در مورد مفهوم ضرب‌المثل “چشم و گوش بسته” باید گفت که این عبارت به موقعیتی اشاره دارد که فرد بدون تفکر، بررسی یا پرسش، چیزی را می‌پذیرد یا از کسی پیروی می‌کند.
یعنی شخص مانند کسی عمل می‌کند که چشمانش را بسته و گوش‌هایش را گرفته است. او هیچ سؤالی نمی‌پرسد، درستی و نادرستی کار را بررسی نمی‌کند و فقط بدون اندیشیدن، حرف دیگران را قبول می‌کند و اجرا می‌نماید.
این ضرب‌المثل معمولاً در موقعیت‌هایی به کار می‌رود که فرد باید در کاری دقت کند و مسئولانه تصمیم بگیرد، اما به جای آن، با اعتماد کورکورانه و بدون آگاهی، مسیر دیگران را دنبال می‌کند. این رفتار می‌تواند گاهی باعث بروز اشتباهات بزرگ و پشیمانی شود.
در این نوشته به بررسی معنای یکی از ضرب‌المثل‌های معروف ایرانی می‌پردازیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید و جالب باشد.
چشم و گوش بسته کنایه از چیست؟
1- یعنی فردی که در ظاهر سالم است، اما از چشم و گوش خود درست استفاده نمی‌کند! این عبارت معمولاً به افرادی گفته می‌شود که آگاهی ندارند یا گاهی لجبازی می‌کنند.
2- معمولاً این اصطلاح را برای کسانی به کار می‌برند که با وجود راهنمایی دیگران، باز هم اشتباهاتشان را تکرار می‌کنند و سرسختی نشان می‌دهند. این افراد حقیقت را نادیده می‌گیرند و در دنیای خیالی خود زندگی می‌کنند. وقتی کسی از تجربه‌هایش با آنها صحبت می‌کند یا از عاقبت کارشان می‌گوید، خود را به نشنیدن می‌زنند تا مبادا وجدانشان آزار ببیند.
3- گاهی هم این ضرب‌المثل برای افرادی استفاده می‌شود که زود حرف دیگران را باور می‌کنند یا انتخاب‌های نادرستی در زندگی دارند. مثلاً به آنها می‌گویند: “چرا اینقدر زود باور می‌کنی؟ شاید او قصد فریب تو را دارد!” یا “چرا چشم‌بسته اعتماد کردی و برای چیزی که ارزش نداده پول دادی؟”
4- در قرآن کریم به کسانی که در برابر هدایت الهی لجبازی می‌کردند و به پیام پیامبران توجه نمی‌کردند، چنین اشاره شده است:
«مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يُبْصِرُونَ»
«صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ»
ترجمه: آنان [= منافقان] همانند کسی هستند که آتشی افروخته (تا در بیابان تاریک، راه خود را پیدا کند)، ولی هنگامی که آتش اطراف او را روشن ساخت، خداوند (طوفانی می‌فرستد و) آن را خاموش می‌کند؛ و در تاریکی‌های وحشتناکی که چشم کار نمی‌کند، آنها را رها می‌سازد.
آنها کران، گنگها و کورانند؛ لذا (از راه خطا) بازنمی‌گردند! (آیات 17 و 18 سوره مبارکه بقره)
صم: کر
عُمی: کور
این توصیف برای کسانی است که در نادانی خود غرق شده‌اند و از این وضع راضی هستند و هدایت را نمی‌خواهند! زیرا هر کس که искренانه به دنبال راه درست باشد و برای آن تلاش کند، خداوند قطعاً او را هدایت خواهد کرد 🙂