آیا شما هم از آن دسته افرادی هستید که دوست دارید به دل طبیعت بروید و برای مدتی از شلوغی و دغدغههای روزمره دور شوید؟
اگر پاسخ شما “بله” است، این مطلب دقیقاً برای شما نوشته شده است.
یکی از لوازم مهم و ضروری در هر سفر و اردوی طبیعت، اجاق مسافرتی است. اما یک اجاق خوب و مناسب باید چه خصوصیاتی داشته باشد؟
در این مقاله از مجله رونیکس، پس از معرفی انواع اجاقهای سفر، به این پرسش پاسخ خواهیم داد.
با رونیکس همراه باشید.
انواع اجاق سفری
اجاقهای مسافرتی را میتوان بر پایهی سوختی که مصرف میکنند، دستهبندی کرد. هر نوع از این اجاقها ویژگیهای خاص خود را دارد و برای شرایط متفاوتی طراحی شده است. گاهی بسته به نوع سفری که در پیش دارید، شاید لازم باشد بیش از یک اجاق با خود ببرید. مثلاً برای چادر زدن در فصل گرم، یک اجاق سبک و سریع مناسب است، اما برای اردوهای دستهجمعی در سرمای زمستان، به نوع دیگری از اجاق نیاز خواهید داشت. در بخش بعدی، به طور کامل به معرفی انواع اجاقهای سفر، نقاط قوت و ضعف هر کدام میپردازیم.
اجاق سفری گازی
اجاقهای گاز مسافرتی به خاطر کاربرد آسان و نیاز کمتر به نگهداری، نسبت به دیگر انواع اجاقهای سفر محبوبتر هستند. شکل این اجاقها شبیه به اجاق گاز پیکنیک است، با این تفاوت که اندازهشان خیلی کوچکتر و وزنشان کمتر است. بعضی از این مدلها هم قابلیت تا شدن دارند.
اجاقهای گاز مسافرتی در دو نوع یکپارچه و دوتکه ساخته میشوند:
**اجاق یکپارچه:** این نوع نسبت به اجاقهای گاز معمولی کمی سنگینتر است و به صورت کج روی زمین قرار میگیرد. این اجاقها آب را با سرعت بالا و کمترین مصرف سوخت به جوش میآورند. ممکن است پخت غذا روی آنها کندتر پیش برود؛ اما برخی از مدلها عمداً با این ویژگی طراحی شدهاند.
**اجاق دوتکه:** اجاق دوتکه کوچک و سبک است؛ البته در مقایسه با اجاقهای گازی معمولی، کمی سنگینتر و جاگیرتر میباشد. در بعضی از مدلهای این نوع، امکان نصب کپسول به صورت برعکس نیز وجود دارد که این قابلیت، کارایی اجاق در هوای سرد را بهتر میکند.
اجاقهای گاز مسافرتی به آسانی روی کپسولهای دربسته پیچ میشوند. معمولاً این کپسولها حاوی مخلوط فشردهای از دو گاز ایزوبوتان و پروپان هستند. روشن کردن این اجاقها سریع است. فقط کافی است شیر گاز را باز کنید و با کبریت، فندک معمولی یا فندک الکتریکی آن را روشن نمایید. همچنین در برخی کپسولها از تنظیمکننده فشار گاز (رگلاتور) استفاده شده که باعث میشود مدت زمان بیشتری بتوان از اجاق استفاده کرد. این ویژگی در هوای سرد و ارتفاعات بالا کاربرد بیشتری دارد.
یکی از نقاط ضعف این اجاق، این است که به دلیل بسته بودن کپسول، نمیتوان مقدار گاز باقیمانده را بررسی کرد. البته این مشکل با همراه بردن یک کپسول کوچک اضافه به راحتی حل میشود. همچنین نمیتوان از یک محافظ حرارتی در اطراف کپسول استفاده کرد، زیرا قرار دادن محافظ باعث میشود گرمای زیاد دور کپسول جمع شده و در نهایت ممکن است باعث ترکیدن آن شود.
در هوای سرد، فشار گاز کم میشود و این موضوع شعله را ضعیف میکند. البته اگر اجاق گاز دارای تنظیمکننده فشار (رگلاتور) باشد، این مشکل به وجود نمیآید.
مزایا و معایب اجاق گازی مسافرتی
اجاق گازی کوچک و قابل حمل، یکی از وسایل پرکاربرد در سفر، پیکنیک یا حتی مواقع ضروری است. در اینجا نقاط قوت و ضعف این وسیله آورده شده است.
