از ابزارهایی مثل پتک تخریب و واترجت تا حتی مواد منفجره مانند دینامیت؛ همگی راههایی برای شکستن و تخریب بتن محسوب میشوند. اما آیا تا به حال اسم کتراک را شنیدهاید؟ کتراک که به آن دینامیت بیصدا هم گفته میشود، یکی دیگر از روشهای از بین بردن بتن است که امروزه استفاده از آن رواج زیادی پیدا کرده. در این مطلب از رونیکس، با کتراک و شیوه کار با آن بیشتر آشنا میشویم.
رونیکس را بخوانید.
کتراک چیست؟
ابتدا لازم است بدانید کتراک چیست و از چه ساخته شده است. کتراک یک پودر شیمیایی است که پس از مخلوط شدن با آب، داخل بتن ریخته میشود. این ماده با ایجاد نیروی کشش در بتن و بدون تولید گرما یا سر و صدا، با اعمال فشار انبساطی معادل ۱۸۰۰۰ پوند بر اینچ مربع، بتن را میشکند. به همین دلیل آن را “دینامیت بیصدا” نیز مینامند.
کتراک در پروژههای ساختمانی، راهسازی، معادن سنگ و همچنین در مکانهایی که محدودیت صوتی یا فضایی وجود دارد، استفاده میشود. میزان تأثیر آن بستگی به نوع محصول و روش به کارگیری آن دارد. انواع کتراک بر اساس سرعت عمل دستهبندی میشوند؛ برای نمونه، نوع دو ساعته آن حدود دو ساعت زمان برای تخریب نیاز دارد، در حالی که نوع ۲۴ ساعته آن بین ۸ تا ۲۴ ساعت زمان میبرد.
تخریب بتن با استفاده از مادهای به نام کتراک
برای آگاهی بیشتر: بتن مسلح چه نوع بتنی است؟ راهنمای از بین بردن بتنهای تقویت شده با میلگرد
مزایا و معایب استفاده از کتراک
کتراک برخلاف موادی مثل دینامیت، هنگام استفاده انفجار یا سر و صدایی ایجاد نمیکند. خرید این ماده بسیار آسان است و بهطور کلی برای کاربر خطر فوری ندارد. همچنین، هزینه خرید کتراک در مقایسه با دیگر روشهای شکستن بتن، مقرونبهصرفهتر است. روش کار با آن هم ساده است و نیاز به آموزش پیچیدهای ندارد.
با این حال، کتراک مانند هر وسیله دیگری معایبی هم دارد. وقتی این ماده با آب مخلوط میشود، گاز سمی تولید میکند که میتواند به دستگاه تنفسی فرد آسیب جدی برساند. بنابراین هنگام مخلوط کردن آن، باید تمام نکات ایمنی بهدقت رعایت شود.
فواید و کاستیهای بهکارگیری کتراک در شکستن بتن
کتراک یک ماده شیمیایی است که برای تخریب سنگ و بتن به کار میرود. این ماده وقتی با آب مخلوط میشود، منبسط میگردد و نیروی زیادی ایجاد میکند که میتواند بتن را ترک دهد و خرد کند.
**فواید استفاده از کتراک:**
– **ایمنی بیشتر:** برخلاف مواد منفجره، کتراک جرقه یا انفجار شدید ایجاد نمیکند. بنابراین در مکانهای مسکونی یا نزدیک به تأسیسات، گزینه امنتری محسوب میشود.
– **کنترل بهتر:** فرآیند شکستن بتن با کتراک، معمولاً آرام و قابل پیشبینی است. این موضوع کمک میکند تا از آسیب دیدن قسمتهای مجاور که نباید تخریب شوند، جلوگیری شود.
– **سر و صدای کمتر:** این روش در مقایسه با روشهای مکانیکی مثل پیکور، آلودگی صوتی کمتری ایجاد میکند.
– **لرزش کمتر:** کتراک لرزه قابلتوجهی ایجاد نمیکند و برای سازههای حساس یا کار در نزدیکی بناهای تاریخی مناسبتر است.
**کاستیهای استفاده از کتراک:**
– **سرعت پایین:** فرآیند شکستن ممکن است چندین ساعت تا حتی یک روز کامل زمان ببرد. بنابراین برای پروژههای عجلهدار، گزینه مناسبی نیست.
– **وابستگی به دما:** کارایی کتراک به دما وابسته است. در هوای سرد، فرآیند انبساط و تخریب بسیار کند میشود.
– **نیاز به حفاری:** پیش از استفاده، باید حفرههایی (چال) در بتن ایجاد شود که خود نیاز به صرف وقت و نیروی کار دارد.
– **هزینه:** در برخی موارد، هزینه خرید مواد و اجرای آن میتواند نسبت به روشهای سنتی بیشتر باشد.
