رویهکوبی مبلمان به چه صورت انجام میشود؟ این نوشته با مشارکت گروه تخصصی مبلمان دانشگاه تهران و مجله رونیکس و به قلم بیتا حموله، دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع مبلمان دانشگاه تهران تهیه شده است.
پس از پایان کار پرداخت و پوشش چوب مبل، نوبت به مرحله مهم رویهکوبی میرسد که نقش بسیار زیادی در زیبایی و جلوه نهایی مبلمان دارد. رویهکوبی در واقع مجموعه کارهایی است که در آخرین مرحله ساخت مبل انجام میشود و طی آن پارچه روی بدنه و اسکلت مبل نصب و ثابت میگردد. روش انجام رویهکوبی بستگی به سبک مبل و همچنین اندازه و شکل بدنه آن دارد. معمولاً مبلهای راحتی بیشترین میزان رویهکوبی را نیاز دارند.
در بخشهای بعدی این مقاله، گامهای رویهکوبی توضیح داده میشود و انواع پارچههای مناسب برای مبلمان نیز معرفی خواهند شد.
رونیکس را بخوانید.
آموزش مراحل رویهکوبی مبلمان + آشنایی با ابزار
بهسازی و نو کردن مبلمان چوبی قدیمی، فرآیندی است که ظاهر و کارایی آن را دوباره احیا میکند. در این روش، پارچه و لایههای نرم داخلی تعویض شده و چهارچوب اصلی چوبی یا فلزی، ترمیم و مقاوم میشود. مراحل انجام این کار به طور کلی به این صورت است:
زیرکاری مبل
نخستین گام در روکشکاری مبلمان چوبی، آمادهسازی چهارچوب مبل برای پوشش پارچه است. در این بخش، اسفنج و فوم بر روی بدنه چسبانده میشود. این کار بسته به طرح، مدل و اندازههای چهارچوب مبل، متفاوت خواهد بود. در فرآیند زیرکاری، مراحلی مانند تسمهکشی، نصب گونی، بریدن اسفنج و فوم به اندازه مناسب و چسباندن آنها روی چهارچوب انجام میگیرد. همچنین، در تعمیر مبلمان، ابتدا پوششهای فرسوده جدا شده و سپس اسفنج و فوم جدید جایگزین میشود. علاوه بر این، با توجه به سبک مورد نظر برای روکشکاری، میتوان از روشهای مختلفی مانند روکشکاری ساده، روکشکاری همراه با تسمهکشی، روکشکاری با فنر سینوسی، روکشکاری با فنر لول یا روکشکاری با فوم و اسفنج قالبی استفاده کرد.
• تسمهکشی: این مرحله برای محکم کردن و استوارسازی زیرۀ مبل انجام میگیرد. تسمهها همچنین نقش تکیهگاه و پایه را برای فوم و اسفنج ایفا میکنند. اگر تسمهکشی با دقت و اصولی انجام شود، در زمان پوشاندن مبل با پارچۀ رومبلی، سطح کار صاف و یکدست خواهد بود و پارچه جمع نمیشود یا چروک برنمیدارد. تسمهها به شکل عرضی و طولی روی چهارچوب مبل نصب میشوند.
• نصب فنر: برای افزایش نرمی و دوام مبل، فنرهایی روی تسمهها یا در زیر آنها قرار داده میشوند. فنرها در دو نوع فشاری (لول) و کششی (سينوسي) موجود هستند.
بعد از نصب تسمه و فنر روی چهارچوب مبل، نوبت به گونی یا پارچه کرباس میرسد. ابتدا گونی را به اندازهی چهارچوب مبل برش میزنند و سپس آن را روی تسمه و فنر قرار میدهند و محکم میکنند. دقت در نصب و اتصال محکم گونی به چهارچوب، بسیار مهم است؛ چون این گونی است که به استحکام و مقاومت بخش نشیمن مبل کمک میکند.
برای راحتتر و باکیفیتتر شدن مبل، قسمتهای مختلف آن مانند دستهها، پشتی و جای نشستن با اسفنج یا فوم پر میشود. معمولاً برای دسته و پشتی از اسفنجهای نازکتر و برای نشیمن از اسفنجهای ضخیمتر استفاده میکنند. فوم و اسفنج با هم تفاوت دارند؛ فومها در تراکمهای گوناگونی ساخته میشوند و معمولاً دوام بیشتری نسبت به اسفنج دارند.
