همانطور که می‌دانید، ضرب‌المثل‌ها بخش مهمی از فرهنگ و زبان ما هستند و هر کدام داستان و مفهومی پشت خود دارند. یکی از این ضرب‌المثل‌ها، “زاغ سیاه چوب زدن” است. شاید این سوال برای شما پیش بیاید که معنای این عبارت چیست و از کجا آمده است.
**معنای ضرب‌المثل:**
این ضرب‌المثل زمانی به کار می‌رود که کسی بخواهد گناه یا اشتباه خود را به گردن فرد دیگری بیندازد. در واقع، وقتی یک نفر کار نادرستی انجام می‌دهد، اما سعی می‌کند دیگری را مقصر جلوه دهد، می‌گویند دارد “زاغ سیاه چوب می‌زند”. این مثل نشان می‌دهد که فرد می‌خواهد خودش را پاک و بی‌گناه نشان دهد و تقصیرها را به دوش کس دیگری بیندازد.
**داستان و ریشه ضرب‌المثل:**
داستان این ضرب‌المثل از یک باور قدیمی میان شکارچیان و روستاییان گرفته شده است. در گذشته، مردم فکر می‌کردند که اگر یک زاغ (پرنده‌ای سیاه رنگ و شبیه کلاغ) را ببینند که دارد با منقارش به یک چوب یا درخت ضربه می‌زند، در واقع دارد سعی می‌کند بگوید که این چوب مقصر است! آنها باور داشتند که زاغ، با این کارش، می‌خواهد توجه دیگران را از خودش دور کند و انگشت اتهام را به سمت یک چوب بی‌جان بگیرد.
البته این رفتار پرنده بیشتر یک افسانه و داستان عامیانه است، اما کم‌کم به نمادی برای “مقصر دانستن دیگران” تبدیل شد. مردم از این تصویر استفاده کردند تا هرگونه تلاش برای فرار از مسئولیت و انداختن تقصیر به گردن دیگران را با این جمله توصیف کنند.
**نتیجه‌گیری:**
پس هرگاه کسی را دیدید که به جای پذیرش اشتباه خود، سعی می‌کند دیگری را مقصر قلمداد کند، می‌توانید از این ضرب‌المثل استفاده کنید و بگویید: “داره زاغ سیاه چوب می‌زنه!” این عبارت به‌طور ساده، اشاره به همان رفتار فرافکنی و شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت دارد.
در این نوشته می‌خواهیم با هم معنی یکی از ضرب‌المثل‌های کهن و پرمعنی ایرانی آشنا شویم.
زاغ سیاه چوب زدن کنایه از چیست؟
1- یعنی کسی را مخفیانه زیر نظر بگیریم و از کارهایش جاسوسی کنیم.
2- به فردی گفته می‌شود که دائماً می‌کوشد از کارهای دیگران سر در بیاورد.
3- یعنی در زندگی خصوصی دیگران دخالت کنیم و به اموری بپردازیم که به ما مربوط نیست.
4- یعنی پشت سر کسی حرکت کنیم و رفتارش را به صورت پنهانی زیر نظر داشته باشیم.
ریشه ضرب المثل
زاج که با نام زاغ هم شناخته می‌شود، یک نوع نمک طبیعی است و در زمینه‌های مختلفی مثل صنعت و درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در رنگ‌های گوناگونی مانند سیاه، سفید، آبی و… یافت می‌شود.
در زمان‌های قدیم، وقتی یک نفر با استفاده از زاغ سیاه، فرش یا نخ‌ها را زیبا و درخشان می‌کرد، بعضی از رقبایش در خفا ظرف محتوی زاغ او را بررسی می‌کردند و با یک تکه چوب آن را هم می‌زدند تا راز این رنگ‌های زیبا و جذاب را پیدا کنند!
از این رو، وقتی کسی می‌خواست راز موفقیت دیگری را کشف کند، در موردش می‌گفتند: “فلانی زاغ سیاه ما را چوب زد” یعنی می‌خواهد از اسرار کار ما باخبر شود.
💠 امروزه هم اگر کسی مدام در کار دیگران کنجکاوی کند و دنبال فهمیدن راز پیشرفت آنها باشد، این ضرب‌المثل را به کار می‌برند و با نگاهی انتقادی به او می‌گویند: به جای این که زاغ سیاه مردم را چوب بزنی و فضولی کنی، به زندگی خودت برس!
اختصاصی-ندابلاگ
بیشتر بخوانید: ضرب‌المثل‌های شیرین فارسی