**نکات مثبت:**
* **استقلال در انرژی:** این اجاقها به گاز مایع (کپسول) متکی هستند و برای کار کردن به برق نیاز ندارند. این یعنی تقریباً در هر جایی میتوان از آنها استفاده کرد.
* **گرمایش سریع و قوی:** شعله آنها معمولاً سریع روشن میشود و حرارت مستقیم و قابل کنترلی تولید میکند که برای جوش آوردن آب یا پخت و پز سریع عالی است.
* **قیمت مناسب:** در مقایسه با انواع دیگر اجاقهای مسافرتی (مثل اجاقهای بنزینی یا الکلی)، معمولاً قیمت خرید اولیه پایینتری دارند.
* **کاربرد آسان:** روشن کردن و استفاده از آنها معمولاً بسیار ساده است و نیاز به تنظیمات پیچیده ندارد.
* **سبکی و جمعوجور بودن:** بسیاری از مدلها بسیار سبک هستند و فضای کمی در کولهپشتی یا صندوق ماشین میگیرند.
**نکات منفی:**
* **وابستگی به سوخت:** شما همیشه باید کپسول گاز مخصوص و ذخیره داشته باشید. اگر در میانه سفر سوخت تمام شود، اجاق بیاستفاده میماند.
* **تأثیرپذیری از باد:** شعله این اجاقها در مقابل وزش باد بسیار حساس است و ممکن است خاموش شود یا کارایی کمتری داشته باشد. برای استفاده در فضای باز، اغلب به یک محافظ باد نیاز است.
* **عملکرد در ارتفاع و سرما:** در ارتفاعات بسیار بالا یا هوای بسیار سرد، ممکن است کارایی گاز کاهش یابد و اجاق به خوبی کار نکند.
* **نگرانی ایمنی:** مانند هر وسیله گازسوز دیگری، خطر نشتی گاز یا آتشسوزی وجود دارد، به خصوص اگر از آن به درستی استفاده نشود یا در فضای بستهای بدون تهویه مناسب روشن شود.
* **تولید زباله:** کپسولهای مصرفشده یکبارمصرف، زباله تولید میکنند (مگر اینکه از نوع قابل شارژ باشند).
اجاق سفری سوخت مایع
اجاقهای مسافرتی سوخت مایع به کپسولهای مخصوصی وصل میشوند که میتوان آنها را با سوخت مایع پر کرد. سوخت اصلی و رایج برای این اجاقها، مایع گاز سفید تصفیه شده است که خالص است و ناخالصی ندارد. البته سوختهای دیگری هم میتوان در آنها استفاده کرد. این ویژگی، مخصوصاً در سفرهای خارج از کشور، بسیار مفید است.
از آنجا که در این اجاقها از مایع گاز سفید استفاده میشود، شعلهای تمیز و بدون دود غلیظ تولید میکند و گرمای مطلوبی هم دارد. همچنین، برخلاف اجاقهای گاز رایج، مایع گاز سفید حتی در هوای بسیار سرد و زیر صفر درجه نیز به خوبی کار میکند و قیمت آن نیز کمتر است.
در این نوع اجاقها امکان استفاده از سوختهای دیگری مانند بنزین بدون سرب، نفت چراغ، سوخت هواپیما یا گازوئیل نیز وجود دارد. البته بهتر است بنزین بدون سرب را فقط در شرایط ضروری به کار ببرید، چون دارای موادی است که برای سلامتی زیانآور است. این اجاقها آب را خیلی سریع به جوش میآورند، اما عملکرد آنها در پخت انواع غذاها متفاوت است.
این اجاقها دو نقطه ضعف اصلی دارند. اول اینکه نسبت به دیگر انواع، نیاز به آمادهسازی و تنظیم بیشتری دارند. دوم اینکه به بررسی و نگهداری منظم نیازمند هستند؛ مانند تمیز کردن لوله انتقال سوخت و تعویض واشرهای اُ-رینگ (هم در خود اجاق و هم در کپسول سوخت).
مزایا و کاستیهای اجاق مسافرتی با سوخت مایع
به جز اجاقهای گازی و مدلهایی که از سوخت مایع بهره میبرند، گونههای دیگری از اجاقهای مسافرتی نیز وجود دارند که برای سفرهای طولانی کولهگردی یا شرایط اضطراری بسیار مناسب میباشند. در این نوع از اجاقها، معمولاً از سوختهای گِردِه (که نوعی سوخت زیستی و فشرده از مواد طبیعی مانند خاکاره چوب یا پسماندهای کشاورزی است) یا از هیزم معمولی برای تولید حرارت استفاده میشود. در ادامه به این مدلها نیز پرداخته خواهد شد:
اجاق سفری هیزمی
اجاق سفری هیزمی گزینهای عالی برای سفرهای طولانی یا کموسایل است. این نوع اجاق نیازی به سوخت آماده ندارد و کافی است چند تکه چوب خشک از اطراف جمع کنید تا بتوانید با آن آشپزی کنید.
