بازی‌های محلی تبریز، بخشی از میراث فرهنگی غنی این منطقه هستند که نسل‌ها به عنوان سرگرمی و وسیله‌ای برای تقویت روابط اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در ادامه، به معرفی چند نمونه از این بازی‌ها، همراه با توضیح روش انجام و تاریخچه آن‌ها می‌پردازیم.
دونبالاپستان
این بازی شبیه به الاکلنگ است و به صورت گروهی انجام می‌شود.
روش بازی:
1. سطحی ایجاد کنید که اندکی با زمین فاصله دارد و روی آن تخته یا نردبانی را بگذارید.
2. بازیکنان به دو گروه تقسیم می‌شوند و هر گروه در یک طرف تخته می‌نشیند.
3. وزن تمام اعضای گروه‌ها باید نسبتاً برابر باشد.
4. اعضای هر دو گروه شروع به بالا و پایین کردن تخته می‌کنند.
این بازی برنده‌ای ندارد و هدف آن سرگرمی و تقویت هماهنگی گروهی است.
تاریخچه:
دونبالاپستان از بازی‌های سنتی تبریز است که برای تقویت تعادل و هماهنگی بین اعضای گروه‌ها طراحی شده است.
آتدرمای معمولی
این بازی نیاز به مهارت پرش و هماهنگی دارد و به صورت گروهی انجام می‌شود.
روش بازی:
1. یکی از بازیکنان به‌صورت دولا در جای مشخصی می‌ایستد که به او “قلدان قسیر” گفته می‌شود.
2. بازیکنان دیگر در نزدیکی او کپه‌ای از خاک می‌ریزند.
3. سردسته گروه روی کپه جفت می‌زند و از روی قلدان قسیر می‌پرد و در طرف دیگر او پایین می‌آید.
4. سایر بازیکنان پس از سردسته این حرکت را انجام می‌دهند.
5. قلدان قسیر به محل پرش سردسته می‌رود و بازی ادامه می‌یابد.
بازی تا زمانی ادامه دارد که یکی از بازیکنان نتواند از روی قلدان قسیر بپرد؛ در این صورت، او جای قلدان قسیر را می‌گیرد.
تاریخچه:
آتدرمای معمولی یکی از بازی‌های قدیمی تبریز است که برای تقویت مهارت‌های پرش و هماهنگی بین بازیکنان طراحی شده است.
آخیره قالدی
این بازی شبیه به بالابلندی است و نیاز به سرعت عمل دارد.
روش بازی:
1. تمام بازیکنان در یک محوطه مشخص شروع به دویدن می‌کنند.
2. هر بازیکنی که کلمه “استپ” را بگوید، باید بلافاصله بایستد.
3. بازیکنان باید تلاش کنند تا نفر آخر نباشند؛ زیرا نفر آخر یا گرگ می‌شود یا باید در تلاش برای نجات دادن بقیه باشد.
تاریخچه:
آخیره قالدی از بازی‌های محبوب در شهرهای تبریز، ارومیه و اردبیل است که برای تقویت سرعت عمل و تصمیم‌گیری سریع طراحی شده است.
ارمنی جیزلقی (لی‌لی ارمنی)
این بازی نیاز به دقت و تعادل دارد و به صورت فردی یا گروهی انجام می‌شود.
روش بازی:
1. شکلی با ۸ خانه شبیه به صلیب روی زمین کشیده می‌شود.
2. بازیکنان از سنگ استفاده می‌کنند؛ سنگ در هر خانه‌ای که افتاد، بازیکن باید از روی آن بپرد.
3. شروع بازی از خانه اول و پایان آن در خانه هشتم است.
4. آخرین مرحله “جهنم” نام دارد که بازیکنان باید تلاش کنند تا توپ داخل آن نیفتد.
5. با رسیدن به خانه هشتم، بازیکن باید از روی این خانه بپرد.
6. در صورت موفقیت، بازیکن می‌تواند سنگ را به خانه‌های دیگر بیندازد و در صورت موفقیت، برنده بازی خواهد بود.
تاریخچه:
ارمنی جیزلقی یا لی‌لی ارمنی یکی از بازی‌های سنتی تبریز است که برای تقویت تعادل و دقت بازیکنان طراحی شده است.
زود باش بریم (یاالله بابروین زو)
این بازی نیاز به استقامت و تلاش فردی دارد و به صورت دو نفره انجام می‌شود.
روش بازی:
1. دو بازیکن در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند.
2. هر دو بازیکن باید تا آخرین نفس خود به مبارزه ادامه دهند.
3. هیچ برخورد مستقیمی میان دو بازیکن صورت نمی‌گیرد و هر دو بازیکن صرفاً از توان شخصی خود استفاده می‌کنند.
تاریخچه:
زود باش بریم (یاالله بابروین زو) از بازی‌های بومی محلی شمال شرق ایران و مشخصاً در تبریز، ارومیه و اردبیل است که برای آموزش تلاش شخصی، جنگندگی و استقامت طراحی شده است.
آتلی آتلینی
این بازی نیاز به مهارت اسب‌سواری و سرعت عمل دارد و به صورت گروهی انجام می‌شود.
روش بازی:
1. بازیکنان به دو گروه تقسیم می‌شوند.
2. هر گروه باید تلاش کند تا سریع‌تر از گروه دیگر به مقصد برسد.
3. مهارت اسب‌سواری و مهار کردن اسب در این بازی بسیار مهم است.
تاریخچه:
آتلی آتلینی یک بازی محبوب و سنتی در میان مردم خطه آذربایجان، از جمله تبریز، ارومیه، اردبیل و زنجان است که از قدیم رواج داشته است.
شعبان و رمضان
این بازی برای تقویت گوش و حافظه شنیداری طراحی شده است و به صورت گروهی انجام می‌شود.
روش بازی:
1. یک نفر کلمه‌ای را با صدای بلند فریاد می‌زند.
2. دیگران باید تشخیص دهند که چه کسی فریاد زده است.
3. تشخیص صدا آن هم فقط با یک کلمه، کار چندان راحتی نیست و نیاز به دقت دارد.
تاریخچه:
شعبان و رمضان یکی از بازی‌های آذری جالب برای تقویت گوش و حافظه شنیداری است که در میان مردم تبریز و مناطق اطراف رواج دارد.
بازی‌های محلی تبریز نه تنها به عنوان سرگرمی، بلکه به عنوان وسیله‌ای برای تقویت مهارت‌های فردی و اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. حفظ و احیای این بازی‌ها می‌تواند به زنده نگه داشتن فرهنگ و سنت‌های این منطقه کمک کند.