– **تأثیر محدود:** کتراک برای تخریب حجمهای بزرگ بتن یا قطعات بسیار مسلح (با میلگرد زیاد) ممکن است قدرت کافی را نداشته باشد.
در نتیجه، انتخاب کتراک بستگی به شرایط پروژه دارد. اگر ایمنی، کنترل و کاهش سروصدا اولویت داشته باشد، گزینه مناسبی است. اما اگر سرعت عمل اهمیت بیشتری دارد، ممکن است روشهای دیگر مناسبتر باشند.
مواد تشکیل دهنده کتراک چیست؟
کتراک با مخلوط کردن آهک سوخته و مقدار کمی سیمان پرتلند تولید میشود. آهک سوخته که با نام اکسید کلسیم نیز شناخته میشود، مادهای سفید رنگ و دارای خاصیت قلیایی است. این ترکیب در واقع از هیدروکسیدهای عناصری مانند کلسیم، سیلیسیم، منیزیم، آلومینیوم و آهن تشکیل شده است.
نحوه استفاده از کتراک
کار با کتراک مهارت پیچیدهای نمیخواهد؛ اما برای آشنایی کامل با شیوهٔ استفاده از این محصول، در ادامه روش کار با آن را توضیح میدهیم. نخست باید در بتن یا سنگ، حفرههای کوچکی ایجاد کنید. چون کتراک یک مادهٔ شیمیایی است، تنفس بخارات آن برای کاربر بسیار مضر است. بنابراین هنگام استفاده حتماً از عینک، ماسک محافظ و دستکش پلاستیکی بهره ببرید.
برای تخریب بتن یا سنگ با کتراک، به ازای هر ۳ کیلوگرم از این پودر، حدود ۱ لیتر آب معمولی اضافه کنید تا مخلوطی یکدست به دست آید. بهتر است این ترکیبسازی در ظرفهای پلاستیکی انجام شود. دمای آب هنگام مخلوط کردن باید بین ۱۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد باشد. به محض اینکه کتراک با آب مخلوط شد، واکنش شیمیایی آن شروع میشود.
معمولاً شرکتهای سازندهٔ کتراک، مقدار دقیق مصرف را روی بستهبندی ذکر میکنند. اما بهطور کلی، برای هر مترمکعب از سنگ، بتن یا ساروج، حدود ۷ تا ۱۵ کیلوگرم از این ماده لازم است. اگر مادهای که میخواهید تخریب کنید در فضای بسته یا داخل خاک قرار دارد، مقدار مصرف حدود ۲۰ تا ۵۰ کیلوگرم در هر مترمکعب خواهد بود.
مایع آمادهشده را داخل سوراخها بریزید. همانطور که پیشتر گفتیم، کتراکها بر اساس زمانی که برای تخریب لازم دارند دستهبندی میشوند. مایع شروع به منبسط شدن میکند و پس از گذشت زمان تعیینشده، بتن یا سنگ ترک برمیدارد.
تخریب بتن با کتراک
{“@context”:”https://schema.org”,”@type”:”FAQPage”,”mainEntity”:[{“@type”:”Question”,”name”:”آیا کتراک برای هر نوع سطحی مناسب است؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”خیر. استفاده از کتراک برای سنگهایی که ترک و شکاف زیاد دارند توصیه نمیشود. چون این ماده حتی از شکافهای بسیار کوچک هم نفوذ میکند، بهتر است فقط برای بتنها و سنگهای یکپارچه و بدون ترک به کار رود.”}}]}
بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد تخریب بتن؛ روش اجرا+ابزار آلات مورد نیاز
نکات ایمنی هنگام استفاده از کتراک
در بخشهای قبل، ویژگیهای کتراک، ساختار آن و روش کار با این ماده را توضیح دادیم. اکنون میخواهیم دربارهٔ نکات ایمنی هنگام استفاده از کتراک صحبت کنیم. همانطور که قبلاً اشاره کردیم، کتراک یک مادهٔ شیمیایی قدرتمند و به شکل پودر است. هنگام استفاده از این ماده – چه به صورت پودر و چه به صورت مخلوط با آب – ممکن است خطرات جدی برای افراد ایجاد شود. بنابراین، آشنایی با اصول ایمنی و رعایت دقیق آنها، بخش ضروری کار با کتراک است.
در ادامه، مهمترین نکاتی که باید در زمان مصرف کتراک رعایت کنید، مرور میشود:
نخستین نکته، استفاده از عینک محافظ است. این ماده برای چشم بسیار خطرناک بوده و میتواند آسیبهای دائمی به بینایی وارد کند.