**مزایا و معایب اجاق سفری هیزمی**
**مزایا:**
* **سوخت در دسترس:** در طبیعت، معمولاً میتوان چوب خشک یا شاخههای کوچک پیدا کرد. بنابراین نگرانی تمام شدن سوخت (مثل گاز) را کمتر دارید.
* **سبک و جمعوجور:** این اجاقها معمولاً وزن کمی دارند و فضای زیادی در کولهپشتی شما اشغال نمیکنند.
* **هزینه کم:** بعد از خرید اولیه، معمولاً نیازی به پرداخت هزینه مداوم برای سوخت ندارید، چون از هیزم طبیعی استفاده میکنید.
* **حس و حال خاص:** روشن کردن آتش و آشپزی روی آن، حس ماجراجویی و صمیمیت با طبیعت را بیشتر میکند.
* **کارکرد چندگانه:** علاوه بر پختوپز، میتوان از گرمای آن برای گرم کردن خود در هوای سرد نیز استفاده کرد.
**معایب:**
* **زمان بر بودن:** جمعآوری هیزم مناسب و روشن کردن و آماده شدن آتش، نسبت به روشن کردن یک اجاق گازی، زمان بیشتری میبرد.
* **وابسته به شرایط:** در هوای بارانی یا مرطوب، پیدا کردن چوب خشک سخت است و روشن کردن و نگهداشتن آتش مشکل میشود.
* **نیاز به نظارت:** این اجاقها همیشه نیاز به مراقبت دارند تا آتش کنترل شود و خطری ایجاد نکند. خاموش کردن کامل آن نیز مهم است.
* **کثیفکاری:** دستزدن به هیزم و خاکستر میتواند باعث کثیف شدن وسایل و دستها شود.
* **محدودیت مکانی:** در برخی مناطق یا فصول، روشن کردن آتش به دلیل خطر آتشسوزی یا مقررات محیطزیستی ممنوع است.
* **دود:** ممکن است دود ایجاد کند که برای بعضی افراد آزاردهنده باشد و یا موقعیت شما در طبیعت را آشکار کند.
اجاق سفری الکلی
همانطور که از اسمشان مشخص است، این اجاقها با الکل صنعتی کار میکنند. وزنشان بسیار کم است و معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ گرم است. این اجاقها در اصل برای به جوش آوردن آب ساخته شدهاند، ولی حتی برای همین کار هم چندان مناسب و کارآمد نیستند.
مزایا و معایب اجاقهای سفری که با الکل کار میکنند
**مزایا:**
* **سادگی و اطمینان:** این اجاقها ساختار بسیار سادهای دارند. قطعه متحرک خاصی ندارند و احتمال خرابی در آنها کم است.
* **کارکرد بیخطر:** برخلاف برخی اجاقهای گازی، این مدلها نیازی به تحت فشار قرار دادن ندارند و خطر انفجار محفظه سوخت در آنها بسیار پایین است.
* **سوخت در دسترس:** در بسیاری از مناطق میتوان الکل مورد نیاز آن را پیدا کرد. همچنین میتوان از الکلهای صنعتی با درجه خلوص مناسب استفاده کرد.
* **کارکرد در سرما:** عملکرد این اجاقها معمولاً تحت تأثیر هوای سرد قرار نمیگیرد و در دماهای پایین هم به خوبی کار میکنند.
* **قیمت مناسب:** معمولاً خرید این اجاقها و سوخت آنها هزینه کمتری نسبت به انواع دیگر دارد.
* **وزن کم:** بسیاری از مدلهای ساده آن سبک وزن هستند و برای کوهنوردی مناسباند.
**معایب:**
* **گرمای کمتر:** شعله این اجاقها دمای کمتری تولید میکند. بنابراین پختوپز با آنها زمان بیشتری میبرد و مصرف سوخت بالاتری دارد.
* **کنترل دشوار شعله:** تنظیم دقیق میزان حرارت در این اجاقها سخت است و معمولاً نمیتوان شعله را به اندازه اجاقهای گازی کنترل کرد.
