موتور برق وسیلهای است که برق موقتی تولید میکند. تقریباً همه انواع موتور برقها به یک شکل کار میکنند. در این دستگاهها، با سوزاندن سوختی مثل بنزین یا گازوئیل، یک ژنراتور به چرخش درمیآید و انرژی حرکتی را به انرژی برق تبدیل میکند. در این راهنمای کامل، روش انتخاب و مراقبت از مدلهای مختلف موتور برق را به شما آموزش میدهیم. رونیکس را بخوانید.
انواع موتور برقها چگونه کار میکنند و چه ویژگیهایی دارند؟
موتور برقهای قابل حمل، که به آنها ژنراتور پرتابل هم میگویند، یک منبع برق موقت و قابل اطمینان هستند. این دستگاهها در موقعیتهای مختلفی به کار میآیند. مثلاً وقتی برق شهر برای مدت طولانی قطع میشود، یا وقتی به برق در مکانهایی مثل خانه باغ، چادر کمپینگ، پروژههای موقت ساختمانی و تفریحات در فضای باز نیاز دارید.
برای درک بهتر عملکرد موتور برق و دلیل تنوع مدلهای آن، خوب است نگاهی به قسمتهای اصلی داخل آن بیندازیم. شاید از بیرون پیچیده به نظر برسند، اما اجزای کلیدی آنها تقریباً در همه مدلها یکسان است و شامل این موارد میشود:
* موتور
* دینام (یا سر ژنراتور)
* باک سوخت
* صفحۀ کنترل
* سیستمهای ایمنی
کارکرد کلی یک موتور برق را میتوان در چهار گام ساده توضیح داد:
1. ابتدا باک دستگاه را از سوخت پر میکنید. جالب است بدانید که دستهبندی اصلی ژنراتورها اغلب بر اساس نوع سوخت آنهاست. بنزین و گازوئیل رایجترین سوختها هستند، اما برخی مدلها نیز از گاز استفاده میکنند.
2. بعد از سوختگیری، دستگاه را روشن میکنید. با این کار سوخت به موتور میرود و با احتراق، موتور روشن و شروع به کار میکند.
3. انرژی حرکتی تولید شده توسط موتور، به دینام منتقل میشود. کار دینام این است که این انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل کند.
4. در مرحله آخر، برق تولید شده تنظیم و به برق متناوب ۲۲۰ ولت تبدیل میشود. این برق از طریق پریزهایی که روی خود دستگاه قرار دارد، در دسترس شما قرار میگیرد و میتوانید از آن استفاده کنید.
در ادامه، به بررسی جزئیات بیشتری درباره موتور برقها میپردازیم.
معرفی انواع موتور برقها و ویژگیهای آنها براساس نوع سوخت
نوع سوخت مصرفی موتوربرقها موضوع مهمی برای خریداران و استفادهکنندگان است. به همین دلیل، یکی از رایجترین روشهای دستهبندی این دستگاهها، بر مبنای سوختی است که استفاده میکنند. در ادامه، شما را با موتوربرق و مدلهای مختلف آن آشنا میکنیم.
1.موتور برق بنزینی
بنزین پرکاربردترین سوخت برای موتوربرقهاست. بنزین بدون سرب، آلودگی کمتری ایجاد میکند و پیدا کردن و خرید آن نیز برای مردم راحتتر است. موتوربرقهای بنزینی ویژگیهای مثبت دیگری هم دارند؛ مثلاً سبک هستند، به آسانی روشن میشوند و برای کارهای مختلفی قابل استفادهاند. اگر برق خانه یا محل کارتان قطع شود، یکی از گزینههای مناسب برای شما، استفاده از یک موتوربرق بنزینی است. برای آشنایی بیشتر با این نوع موتوربرق و موارد استفاده آن، میتوانید مقالۀ «راهنمای خرید موتور برق بنزینی» را بخوانید که در آن به طور کامل توضیح داده شده است.
