پلتفرم دیفای یکی از دستاوردهای مهم فناوری بلاکچین است که راه‌های تازه‌ای در زمینه خدمات مالی به وجود آورده است. از آنجا که این پلتفرم بر پایه بلاکچین کار می‌کند، هم از مزایای این فناوری بهره می‌برد و هم به تمام بخش‌هایی که روی بلاکچین ساخته می‌شوند، خدمات مالی ارائه می‌دهد.
کلمه دیفای (Defi) از ترکیب دو بخش تشکیل شده: Decentralized (de) که به معنای غیرمتمرکز است و Finance (fi) که به معنای مالی می‌باشد. در نتیجه دیفای به معنای «امور مالی غیرمتمرکز» است. به بیان ساده، دیفای مجموعه‌ای از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است که به کاربران امکان می‌دهند بدون نیاز به مؤسسات واسطه مانند بانک‌ها، کارهای مالی خود را انجام دهند.
سال‌هاست که بانک‌ها و نهادهای متمرکز، کنترل دنیای مالی را در دست دارند و همه چیز از پرداخت قسط و مالیات تا دریافت وام و هر نوع نقل و انتقال پول زیر نظر آنها انجام می‌شود. این سیستم بر این فرض استوار است که این مؤسسات، امین پول مردم هستند و خدمات خود را به درستی ارائه می‌دهند. اما همانطور که می‌دانیم، سیستم‌های متمرکز ممکن است دچار فساد یا اشتباهات ناخواسته شوند. دیفای ادعا می‌کند که با بهره‌گیری از بلاکچین و حذف مرکزیت، مشکل فساد، خطا و نیاز به اعتماد به یک نهاد متمرکز را برطرف می‌کند.
نکته مهم این است که دیفای یک پروژه واحد نیست، بلکه یک اکوسیستم متشکل از صدها پروژه مختلف است که همگی خدمات مالی غیرمتمرکز ارائه می‌کنند. در حال حاضر، دیفای主要在 دو زمینه فعال است: انجام مبادلات مالی و تبدیل ارزهای دیجیتال به یکدیگر، و همچنین اعطای وام.
آنچه در این مطلب خواهید آموخت:
– پلتفرم دیفای چه مزیت‌هایی دارد و کجا اجرا می‌شود؟
– کاربردهای پلتفرم دیفای برای استارتاپ‌ها
– تمایل سرمایه‌گذاران به سمت دیفای
– چالش‌های دیفای
پلتفرم دیفای چه مزیت‌هایی دارد و کجا اجرا می‌شود؟
مهم‌ترین ویژگی دنیای دیفای این است که برای کار کردن به هیچ شخص یا سازمان واسطه‌ای نیاز ندارد. در این سیستم، یک کد کامپیوتری از قبل مشخص می‌کند که در صورت بروز مشکل، چگونه باید آن را حل کرد. در یک سیستم دیفای کامل، هیچ کس نمی‌تواند بر دارایی‌های شما کنترل داشته باشد یا معامله شما با دیگران را متوقف کند. حذف intermediaries یا واسطه‌ها نیز باعث می‌شود هزینه‌ای که برای انجام تراکنش می‌پردازید، به میزان قابل توجهی کمتر شود. تمام اطلاعات مالی روی یک دفتر کل دیجیتال به نام بلاکچین ذخیره می‌شود که بین تمام کامپیوترهای شبکه پخش شده و به طور خودکار کار می‌کند. به این ترتیب، امکان دستکاری داده‌ها، سانسور یا از کار افتادن کل سیستم تقریباً غیرممکن می‌شود.
قلب تپنده دیفای، چیزی است به نام “قرارداد هوشمند” که در شماره قبلی مجله به طور مفصل درباره آن صحبت کردیم. این قراردادهای هوشمند، روش انجام معاملات مالی را به صورت کدهای کامپیوتری روی بلاکچین ثبت کرده و آن را دقیقاً و بدون کوچک‌ترین تغییری اجرا می‌کنند. در حال حاضر، مهم‌ترین پلتفرمی که پروژه‌های دیفای روی آن فعال هستند، اتریوم نام دارد که میزبان بیش از ۷۰ درصد از کل این اکوسیستم است. علاوه بر اتریوم، پلتفرم‌های دیگری مانند سولانا، کاردانو، تزوس و… نیز توانایی میزبانی از پروژه‌های دیفای را دارند.
