خیلی از کسانی که به هنر زیبای گلدوزی علاقه‌مند هستند، می‌خواهند کار با سوزن پانچ را یاد بگیرند. باید گفت که سوزندوزی یکی از هنرهای اصیل و قدیمی ایران است و تاریخچه طولانی دارد. این هنر آنقدر باشکوه است که در قرن پانزدهم، سفیر پادشاه هنری سوم در سفرش به ایران، در زمان حکومت مغولان، در کتاب خود از زیبایی خیره‌کننده سوزن‌دوزی‌ها نوشته است.
نام انگلیسی سوزندوزی، SUZANI است که از ریشه فارسی این هنر اصیل گرفته شده. با وجود گذشت سال‌ها و قرن‌ها، این هنر همچنان پرطرفدار است و با کمک طرح‌ها و کیت‌های متنوع، به شکل‌های گوناگون از ساده تا پیشرفته دوخته می‌شود.
سوزندوزی در واقع با بخیه‌زدن پارچه و از طریق نیدل پانچ انجام می‌شود. این یک هنر گلدوزی خلاقانه است که هم تازه‌کارها و هم افراد حرفه‌ای دوست دارند در کارهای دستی ارزشمند خود از آن استفاده کنند.
برخلاف چیزی که در نگاه اول به نظر می‌رسد، سوزندوزی کار سختی نیست و وقتی اصول اولیه آن را یاد بگیرید، می‌توانید انواع تابلو، دیوارکوب، کوسن و حتی فرش را بدوزید.
انواع سوزن های مناسب هنر پانچ دوزی
در هنر پانچ‌دوزی از سوزن مخصوصی به نام سوزن پانچ استفاده می‌شود که به آن سوزن مخمل‌دوزی یا سوزن شبه‌قالی نیز گفته می‌شود. این سوزن که نیدل نام دارد، بلند و توخالی است و یک سوراخ بزرگ در نوک آن قرار دارد. دسته این سوزن‌ها معمولاً از جنس چوب یا پلاستیک ساخته می‌شود.
سوزن‌های پانچ با دسته چوبی، علاوه بر دوام بالا، قیمت بیشتری هم دارند و در دسته مدل‌های کلاسیک قرار می‌گیرند. با این حال، نوع پلاستیکی آن اگر با مواد مرغوب تولید شده باشد، می‌تواند برای مدتی طولانی نیاز شما را برطرف کند و دیگر لازم نباشد سوزن جدید بخرید.
سوزن‌های نیدل پانچ بسته به طرحی که انتخاب می‌کنید، انواع مختلفی دارند. اگر می‌خواهید هزینه کمتری پرداخت کنید، می‌توانید از سوزن‌های پلاستیکی که معمولاً در بسته‌های سه‌تایی عرضه می‌شوند، استفاده کنید.
نکته مهم این است که سوزن‌های چوبی فقط یک سوزن ثابت دارند و نمی‌توان سوزن آنها را عوض کرد. در حالی که در بعضی از مدل‌های پلاستیکی، امکان تعویض سوزن وجود دارد و این ویژگی به شما کمک می‌کند تا بتوانید دوخت‌های متنوع‌تری انجام دهید. این قابلیت در مدل‌های کلاسیک دیده نمی‌شود، اما در نمونه‌های پلاستیکی برای راحتی بیشتر هنرمندان در نظر گرفته شده است.
در دوره جامع گلدوزی سایت ندابلاگ می‌توانید از صفر تا صد گلدوزی را فراگیرید.
آشنایی با سوزن مناسب برای پانچ دوزی
سوزن‌های نیدل پانچ معمولاً از سه نظر با هم فرق دارند:
– از نظر ضخیم یا نازک بودن
– از نظر جنس دسته که چوبی یا پلاستیکی است
– و اینکه دسته‌ی آن قابل تنظیم است یا نه
سوزن نیدل پانچ با دسته پلاستیکی و قابل تنظیم، این امکان را می‌دهد که ارتفاع سوزن را تغییر دهید و برای طرح‌های مختلفی از آن استفاده کنید. همچنین این سوزن‌ها معمولاً یک سوزن مخصوص نخ کردن هم دارند که کار را سریع‌تر و راحت‌تر می‌کند.
سوزن پانچ ضخیم با دسته چوبی و غیرقابل تنظیم، دارای سوزن‌های نخ‌کن با کیفیت بالایی است. علاوه بر این، استفاده از دسته چوبی به جای پلاستیک، کمک به حفظ محیط زیست می‌کند.
سوزن نیدل پانچ نازک و سه‌سوزنه، برای گلدوزی با نخ‌های نازک و کاموای ظریف مناسب است. این نوع سوزن قابلیت تنظیم دارد و همراه آن دو عدد سوزن نخ‌کن نیز موجود است.