2.موتور برق دیزلی (گازوئیلی)
نوع دوم از موتورهای برق، ژنراتورهای دیزلی نام دارند. سوخت اصلی این دستگاهها گازوئیل است. موتور برقهای دیزلی عموماً در فضاهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند. این مدل سه برتری عمده دارد: قیمت سوخت آن پایینتر است، بازدهی بیشتری دارد و همچنین عمر طولانیتری نسبت به برخی انواع دیگر دارد. در واقع، ژنراتورهای دیزلی با مصرف سوخت کمتر، برق بیشتری تولید میکنند؛ اما در مقایسه با ژنراتورهای بنزینی سنگینتر هستند. به همین دلیل برای مصارف خانگی یا مواقعی که نیاز به جابهجایی آسان داریم، گزینه مناسبی محسوب نمیشوند. با این حال، برای کاربردهای صنعتی و در کارگاهها انتخاب بسیار خوبی هستند. برای آشنایی دقیقتر با تفاوتهای این دو نوع، میتوانید مقاله «مقایسه موتور برق دیزلی با بنزینی» را مطالعه کنید.
3.موتور برق گازی
موتور برقهای گازی از نظر کارکرد، بسیار شبیه به موتور برقهای بنزینی و دیزلی عمل میکنند؛ با این تفاوت که سوخت اصلی آنها گاز (طبیعی یا مایع) میباشد. این نوع موتور برقها معمولاً برای مصارف خانگی یا کسبوکارها مناسب هستند. از برتریهای آنها میتوان به هزینه سوخت کمتر و آلایندگی کمتر نسبت به برخی انواع دیگر اشاره کرد. البته باید توجه داشت که سوخت گاز در همه جا در دسترس نیست. به همین دلیل، مثلاً در چادرزدن در طبیعت، فضاهای باز بدون دسترسی به خط گاز و یا برخی فروشگاهها، امکان استفاده از این مدل وجود ندارد.
4.موتور برق بیصدا (اینورتر یا کمصدا)
موتورهای برق معمولاً دستگاههایی پرسر و صدا هستند. به همین خاطر، استفاده از آنها در خانهها، فضاهای عمومی شهر و حتی در اردوهای طبیعتگردی چندان عملی نیست. اگر صدای زیاد این دستگاهها برای شما آزاردهنده است، بهتر است به سراغ مدلهای بیصدا یا کمصدای موتور برق بروید.
در ساخت موتور برقهای بیصدا، معمولاً از موتورهایی با ابعاد کوچکتر بهره میبرند. بدنه این دستگاهها نیز غالباً از مواد پلیمری جاذب صدا ساخته میشود. این اقدامات باعث میشود مشکل سر و صدای زیاد که در بسیاری از موتور برقها وجود دارد، برطرف شود. لازم به ذکر است که موتور برقهای اینورتر معمولاً قیمت بالاتری نسبت به انواع دیگر دارند و به همین دلیل کمتر در دسترس و استفاده قرار میگیرند.
موتور برق مسافرتی کوچک بی صدا: ۷ مدل پرفروش
5.موتور برق دوگانهسوز (بنزینی – گازی)
در میان انواع مختلف موتورهای برق، نمونههای دوگانهسوز گزینهای عملیتر به شمار میروند. این دستگاهها این قابلیت را دارند که هم با گاز و هم با بنزین، یا ترکیبی از هر دو، کار کنند. این ویژگی انتخاب نوع سوخت را به شما میدهد که هم در هزینههای سوخت صرفهجویی میشود و هم کاربردهای موتور گستردهتر میگردد. در جاهایی که گاز در دسترس است، میتوانید از آن استفاده کنید تا هزینههای راهاندازی دستگاه کاهش یابد؛ اما اگر به گاز دسترسی نداشتید، میتوانید به سراغ بنزین بروید و بدون وقفه به کار خود ادامه دهید.
6.موتور برق خورشیدی
ژنراتور خورشیدی نوع دیگری از دستگاههای تولید برق است. در این نوع، دیگر موتور سوختی وجود ندارد و به جای آن از صفحههای خورشیدی برای جمعآوری انرژی نور خورشید و تبدیل آن به برق استفاده میشود. به همین دلیل، این ژنراتورها هیچ آلودگی هوایی ایجاد نمیکنند.
این دستگاهها برای جاهایی که آفتاب مستقیم به اندازه کافی میتابد، مناسب هستند. البته قیمت اولیه آنها نسبت به انواع دیگر موتور برق بیشتر است؛ اما چون هزینه نگهداری کمی دارند و اصلاً سوخت مصرف نمیکنند، میتوانند انتخاب مناسبی برای خانههای باغ، ویلاهای دور از شهر، سفرهای کمپینگ و موقعیتهای مشابه باشند.