* **خطر آتشسوزی:** الکل مایع به راحتی آتش میگیرد. در صورت ریختن سوخت، خطر آتشگیری سریع و گسترده وجود دارد. همیشه باید در فضای باز و با احتیاط از آن استفاده کرد.
* **کارایی در باد:** این اجاقها در مقابل وزش باد بسیار آسیبپذیرند و برای عملکرد خوب نیاز به محافظ باد دارند.
* **زمان روشن شدن:** گرم کردن اولیه اجاق و رسیدن به حداکثر شعله ممکن است چند دقیقه زمان ببرد.
* **دود و بو:** سوختن الکل ممکن است با دود یا بوی خاصی همراه باشد، به ویژه اگر از الکلهای صنعتی استفاده شود.
اجاق سفری دارای سوخت جامد
این اجاقها با قرصهای جامد مخصوصی کار میکنند. بعد از هر بار استفاده میتوانید این قرصها را خاموش کرده و دفعات بعد دوباره از آنها استفاده کنید. وزن این اجاقها بسیار سبک است و معمولاً بین ۹۰ تا ۲۰۰ گرم است. همچنین به سادگی قابل جمعکردن هستند. همین سبکی و قابلیت حمل آسان، آنها را به گزینهای ایدهآل برای سفر و کوهنوردی تبدیل میکند. البته باید در نظر داشت که سرعت جوش آوردن آب در آنها مانند اجاقهای الکلی نیست.
خوبیها و کاستیهای اجاقهای سفری که با سوخت جامد کار میکنند
برای نتیجهگیری از آنچه گفته شد، نگاهی به این جدول بیندازید:
در سفر یا هنگام اوقات فراغت در طبیعت، داشتن یک وسیله برای پخت و پز بسیار مهم است. انواع مختلفی از اجاقهای سفری وجود دارد که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند.
یک نوع رایج، **اجاق گازی** است. این اجاقها معمولاً کوچک، سبک و روشن کردن آنها آسان است. آنها با گاز مایع کار میکنند و حرارت سریع و قابل کنترلی ارائه میدهند. اما باید مراقب بود که در فضای کاملاً بسته از آنها استفاده نکرد.
نوع دیگر، **اجاق بنزینی** است. این مدلها معمولاً قدرتمندتر هستند و در آب و هوای سرد یا در ارتفاعات بالا بهتر کار میکنند. با این حال، راه اندازی و تمیز کردن آنها ممکن است کمی پیچیدهتر باشد و به مراقبت بیشتری نیاز داشته باشند.
**اجاق الکلی** نیز گزینهای است. این اجاقها بسیار ساده، بیصدا و معمولاً ارزان هستند. اما حرارت تولیدی آنها کمتر است و برای پخت و پزهای طولانی یا سریع ممکن است ایدهآل نباشند.
انتخاب بهترین نوع بستگی به نیازهای شما دارد. اگر به دنبال سادگی و وزن کم هستید، اجاق گازی انتخاب خوبی است. اگر به قدرت و عملکرد در شرایط سخت فکر میکنید، ممکن است مدل بنزینی مناسبتر باشد. برای یک پیکنیک آرام یا زمانی که سکوت مهم است، اجاق الکلی میتواند گزینه مناسبی باشد.
در زمان خرید یک اجاق سفری باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
هنگام انتخاب یک اجاق سفری، نکات مهمی را باید در نظر بگیرید. توجه به این نکات به شما کمک میکند تا مناسبترین گزینه را برای خود انتخاب کنید.
وزن و ابعاد
به وزن و اندازه اجاق دقت کنید. هنگام کمپینگ و سفر، ممکن است مسافتهای طولانی را پیاده طی کنید. به همین دلیل، سبک بودن کولهپشتی که با خود حمل میکنید بسیار مهم است. این موضوع به ویژه زمانی که تنها سفر میکنید، اهمیت بیشتری پیدا میکند، زیرا حتی چند گرم بار اضافه یا کمتر هم میتواند روی توانایی شما تاثیر قابل توجهی بگذارد.
همچنین به ابعاد اجاق توجه داشته باشید. شما فقط یک کولهپشتی دارید و یک اجاق بزرگ، فضای زیادی از آن را پر میکند. البته این وزن کم و حجم کوچک نباید باعث شود که کارایی لازم را نداشته باشد! زیرا در غیر این صورت ممکن است مشکلات زیادی برای شما به وجود آورد.
میزان مصرف سوخت
هنگام خرید حتماً دقت کنید که اجاق سفری شما چه مدت میتواند روشن بماند. برای این کار، انواع اجاقها را با مقدار سوخت یکسان مقایسه کنید تا بفهمید با هر بار سوختگیری، اجاق تا چند ساعت میتواند کار کند.