اگر پودر کتراک در فضا پخش شود، باید سریعاً آن محل را ترک کنید تا دچار تنگی نفس یا سوزش چشم نشوید.
از آنجا که کتراک یک مادهٔ شیمیایی است، هنگام مخلوط کردن آن با آب، گاز سمی تولید میشود. این گاز میتواند به چشمها، دستگاه تنفسی و حتی پوست دست آسیب برساند. پس علاوه بر عینک، استفاده از ماسک و دستکش را هرگز فراموش نکنید.
بهتر است کتراک را در سنگهایی که ترکهای زیاد و ریزی دارند به کار نبرید تا احتمال خطر کاهش یابد.
مایع کتراک در شکافهای باریک بتن یا سنگ نفوذ میکند و معمولاً شکستگی منظم و یکدستی ایجاد نمیکند. به همین دلیل، توصیه میشود آن را فقط در سنگها یا سطوحی استفاده کنید که هیچ ترک یا درزی ندارند.
مدت زمان تخریب کتراک
یک سوال رایج درباره کتراک این است که چقدر طول میکشد تا عمل تخریب اتفاق بیفتد؟ همانطور که قبلاً هم گفتیم، زمان دقیق تخریب به نوع کتراک بستگی دارد و هر مدل از این محصول، مدت زمان متفاوتی برای اثرگذاری دارد.
برای استفاده از کتراک، باید آن را داخل سوراخهای کوچکی که روی بتن یا سنگ ایجاد کردهاید بریزید. معمولاً پس از مدتی که از ریختن مواد میگذرد – اغلب کمتر از یک روز – این ماده درون سوراخها شروع به انبساط میکند و ترکهایی در سنگ یا بتن ایجاد میکند. یکی از مزایای مهم این روش، تولید صدای بسیار کم و ارتعاش ناچیز در مقایسه با روشهای معمول تخریب سنگ و بتن است.
بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد تخریب بتن؛ روش اجرا+ابزار آلات مورد نیاز
سخن آخر
در این نوشته، یکی از مؤثرترین مواد برای خرد کردن بتن و سنگ را معرفی میکنیم و روش کار، فواید و نکات ایمنی هنگام استفاده از کتراک را به زبان ساده بیان میکنیم تا شما به خوبی با این محصول قدرتمند و کاربردی آشنا شوید. اگرچه کار با این محصول سخت نیست و نیاز به آموزش ویژهای ندارد، اما اگر برای نخستین بار است که از آن استفاده میکنید، بهتر است پیش از شروع، با یک فرد باتجربه مشورت کنید.
**پرسشهای رایج:**
**آیا کتراک برای هر نوع سطحی مناسب است؟**
خیر. بهتر است از این ماده در سنگهایی که ترکهای زیاد و عمیق دارند استفاده نشود. چون کتراک میتواند حتی از شکافهای بسیار کوچک هم عبور کند، توصیه میشود بیشتر برای بتنها و سنگهای یکپارچه و بدون ترک به کار رود.
**آیا کتراک واقعاً برای تخریب مفید است؟**
برای پاسخ به این پرسش، میتوانید نگاهی به توضیحات زیر درباره مزایا و محدودیتهای کتراک بیندازید که از سایت سیوان لند نقل شده است:
“کاربرد و مزایا تخریب کننده کتراک
در بعضی از سازهها ممکن است به دلیل تغییر در طرح یا اشتباه در بتنریزی، نیاز به تخریب بخشهایی از بتن باشد. کتراک یک ماده شیمیایی غیرانفجاری است که با ایجاد نیروی کشش در دیوارهها، باعث شکستن سنگ یا بتن میشود و میتوان از آن برای تخریب قسمتهای نادرست بتنریزی شده استفاده کرد.
این ماده تخریبکننده کاملاً بیصدا و ایمن است و برخلاف مواد منفجره، هنگام تخریب هیچ صدایی، موج انفجار، لرزش زمین، دود یا غباری تولید نمیکند و فقط با ایجاد ترک، سنگ یا بتن را خرد و جدا میکند. از کتراک معمولاً در موارد زیر استفاده میشود:
– استخراج سنگ از معادن.
– تخریب صخرههای سنگی و سازههای بتنی.
– حفاری و ساخت تونلها.
– تخریب بتنهای مسلح و غیرمسلح مانند دیوارها و فونداسیون.
احتمالاً تا اینجا تا حدی با دلایل محبوبیت کتراک آشنا شدهاید. در ادامه، برخی از مهمترین مزایای آن را به طور خلاصه فهرست میکنیم:
– ایمنی بسیار بالا.
– بدون تولید صدا و گرما.
– استفاده آسان حتی برای افراد غیرمتخصص.
– سازگار با محیط زیست.
– قابل استفاده در مناطق مسکونی.”