دستهبندی موتور برقها براساس کاربرد
موتورهای برق را میتوان بر اساس نوع استفاده نیز گروهبندی کرد. بر این مبنا، آنها در دستههای زیر جای میگیرند:
1.موتور برق خانگی
وقتی برق قطع میشود، داشتن یک موتور برق در خانه میتواند بسیار مفید باشد. انواع مختلفی از ژنراتورهای کوچک با نام موتور برق خانگی در بازار وجود دارد. اما پیش از خرید، بهتر است چند نکته کلیدی را بررسی کنید:
**توان مورد نیاز:** موتور برق خانگی معمولاً به عنوان منبع برق کمکی و موقت استفاده میشود. قبل از خرید، فکر کنید که در زمان قطعی برق، روشن نگه داشتن کدام وسایل برای شما ضروری است؟ معمولاً یخچال و فریزر، چراغهای خانه و وسایل گرمایشی یا سرمایشی اولویت دارند. با جمعزدن توان مصرفی این وسایل، میتوانید متوجه شوید که موتور برق شما حداقل چقدر توان (بر حسب وات) باید داشته باشد.
**میزان سوخت مصرفی:** هنگام خرید، مدلهایی را انتخاب کنید که سوخت کمتری مصرف میکنند.
**سبکی و حمل آسان:** بیشتر موتور برقهای خانگی نسبت به انواع صنعتی سبکتر هستند. چون ممکن است نیاز به جابهجایی آن داشته باشید، به وزن و قابلیت حمل راحت دستگاه هم دقت کنید.
**میزان صدای دستگاه:** از نظر تولید سر و صدا، موتور برقهای اینورتر معمولاً آرامتر کار میکنند. این موضوع به ویژه اگر در آپارتمان زندگی میکنید، اهمیت بیشتری دارد.
برای آشنایی دقیقتر با این دستگاهها و مدلهای مختلف آنها، میتوانید مقالۀ «معرفی بهترین موتور برق خانگی» را مطالعه کنید.
2.موتور برق صنعتی
در کارخانهها و مصارف صنعتی، معمولاً از موتوربرقهای دیزلی یا انواعی که هم با گاز و هم با گازوئیل کار میکنند (دوگانهسوز) استفاده میشود. این موتوربرقها سوخت کمتری مصرف میکنند و از نظر هزینه سوخت نیز به صرفهتر هستند.
موتوربرقهای صنعتی به دو گروه اصلی تقسیم میشوند: تکفاز و سهفاز. نوع تکفاز بیشتر در کارگاههای کوچک یا برای کارهای سبکتر و محدود به کار میرود. در مقابل، موتوربرقهای سهفاز برای مصارف صنعتی سنگین طراحی شدهاند و قدرت و توان عملیاتی بالاتری دارند.
هنگام انتخاب یک موتور برق برای کارهای صنعتی، به چند نکته مهم توجه کنید: قیمت اولیه، قدرت و ظرفیت خروجی، هزینه سوخت و همچنین روش نگهداری و هزینههای مرتبط با آن.
یک توصیه دیگر: اگر به دنبال موتوری با صدای کم برای محیط صنعتی هستید، مدلهای دیزلی گزینه بهتری هستند. این نوع موتورها معمولاً آرامتر کار میکنند و سر و صدای کمتری دارند.
3.موتور برق کشاورزی
در بخشهای کشاورزی و دامپروری نیز بهکارگیری موتورهای برق رواج دارد. این موضوع به ویژه در مناطق دورافتاده که دسترسی به شبکه برق سراسری وجود ندارد، اهمیت بیشتری پیدا میکند. اغلب، موتوربرقهای مورد استفاده در این زمینه از نوع دیزلی میباشند. با این حال، اگر در محل امکان اتصال به خط لوله گاز فراهم باشد، میتوان از موتوربرقهای گازسوز یا مدلهای دوگانهسوز نیز بهره برد.
هنگام انتخاب موتوربرق مناسب برای فعالیتهای کشاورزی، توجه به معیارهایی مانند قدرت و ظرفیت خروجی، سطح صدای پایین، میزان آلودگی هوا که ایجاد میکند و همچنین مصرف سوخت آن، بسیار مهم است.