کاربردهای پلتفرم دیفای برای استارتاپ‌ها
برای هر کسب‌وکار تازه‌کاری، مسائل مالی و شیوهٔ انجام معاملات با مشتریان و شرکت‌های دیگر از اهمیت زیادی برخوردار است. استارتاپ‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از فضای دیفای (بدون محدودیت‌هایی مثل تحریم)، مبادلات پولی ساده‌تر و سریع‌تری با دیگران داشته باشند. در ادامه به چند نمونه از مهم‌ترین مزایای دیفای برای استارتاپ‌ها اشاره می‌شود:
**پرداخت‌ها:**
دسترسی نداشتن به خدمات بانکی مناسب، یکی از مشکلات اصلی فعالان اقتصادی است. دیفای با فراهم کردن بستری کم‌هزینه و بدون محدودیت برای پرداخت، این امکان را به وجود آورده که استارتاپ‌ها بتوانند در کمترین زمان ممکن، تراکنش‌های خود با هر نقطه‌ای از دنیا را انجام دهند.
**پرداخت و دریافت وام:**
اخذ وام برای کارهای اقتصادی، معمولاً فرایندی طولانی و خسته‌کننده است.
پلتفرم‌های وام‌دهی مبتنی بر بلاکچین، با غیرمتمرکز کردن فرایندها و حذف سیستم‌های اعتباری قدیمی، سرعت و سهولت بیشتری در دریافت وام ایجاد می‌کنند. در این پلتفرم‌ها، سرمایه‌گذاران و تأمین‌کنندگان وجه، دارایی خود را در پلتفرم‌های مشخص شده قرار می‌دهند و سود دریافت می‌کنند؛ در مقابل، متقاضیان وام نیز از این منابع برای قرض گرفتن استفاده می‌کنند.
نکتهٔ جالب این سیستم‌ها، امکان استفاده از دارایی‌های دیجیتال به عنوان وثیقه و عدم نیاز به چک‌های اعتباری است.
تمایل سرمایه‌گذاران به سمت دیفای
بررسی‌های انجام‌شده در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌ها از حوزه هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به سمت فناوری‌های وب۳ و امور مالی غیرمتمرکز تغییر جهت داده است. در این دوره، وب۳ و دیفای توانستند حدود ۱٫۲۶ میلیارد دلار سرمایه جذب کنند؛ در حالی که این مقدار برای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین تنها ۲۱۲ میلیون دلار بود. با این وجود، هوش مصنوعی همچنان یکی از جذاب‌ترین زمینه‌ها برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر محسوب می‌شود. اما پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۲۴، اکوسیستم وب۳ و دیفای از هوش مصنوعی پیشی خواهند گرفت.
اکنون به موضوع هوش مصنوعی و ادغام آن با فناوری بلاکچین می‌پردازیم.
چالش‌های دیفای
سیستم مالی غیرمتمرکز (دیفای) هم مانند هر سیستم دیگری، در کنار همه خوبی‌هایی که دارد، محدودیت‌هایی هم دارد. اولین مشکل، پیچیدگی آن برای کسانی است که تازه کارشان را شروع کرده‌اند. هنوز محیط ساده و راحتی برای استفاده همه از این پلتفرم ساخته نشده است. مشکل دوم، سرعت پایین برخی از بلاکچین‌های محبوب در مقایسه با سیستم‌های متمرکز است. برای نمونه، اتریوم در حال حاضر فقط قادر به پردازش ۱۴ تراکنش در ثانیه است که برای دنیای گسترده دیفای، سرعت کمی به حساب می‌آید. البته با پیشرفت سریع فناوری بلاکچین، به نظر می‌رسد این مشکل هم به زودی برطرف خواهد شد. سومین چالش، احتمال خطای کاربر است. در دیفای، چون واسطه‌ها حذف شده‌اند، همه مسئولیت بر عهده خود کاربر است. اگر شرکتی دانش کافی در این زمینه نداشته باشد، ممکن است با یک اشتباه کوچک، مثل گم کردن کلید خصوصی کیف پول، سرمایه زیادی را از دست بدهد.
در مجموع می‌توان گفت که دیفای هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد و راه زیادی تا پذیرش جهانی در پیش است. اما با توجه به رشد فناوری بلاکچین، استقبال سرمایه‌گذاران و کاربردهای جذاب آن برای کسب‌وکارها، به زودی شاهد خواهیم بود که امور مالی غیرمتمرکز به بخش مهمی از سیستم مالی جهان تبدیل شود. همچنین بسیاری از پلتفرم‌ها و بلاکچین‌های میزبان دیفای، هنوز کاملاً غیرمتمرکز نشده‌اند. حتی بعضی از پروژه‌ها، با وجود نام دیفای، در عمل شبیه به سیستم‌های مالی سنتی عمل می‌کنند و ویژگی‌های اصلی غیرمتمرکز بودن را ندارند. به همین خاطر، در نوشته‌های بعدی، این موضوع را دقیق‌تر بررسی کرده و نمونه‌های موفق و ناموفق آن را معرفی خواهیم کرد.