وسایل مورد نیاز برای شروع پانچ دوزی
برای شروع کار، اول باید وسایل لازم را آماده کنید. این وسایل عبارتند از:
* سوزن مخصوص نیدل پانچ
* کارگاه گلدوزی یا یک حلقه مخصوص
* پارچه زبر و پشمی مناسب برای نیدل پانچ یا پارچه‌ای از جنس لنین
* یک طرح یا الگو
* یک مداد یا کاغذ کربنی برای انتقال طرح
* یک سوزن معمولی برای رد کردن نخ
* یک قیچی تیز و مناسب
قبلاً درباره انواع سوزن‌ها و جنس‌های مختلف آنها صحبت کردیم تا انتخاب برای شما راحت‌تر شود. حالا خوب است کمی هم درباره پارچه مناسب برای این هنر صحبت کنیم.
پارچه‌ای که برای نیدل پانچینگ استفاده می‌شود، معمولاً باید از نوع زبر یا پشمی باشد. در زبان انگلیسی به این پارچه، پارچه راهب می‌گویند، چون در گذشته راهبان از آن برای دوخت لباس‌های خود استفاده می‌کردند. این پارچه خودش انواع مختلفی دارد و هر کدام برای یک نوع کار سوزندوزی مناسب است. شما می‌توانید از پارچه‌های دیگری مثل لنین، کنف، متقال و کرباس هم استفاده کنید. فقط یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن این است که بافت پارچه باید با اندازه سوزن و ضخامت کاموایی که استفاده می‌کنید، هماهنگ باشد. برای نخ‌های نازک، از پارچه‌های با بافت ریز و برای نخ‌های کلفت، از پارچه‌های با بافت درشت‌تر استفاده کنید.
نحوه کار با سوزن نیدل مناسب پانچ دوزی
در ابتدا طرحی که دوست دارید را با ماژول مخصوص روی پارچه بکشید. می‌توانید از هر نقشی برای گلدوزی استفاده کنید، اما پیشنهاد می‌کنیم از طرح‌های مخصوص پانچ دوزی کمک بگیرید. نکته جالب این روش این است که نقش اصلی در واقع پشت پارچه رسم می‌شود و شما نیز از همان قسمت پشت، کار دوخت را شروع می‌کنید. در پایان، اثر هنری شما در پشت پارچه خودنمایی خواهد کرد.
بعد از این، پارچه را داخل کارگاه می‌گذارید. فقط توجه کنید که پارچه باید طوری داخل کارگاه قرار بگیرد که مانند یک طبل کاملاً سفت و کشیده باشد. این کار باعث می‌شود سوزن به راحتی و پشت سر هم روی پارچه فرود بیاید. اگر احساس کردید پارچه شل شده، با چرخاندن پیچ کارگاه، آن را دوباره محکم کنید. همیشه حواس‌تان باشد که حدود ۵ سانتیمتر از نخ شما از نوک سوزن بیرون بماند. سپس سوزن را روی پارچه و دقیقاً بر اساس خطوط طرح یا الگو حرکت دهید و تا انتهای کار فشار دهید تا کوک‌ها محکم بمانند و از هم جدا نشوند.
سوزن را به آرامی به سمت خود بکشید تا نوک آن کاملاً از پارچه خارج شود. سپس، سوزن را در نقطه‌ای نزدیک روی پارچه قرار دهید که می‌خواهید کوک بعدی را شروع کنید. بعد، سوزن را دوباره به داخل پارچه فشار دهید و بقیه مراحل را به همین شکل ادامه دهید. یادتان باشد که طرحی که روی آن کار می‌کنید، باید در پشت کار قرار گیرد. در ابتدای کار، کوک‌ها ممکن است جدا از هم به نظر برسند، اما وقتی الگو کامل شود، این بخیه‌ها به هم متصل می‌شوند و در نهایت یک نقش زیبا ایجاد می‌کنند.
وقتی می‌خواهید بخشی از کار پانچ‌دوزی را به پایان برسانید، کافی است آخرین بخیه را با انگشت خود نگه دارید. سپس سوزن را چند سانتیمتر به سمت بیرون بکشید و نخ را از همان نقطه‌ای که شروع کرده‌ید، قیچی کنید. قسمت برش‌خورده در پشت کار، هیچ نیازی به چسب زدن یا گره زدن ندارد.
پس از اتمام کامل کار سوزندوزی، نخ را از داخل سوزن مخصوص پانچ خارج کنید و سر نخ را در جای خود محکم نمایید. در مرحله آخر، حلقه‌های ایجادشده را با نوک قیچی جابهجا کرده و آنها را مرتب کنید. به این ترتیب، کار شما تکمیل شده و می‌توانید طرح زیبا و دست‌ساز خود را ببینید.
حالا که هنر پانچ‌دوزی را یاد گرفته‌اید، برای خرید وسایل مورد نیاز آن می‌توانید به فروشگاه ندابلاگ مراجعه کرده و لوازم لازم را تهیه کنید.