مقایسه انواع موتور برق بنزینی و دیگر مدلها
موتور برقهای بنزینی نسبت به سایر انواع، کاربرد بیشتری دارند و معمولاً با دیگر مدلها مقایسه میشوند. بزرگترین نقطه قوت این ژنراتورها، سوخترسانی آسان و سریع آنهاست. اگر کارت سوخت داشته باشید، میتوانید سوخت مورد نیاز موتور برق را بدون دردسر تهیه کنید. این در حالی است که مثلاً برای خرید گازوئیل اغلب با دشواریهایی مواجه میشوید. همچنین دسترسی به گاز طبیعی در بسیاری از مناطق صنعتی، باغها و مزارع نیز چندان ساده نیست.
در جدول زیر، ژنراتورهای بنزینی با جزئیات بیشتری در کنار دیگر انواع مقایسه شدهاند:
| مناسب برای | میزان سروصدای تولیدی | میزان آلودگی هوا | میزان توان خروجی | هزینه سوخت | قیمت خرید | نوع موتور برق |
| مصارف خانگی در مواقع اضطراری؛ استفاده در محیطهای کارگاهی |
زیاد | متوسط | دارای توانهای مختلف | نسبتاً بالا | متوسط | موتور برق بنزینی |
| مصارف صنعتی و کشاورزی؛ استفاده در طولانیمدت |
کمتر از مدلهای بنزینی | زیاد | بالا | پایینتر از ژنراتورهای بنزینی | بالا | موتور برق گازوئیلی |
| مصارف تجاری و خانگی؛ مکانهای عمومی |
کم | کم | متوسط | پایین | متوسط و گرانقیمت | موتور برق گازی |
| مصارف خانگی؛ ویلاها؛ کمپینگ |
بسیار کم (بیصدا) | کم | کم تا متوسط | دارای مدلهای متنوع | بالاتر از دیگر مدلها | موتور برق اینورتر |
| مکانهای دورافتاده؛ مصارف خانگی؛ کاهش هزینههای سوخت |
متوسط | متوسط | دارای توانهای متنوع | کمتر از مدلهای بنزینی | بالا | موتور برق دوگانهسوز |
| مصارف خانگی؛ مکانهای دورافتاده |
بیصدا | صفر | کم تا متوسط | صفر | بالا | موتور برق خورشیدی |
چگونه موتور برق مناسب نیاز خود را انتخاب کنیم؟
با توجه به گزینههای مختلفی که در بازار وجود دارد، بهتر است ابتدا نیاز اصلی خود را مشخص کنید تا انتخاب مناسبتری داشته باشید. هنگام خرید یک موتور برق، توجه به چند نکته کلیدی مهم است:
**نوع سوخت:** موتورهای بنزینی پرکاربردتر هستند و سوخت آنها به راحتی پیدا میشود. اما در فضاهای کاری و صنعتی، معمولاً موتورهایی که با گازوئیل، گاز یا هر دو کار میکنند، گزینههای بهتری محسوب میشوند.
**میزان سر و صدا:** موتورهای برق معمولاً صدای نسبتاً زیادی دارند. اگر به آرامش بیشتر نیاز دارید، مدلهای اینورتر گزینه مناسبی هستند. موتورهای خورشیدی نیز بیصدا کار میکنند، اما برای هر مکانی مناسب نیستند و قیمت متفاوتی دارند.
**قدرت موتور:** پیش از خرید، مقدار برق مورد نیاز خود را تخمین بزنید و بر همان اساس مدل مناسب را انتخاب کنید.
**محل استفاده:** توجه کنید که موتور برق را در کجا میخواهید استفاده کنید. اگر دسترسی به گاز دارید، میتوانید از نوع دوگانهسوز بهره ببرید. همچنین در محیطهای صنعتی یا کشاورزی، معمولاً از موتورهای دیزلی بیشتر استفاده میشود.
**امکانات اضافی:** ویژگیهایی مانند قابلیت حمل آسان، حجم باک، تجهیزات ایمنی، نوع روشن شدن (استارتر) و موارد مشابه نیز میتوانند در تصمیمگیری شما مؤثر باشند.
**هزینه خرید:** قیمت موتورهای بنزینی معمولاً کمتر از سایر انواع است و به همین دلیل خریداران زیادی به سمت آنها میروند. اما در محیطهای صنعتی، علاوه بر قدرت خروجی، هزینههای جانبی مانند سوخت و نگهداری نیز اهمیت دارد. در چنین مواردی، موتورهای دیزلی یا دوگانهسوز ممکن است انتخاب بهینهتری باشند.