در ساخت و تعمیر مبل معمولاً از سه نوع فوم استفاده میشود:
**فوم سرد:** این نوع فوم با حرارت غیرمستقیم و دمای پایین تولید میشود. انعطاف خوبی دارد و پس از فشار دیدن، خیلی سریع به شکل اول خود برمیگردد. به همین دلیل برای ساخت مبل گزینه مناسبی است.
**فوم گرم:** این فوم با حرارت مستقیم و دمای بالا در کوره تولید میشود. نسبت به فوم سرد سفتتر است و انعطاف کمتری دارد. همچنین پس از فشار ممکن است تغییر شکل دائمی پیدا کند.
**فوم ویژه:** این فوم ویژگیهای هر دو نوع فوم سرد و گرم را دارد و بیشتر در مبلهای راحتی به کار میرود. میزان سفتی آن از فوم گرم کمتر و از فوم سرد بیشتر است.
جنس فومها میتواند مختلف باشد؛ مانند پارچهای، الیاف ویسکوز، لایکو (مخلوط پلیاستر و پنبه)، پلیاستر فشرده، پلییورتان، پلیاستر فیبری، سلول بسته و سلول باز.
نصب پارچه مبل
مرحله دوم ساخت مبلمان چوبی، مربوط به پارچه کاری است که شامل انتخاب پارچه، برش و دوخت آن میشود. ابتدا با توجه به طرح و سبک مبل، پارچه مناسب انتخاب میگردد. سپس با کمک الگو، فوم و اسفنج مورد نیاز به اندازه و شکل لازم برش داده شده و دوخته میشود. در ادامه، با نخهای مخصوص، پارچه به فومهای مبلمان متصل میشود. نصب پارچه باید با حوصله و دقت بالا انجام پذیرد، زیرا عدم توجه به جزئیات ممکن است باعث چین خوردن پارچه شود و در نهایت زیبایی و جلوه نهایی مبل را تحت تأثیر قرار دهد.
ابزارهای مورد استفاده در رویهکوبی
برای ساختن یا تعمیر مبل، به ابزارهای خاصی نیاز داریم. از این ابزارها برای وصل کردن قسمتهای چوبی مبل به هم، چسباندن پارچه به چارچوب، دوختن، سوراخ کردن و کارهای مشابه استفاده میشود. در ادامه، مهمترین وسایلی که برای بخش رویهکوبی مبلهای چوبی به کار میروند را به شما معرفی میکنیم.
• منگنهکوب بادی: این وسیله یکی از ابزارهای اصلی در بخش رویهکوبی است. از منگنهکوب بادی برای محکم کردن گونی و تسمهها به بدنه چوبی مبل و همچنین برای وصل کردن پارچه به قسمتهای چوبی استفاده میشود.
دریل وسیلهای است که با نیروی برق کار میکند. از آن برای بستن پیچهای قطعات مختلف و سر هم کردن یا تعمیر وسایلی مانند مبلمان استفاده میکنند.
پیچ دستی یا گیره: این وسیله برای محکم نگه داشتن قطعات مبلمان هنگام کار استفاده میشود. پیچ دستی یک قسمت متحرک دارد که میتوان آن را به اندازه دلخواه باز و بسته کرد. این ابزار در ابعاد گوناگون موجود است. دوستانی که علاقهمندند اطلاعات بیشتری درباره ابزارهای قابل حمل در صنعت مبلمان کسب کنند، میتوانند مقاله مرتبط را مطالعه نمایند.
انواع پارچه
پارچهها از دو نوع اصلی نخ ساخته میشوند: نخهای طبیعی و نخهای ساخت دست بشر. نخهای طبیعی خود به دو گروه تقسیم میشوند: برخی از گیاهان به دست میآیند، مثل کتان و کنف؛ و برخی دیگر منشأ حیوانی دارند، مانند پشم و ابریشم. نخهای مصنوعی نیز انواع گوناگونی دارند؛ مانند انواعی که پایۀ آنها سلولز است، انواع بازسازیشده مثل ریون، و همچنین انواعی که از مواد شیمیایی ساخته میشوند، مثل پلیاستر. انتخاب پارچه، هم بر زیبایی و هم بر راحتی و دوام مبلمان تأثیر مستقیم میگذارد. در بخشهای بعد، این انواع پارچه را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
پارچه کتان
کتان پارچهای محکم و بادوام است که به خاطر استحکام بالا، کمتر فرسوده میشود و در نتیجه مبلهایی که از این پارچه ساخته میشوند، عمر طولانیتری دارند. اما یک نکته منفی درباره پارچه کتان این است که تمیز کردن لکه از روی آن کار آسانی نیست. اگر روی این پارچه لکهای بیفتد، برای پاک کردن آن باید از مخلوط آب نیمگرم و کمی شامپو فرش یا مایع ظرفشویی استفاده کرد.
