مقدمه
ازدواج موقت یا متعه یکی از موضوعات مورد بحث در فقه اسلامی است که در میان مذاهب مختلف، تفاسیر و دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به آن وجود دارد. این نوع ازدواج بر اساس آیه ۲۴ سوره نساء در قرآن کریم مطرح شده است و به دلایل مختلفی، از جمله نیازهای فردی و اجتماعی، مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق‌تر این موضوع بپردازیم و به سوالات و ابهامات پیرامون آن پاسخ دهیم.
وَ الْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ أُحِلَّ لَكُم مَّا وَرَاءَ ذَالِكُمْ أَن تَبْتَغُواْ بِأَمْوَالِكُم محُّْصِنِينَ غَيرَْ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنهُْنَّ فََاتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللَّهَ كاَنَ عَلِيمًا حَكِيمًا
ترجمه: «و زنانِ شوهردار [نیز بر شما حرام شده است] به استثنای زنانی که مالک آنان شده‌اید. [این] فریضهٔ الهی است که بر شما مقرر گردیده است. و غیر از این [زنانِ نامبرده]، برای شما حلال است که [زنان دیگر را] به وسیله اموال خود طلب کنید- در صورتی که پاکدامن باشید و زناکار نباشید- و زنانی را که مُتعه کرده‌اید، مَهرشان را به عنوان فریضه‌ای به آنان بدهید، و بر شما گناهی نیست که پس از [تعیین مبلغ] مقرّر، با یکدیگر توافق کنید [که مدت عقد یا مَهر را کم یا زیاد کنید]؛ مسلماً خداوند دانای حکیم است.»
ازدواج موقت در فقه شیعه
عالمان شیعه بر این باورند که آیه ۲۴ سوره نساء به صراحت به مشروعیت ازدواج موقت اشاره دارد. آنها معتقدند که این نوع ازدواج در زمان پیامبر اسلام (ص) مجاز بوده و هرگز نسخ نشده است. بر این اساس، ازدواج موقت به عنوان راه‌حلی شرعی برای پاسخ به نیازهای موقت و متغیر افراد در نظر گرفته می‌شود.
نحوه اجرای صیغه موقت
برای اجرای عقد موقت، باید صیغه مخصوصی خوانده شود که شامل تعیین مدت و مهریه است. این صیغه می‌تواند توسط خود زوجین یا وکیل آنها خوانده شود. تعیین مدت و مهریه دو عنصر اساسی در این نوع ازدواج هستند که باید به وضوح مشخص شوند.
دیدگاه فقه اهل سنت
برخی از علمای اهل سنت معتقدند که آیه مذکور به ازدواج دائم اشاره دارد یا اینکه حکم ازدواج موقت پس از مدتی نسخ شده است. از نظر آنها، ازدواج موقت نمی‌تواند راه‌حلی پایدار و مناسب برای نیازهای اجتماعی و فردی باشد.
ابطال صیغه موقت
ازدواج موقت با پایان یافتن مدت تعیین‌شده به‌طور خودکار منقضی می‌شود. اما اگر مرد بخواهد پیش از اتمام مدت، عقد را فسخ کند، می‌تواند با گفتن جمله «مدت را به تو بخشیدم» این کار را انجام دهد. این روش به عنوان راه‌حلی ساده برای پایان دادن به ازدواج موقت در نظر گرفته می‌شود.
تفاوت‌ها و شباهت‌ها با ازدواج دائم
در حالی که ازدواج دائم به عنوان یک پیوند پایدار و همیشگی در نظر گرفته می‌شود، ازدواج موقت دارای مدت زمان مشخص و محدود است. با این حال، هر دو نوع ازدواج نیازمند رعایت حقوق و تعهدات مشخصی از سوی زوجین هستند. تعیین مهریه در هر دو نوع ازدواج الزامی است و باید به آن توجه شود.
نتیجه‌گیری
آیه ۲۴ سوره نساء به موضوع ازدواج موقت اشاره دارد و در فقه شیعه به عنوان دلیلی بر مشروعیت این نوع ازدواج مورد استناد قرار می‌گیرد. با این حال، در میان مذاهب اسلامی درباره تفسیر و اجرای این آیه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. بررسی دقیق این موضوع می‌تواند به درک بهتری از تفاوت‌ها و شباهت‌های ازدواج موقت و دائم و نیز چالش‌های مربوط به هر یک کمک کند.