نکات ایمنی هنگام استفاده از موتور برق
رعایت نکات ایمنی هنگام کار با موتور برق، هم سلامت شما را حفظ میکند و هم باعث میشود دستگاه شما مدت بیشتری کار کند. برای استفاده درست و بیخطر، این موارد را همیشه به خاطر داشته باشید:
هرگز موتور برق را در فضاهای سربسته مانند اتاق یا گاراژ روشن نکنید. زیرا سوختن بنزین، گازوئیل یا گاز، هوا را آلوده کرده و ممکن است گازهای خطرناکی تولید شود.
اگر موتور برق را در فضای آزاد استفاده میکنید، حتماً یک سایبان برای آن قرار دهید تا از تابش مستقیم آفتاب و باران محفوظ بماند.
دستگاه را روی یک سطح بلند، خشک و صاف قرار دهید. مراقب باشید که رطوبت یا آب به هیچ وجه به آن نرسد.
در روزهای بارانی از موتور برق استفاده نکنید. اگر باران یا رطوبت به ژنراتور برخورد کرد، فوراً آن را خاموش کنید.
ژنراتورها به سرعت گرم میشوند. مطمئن شوید که فنهای خنککننده آن به خوبی کار میکنند و همیشه وضعیت خنک شدن دستگاه را چک کنید.
میزان سوخت دستگاه را به طور مرتب بررسی کنید.
در زمانهای مشخص، موتور و قسمتهای متحرک دستگاه را روغنکاری کنید.
اجزای ژنراتور را در بازههای زمانی منظم تمیز نگه دارید.
اگر موتور برق شما دود زیادی تولید میکند یا صدای غیرعادی دارد، بلافاصله آن را خاموش کرده و با یک متخصص تماس بگیرید.
سخن آخر
موتور برق وسیلهای است که میتواند برق تولید کند. این دستگاهها معمولاً بر پایه نوع سوختی که مصرف میکنند، گروهبندی میشوند. در این نوشته به بررسی آنها پرداختیم. اگر دربارهی مطالبی که بیان شد پرسشی دارید، در بخش نظرات پاسخگوی شما خواهیم بود.
سوالات متداول
آیا میتوان از موتور برق برای روشن کردن همه وسایل خانه استفاده کرد؟
بله، اما هنگام خرید موتور برق خانگی باید مدلی را انتخاب کنید که قدرت آن از مجموع برق مصرفی وسایل خانه شما بیشتر باشد. اگر قصد دارید از ژنراتور فقط در زمان قطعی برق استفاده کنید، بهتر است ابتدا فهرستی از لوازم ضروری خود تهیه کرده و مقدار برق مصرفی آنها را با هم جمع بزنید. سپس بر اساس این عدد، اقدام به خرید موتور برق مناسب کنید.
آیا موتور برقهای خانگی قابلیت کار دائم و همیشگی دارند؟
موتور برقهای خانگی معمولاً به عنوان منبع برق موقت و اضطراری در نظر گرفته میشوند. اگر بخواهید به طور پیوسته از آن استفاده کنید، هزینه سوخت و تعمیرات آن افزایش مییابد. همچنین برای استفاده دائمی، لازم است مدلهایی با توان خروجی بالا انتخاب کنید.
آیا میتوانم خودم موتور برق را نصب کنم؟
بله، نصب و راهاندازی موتور برق معمولاً کار پیچیدهای نیست. اما اگر دستگاه شما گارانتی دارد، توصیه میشود برای راهاندازی اولیه با نمایندگی یا تکنسینهای شرکت سازنده تماس بگیرید تا در آینده با مشکل مواجه نشوید.
چه نوع موتور برقی برای سفر و کمپینگ مناسب است؟
برای کمپینگ و گردش در طبیعت، موتور برقهای بنزینی و اینورتر گزینههای بهتری هستند. هنگام خرید این دستگاهها به مواردی مانند سبکی و قابلیت حمل آسان، مصرف سوخت کم و تولید صدای پایین توجه کنید.
آیا موتور برق خانگی میتواند برق پمپ آب را نیز تأمین کند؟
بله، بعضی از مدلهای موتور برق توان لازم برای راهاندازی پمپ آب را دارند. برای اطمینان، باید توان مصرفی پمپ را با توان خروجی موتور برق مقایسه کنید تا از مناسب بودن آن مطمئن شوید.