مقدمه
محمد بن زکریای رازی، دانشمند و پزشک نابغه ایرانی، با دستاوردهای بی‌نظیر خود در حوزه پزشکی و شیمی به یکی از برجسته‌ترین چهره‌های علمی تاریخ تبدیل شده است. او که به عنوان کاشف الکل و اسید سولفوریک شناخته می‌شود، در اواخر عمر خود با چالش‌هایی مواجه شد که سلامتی و بینایی‌اش را تحت تأثیر قرار دادند.
چرا زکریای رازی نابینا شد؟
یکی از سوالات متداول درباره زندگی رازی، علت نابینایی او در سال‌های پایانی عمرش است. بر اساس نظر ابوریحان بیرونی، استفاده مداوم از مواد شیمیایی، به ویژه بخار جیوه، عامل اصلی نابینایی او بوده است. این دیدگاه با توجه به فعالیت‌های گسترده رازی در حوزه شیمی و آزمایش‌های متعدد او، معقول به نظر می‌رسد.
در عین حال، برخی منابع دیگر به علاقه شدید رازی به خوردن باقلا اشاره کرده‌اند که ممکن است به چشمان او آسیب رسانده باشد. این مسئله نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل مختلف می‌تواند در از دست دادن بینایی او نقش داشته باشد.
تاریخ و محل وفات زکریای رازی
تاریخ وفات
تاریخ دقیق وفات زکریای رازی همچنان مورد بحث و اختلاف نظر است. ابوریحان بیرونی تاریخ وفات او را پنجم شعبان ۳۱۳ هجری قمری (معادل ۱۵ اکتبر ۹۲۵ میلادی) ذکر کرده است. این در حالی است که برخی منابع دیگر به سال‌های متفاوتی مانند ۳۲۰ هجری قمری اشاره کرده‌اند.
محل دفن
محل دقیق دفن زکریای رازی نیز نامشخص باقی مانده است. برخی پژوهشگران معتقدند که آرامگاه او در محوطه تاریخی برج طغرل یا امامزاده شعیب در شهر ری قرار دارد. در سال ۱۳۹۹، گزارشی از کشف و شناسایی محدوده آرامگاه رازی در محوطه گورستان قدیمی ری و امامزاده شعیب ارائه شد.
نقش زکریای رازی در تاریخ علم
زکریای رازی یکی از تأثیرگذارترین دانشمندان تاریخ علم به شمار می‌رود. او نه تنها در زمینه پزشکی بلکه در شیمی نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. رازی به عنوان اولین فردی که الکل و اسید سولفوریک را کشف کرد، شناخته می‌شود. این کشفیات، راه را برای پیشرفت‌های بعدی در علم شیمی گشود.
علاوه بر این، رویکرد علمی و تجربی او به مسائل پزشکی و شیمی، پایه‌گذار روش‌های علمی نوینی شد که تا به امروز نیز کاربرد دارند.
نتیجه‌گیری
زندگی و آثار محمد بن زکریای رازی نمونه‌ای از تعهد و تلاش بی‌وقفه در راه علم و دانش است. با وجود چالش‌ها و مشکلاتی که در اواخر عمر خود با آن‌ها مواجه شد، تأثیر او بر علم پزشکی و شیمی همچنان پابرجاست. نابینایی او شاید پایانی برای دیدن جهان فیزیکی بود، اما دیدگاه‌های علمی و نوآوری‌های او همچنان به روشنایی مسیر علم ادامه می‌دهند.