاً برای افرادی به کار می‌رود که زیاد حرف می‌زنند، خودستایی می‌کنند یا وعده‌های بزرگ می‌دهند، اما وقتی نوبت به عمل می‌رسد، نمی‌توانند حرف خود را ثابت کنند. در واقع، این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که ظاهر پرزرق و برق و حرف‌های بزرگ، همیشه نشانه‌ی توانایی واقعی نیست.
مثلاً اگر کسی دائماً از مهارت‌هایش در کاری تعریف کند، اما در عمل نتیجه‌ای ندهد، می‌گوییم: “او مثل طبل تو خالی است؛ سر و صدای زیاد، اما محتوای کم!”
این بیان ساده‌ای است از این نکته که ارزش هر کس به دانش و عمل اوست، نه به حرف‌هایی که می‌زند.
در این نوشته، می‌خواهیم معنی، پیشینه و مفهوم بنیادی این ضرب‌المثل کهن ایرانی را بررسی کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.
طبل تو خالی کنایه از چیست؟
به برخی افراد می‌گویند “طبل توخالی”، چون مانند طبل هستند که سر و صدای زیادی دارد، اما درونش خالی است. این افراد پرادعا و پرحرف هستند، ولی در عمل چیزی برای ارائه ندارند.
منظور این است که ظاهر این افراد ممکن است فریبنده و خوب به نظر برسد، اما در باطن، چیز ارزشمندی در خود ندارند. معمولاً کسانی که دارای فضایل و کمالات واقعی نیستند، اما دوست دارند در جامعه به عنوان افراد مهم و کامل شناخته شوند، فقط حرف‌های زیبا می‌زنند، بدون اینکه برای بهتر کردن درون خود تلاش کنند. به چنین افرادی “طبل توخالی” می‌گویند. آن‌ها فقط ادعا می‌کنند و زیاد حرف می‌زنند. افرادی که بینش و آگاهی کافی نداشته باشند، ممکن است فریب ظاهر آن‌ها را بخورند و حتی آرزو کنند مانند آن‌ها باشند! اما وقتی کمی به آن‌ها نزدیک‌تر می‌شوند و بیشتر با آن‌ها ارتباط می‌گیرند، تازه متوجه می‌شوند که این افراد چیزی جز حرف‌های بی‌اساس ندارند.
سعدی سخن بسیار زیبایی دارد. می‌گوید:
دانا چو طبله عطار است؛ خاموش و هنرنمای و نادان چو طبل غازی، بلند آواز و میان تهی.
یعنی: انسان دانا مثل صندوقی است که مشک را درون آن می‌نهند. سر و صدایی ندارد اما هنرش (که بوی خوش اوست) دیده می‌شود. اما نادان مثل طبل جنگی است که درون آن خالی است اما سر و صدای بسیاری دارد.