مدت زمان جوش آوردن آب
شاید این موضوع در نگاه اول خیلی مهم به نظر نرسد، اما وقتی در کوهستان هستید، خوردن یک فنجان چای یا قهوه میتواند حسابی شما را گرم کند. حتی برای درست کردن غذا هم معمولاً به آب جوش نیاز دارید. بهتر است از اجاقی استفاده کنید که آب را در کوتاهترین زمان ممکن به جوش بیاورد، چون هرچه زمان جوشیدن آب بیشتر شود، سوخت بیشتری هم مصرف خواهید کرد.
قابلیت تنظیم شعله
اغلب اجاقهای سفری این ویژگی را دارند، اما برخی از مدلها هم دارای شعلهای ثابت هستند. این قابلیت در شرایط آبوهوایی گوناگون به کمکتان میآید. همچنین، این ویژگی باعث میشود در مصرف سوخت صرفهجویی کنید و هزینههای اضافی شما کمتر شود.
فندک جرقهزنی
این ویژگی وقتی کبریت ندارید یا کبریتهایتان خیس خورده، خیلی به درد میخورد. بیشتر اجاقهایی که با سوخت مایع کار میکنند، یک فندک جرقهزن یا آتشزنه دارند و با فشردن یک دکمه، اجاق روشن میشود. اگر اجاق شما این فندک را ندارد، جای نگرانی نیست. میتوانید آن را به صورت جدا هم بخرید.
شعله پوش
این قابلیت در مکانهایی که باد با شدت میوزد، بسیار مفید خواهد بود. در حال حاضر، سازندگان اجاقهای مسافرتی از مواد محکم و نسوز در ساختار اجاق استفاده میکنند که در برابر گرمای شعله مقاوم است. با استفاده از محافظ شعله، میتوانید بسته به شرایط آب و هوایی، آن را بالاتر تنظیم کنید تا از خاموش شدن آتش جلوگیری شود.
پایه
اغلب اجاقهای مسافرتی دارای پایه هستند، اما اگر پایه نداشتند میتوانید آن را به صورت جداگانه تهیه کنید. این پایهها در دو نوعِ تاشو و ثابت در بازار یافت میشوند. کاربرد اصلی پایه، ثابت نگه داشتن کپسولهای سوخت مایع است تا از واژگون شدن آنها، خطرات احتمالی و انفجار جلوگیری شود. توصیه میشود از پایههایی استفاده کنید که ضد زنگ بوده و در برابر ضربه مقاوم باشند.
کیف مخصوص حمل
برخی از اجاقهای مسافرتی همراه با یک کیف مخصوص عرضه میشوند. این کیف باعث میشود وسایل داخل کولهپشتی شما بینظم نشوند. همچنین دسترسی به اجاق را برای شما آسانتر میکند و از قطعات و لوازم جانبی آن در طول سفر بهتر محافظت میکند. این کیف مخصوص، چه در سفرهای کوتاه و چه در سفرهای طولانی، وسیلهای کاربردی و کمکی بزرگ برای شما خواهد بود.
اجاق کوچک سفر
این وسیله یک اجاق قابل حمل است که میتوانید در سفر، کمپینگ یا پیکنیک از آن استفاده کنید. معمولاً با گاز مایع، بنزین یا الکل کار میکند و برای پختوپز سریع غذا یا گرم کردن نوشیدنیها در فضای باز بسیار مناسب است. هنگام خرید به وزن کم، ایمنی و سهولت استفاده آن توجه کنید.
بیشتر بخوانید:«راهنمای خرید نور افکن دستی و چراغ کمپینگ»«چه وسایلی برای کوهنوردی در پاییز لازم است؟»
سخن آخر
در این مطلب، رونیکس به معرفی اجاق سفری و مدلهای مختلف آن پرداخت. همچنین ویژگیهای مهم یک اجاق سفری مناسب را بررسی کردیم. این وسیله، ابزاری ضروری و کاربردی است که هر کس قصد سفر یا کمپینگ دارد، بهتر است آن را همراه خود ببرد. علاوه بر تمام نکات ذکر شده، یک ویژگی از بقیه مهمتر است!
تمام مواردی که در بالا اشاره شد، روی قیمت نهایی اجاق تأثیر میگذارند. بنابراین با توجه به این نکات و همچنین بودجهای که در اختیار دارید، بهترین مدل را برای خود انتخاب و خریداری کنید. آیا شما تا بهحال از اجاق گازی در سفر استفاده کردهاید؟