همان طور که ساعت شنی با گذشت زمان خالی می‌شود، گاهی در زندگی شرایطی پیش می‌آید که دیگر چاره‌ای جز تسلیم شدن وجود ندارد. این همان مفهوم اصلی ضرب‌المثل «کار از کار گذشتن» است. این عبارت زمانی به کار می‌رود که دیگر هیچ راه حلی باقی نمانده، فرصت کاملاً از دست رفته و کار به جایی رسیده که هیچ کاری نمی‌توان برای بهبود اوضاع انجام داد.
**مثال:**
فرض کنید دانش‌آموزی که تمام سال تحصیلی را به بازیگوشی گذرانده، شب امتحان با انبوهی از درس‌های نخوانده روبرو می‌شود. در آن لحظه، زمانی که فقط چند ساعت به شروع امتحان مانده، می‌فهمد که دیگر فرصتی برای خواندن حتی یک صفحه هم ندارد. در این شرایط می‌گوییم «کار از کار گذشته» است؛ چون زمان مفید برای درس خواندن تمام شده و هیچ کاری از دستش برنمی‌آید.
این ضرب‌المثل به ما یادآوری می‌کند که برای هر کاری یک فرصت طلایی وجود دارد و اگر آن را از دست بدهیم، ممکن است دیگر هیچ راه بازگشتی وجود نداشته باشد.
در این بخش به بررسی مفهوم این ضرب‌المثل ایرانی می‌پردازیم. در ادامه معنی و مفهوم آن را به زبانی ساده بیان خواهیم کرد.
کار از کار گذشتن کنایه از چیست؟
1- این ضرب المثل اشاره به از دست دادن فرصت‌های ارزشمند دارد. اگر کاری را در زمان مناسب انجام ندهیم، پس از گذشت زمان، هر چقدر هم تلاش کنیم نتیجه‌ای نخواهد داشت. مانند دوستی خوب که وقتی در کنار ما بود به او توجه نکردیم، اما اکنون که از دست رفته، حسرتش را می‌خوریم و تلاش‌هایمان بی‌فایده است. دیگر همه چیز تمام شده و قابل جبران نیست.
عرب‌ها می‌گویند: إن سقط الإحترام سقط معه كل شيء؛ یعنی وقتی احترام از بین برود، همه چیز نابود می‌شود. این جمله نمونه‌ای از موقعیتی است که دیگر نمی‌توان کاری کرد. مانند سنگی که به سمت شیشه پرتاب شده و آن را می‌شکند؛ پس از رها شدن سنگ، هیچ راهی برای برگرداندن آن وجود ندارد. برخی حرف‌ها، رفتارهای ناشایست، سکوت‌های نابجا و بی‌توجهی‌ها هستند که روابط را خراب می‌کنند و گاهی جبران آن‌ها بسیار سخت است.
2- این ضرب‌المثل معمولاً زمانی به کار می‌رود که فرد از انجام کار اشتباه یا انجام ندادن کار درست در زمان مناسب پشیمان است. مثلاً دانش‌آموزی که در طول ترم درس نخوانده و شب امتحان با ناله می‌گوید: “چقدر مطالب زیاد است و چیزی متوجه نمی‌شوم!” وقتی می‌گوید: “ای کاش هر روز درس می‌خواندم”، دیگران به او می‌گویند: “برای این ترم دیگر کار از کار گذشته! سعی کن امتحانات را پشت سر بگذاری و از ترم بعدی اشتباهاتت را تکرار نکنی.”
3- این ضرب‌المثل نشان می‌دهد که برای انجام یک کار و رسیدن به نتیجه مطلوب، دیگر خیلی دیر شده است. مانند زمانی که از جوانی و انرژی خود استفاده نکنیم و در دوران پیری حسرت بخوریم.