پارچه پشمی
این پارچهها نرم و لطیف بافته شدهاند و به خوبی کش میآیند. همچنین در برابر چروک شدن و پاره شدن مقاومت خوبی دارند. مبلمانی که با این جنس پارچه پوشانده شدهاند، معمولاً برای خانههایی در مناطق سردسیر گزینه مناسبی هستند. تمیز کردن این مبلمانها کمی سخت است. برای پاکسازی آنها میتوانید از مخلوط آب سرد و یک پاککننده ملایم مثل شامپو بچه استفاده کنید.
پارچه مخمل
این پارچه نرم، لطیف و در عین حال محکم است و به آسانی چروک نمیشود. تمیز کردن آن کار سادهای نیست. مخمل در مقایسه با بسیاری از پارچههای دیگر، گرد و غبار بیشتری را به خود جذب میکند. یکی از راههای مناسب برای پاککردن آن، استفاده از مخلوط آب و صابون است.
پارچه چرم
این پارچهها حس لوکس و باشکوهی به فضای خانه میبخشند و در دو نوع چرم طبیعی و چرم مصنوعی یافت میشوند. یکی از نقاط قوت آنها این است که آب را به خود جذب نمیکنند. اما در مقابل، در برابر اشیای نوکتیز و برنده به راحتی آسیب میبینند. همچنین انتخاب رنگ در این پارچهها محدود است. برای نظافت آنها باید حتماً از واکس و شویندههای ویژه پارچههای چرمی استفاده نمود.
پارچه ریون
این پارچهها دوام خوبی در برابر ساییدگی دارند و کش میآیند و انعطافپذیر هستند. وزن سبکی نیز دارند. سطح آنها لیز است و زود چروک میشود و در برابر نم و رطوبت هم مقاوم نیستند. همچنین این جنس پارچه در مقایسه با بسیاری از پارچههای دیگر، آسانتر آتش میگیرد. برای شستشو میتوان از پاککنندههای ملایم مانند آب و صابون استفاده کرد که به خوبی تمیز میشوند.
پارچه پلی استر
این پارچههای مصنوعی به خوبی در برابر چین و چروک و ساییدگی مقاومت میکنند. تمیز کردن آنها آسان است و آب را نیز دفع میکنند. اما از طرفی ممکن است برای پوست حساسیت ایجاد کنند و همچنین زودتر آتش میگیرند.
پارچه مبل با تكنولوژی نانو
این پارچهها جزو پیشرفتهترین و مدرنترین انواع موجود محسوب میشوند. ویژگیهای رایج آنها شامل مقاومت در برابر نفوذ آب، عدم جذب لک، خاصیت ضد باکتری، مقاومت در برابر آتش و همچنین دوام بالا در مقابل ساییدگی و عدم ایجاد چین و چروک است. تمیز کردن این پارچهها نیز بسیار آسان است.
تفاوت رویهکوبی مبلمان راحتی و کلاسیک
مبلمان راحتی معمولاً برای فضاهای خودمانی مثل اتاق نشیمن در نظر گرفته میشوند و از چوبهایی با درجه کیفی پایینتر ساخته میشوند. به همین خاطر، طراحی آنها سادهتر و امروزیتر است. پارچهای که برای پوشش این مبلها به کار میرود، غالباً سبک، بیطرح، نرم و مقرونبهصرفه است؛ مانند پارچههای کتانی یا پلیاستر. همچنین در ساخت آنها از فومهای مخصوصی استفاده میشود. اما در مقابل، برای رویهکوبی مبلمان کلاسیک از پارچههای لوکس، پرنقشونگار و دارای بافت ظریف مانند ابریشم یا مخمل گلدار استفاده میکنند. دلیل این امر آن است که این مبلها بیشتر برای فضاهای رسمی و مجلل مانند سالنهای پذیرایی طراحی شدهاند. آنها از چوبهای سنگین و بادوامی مثل گردو یا بلوط ساخته میشوند و طراحی پیچیدهای دارند؛ برای مثال روی بدنه چوبی آنها معمولاً منبتکاری و حکاکیهای زیادی دیده میشود.
سخن آخر
روکش کاری در ساخت مبلهای چوبی، تاثیر زیادی بر زیبایی و شکل نهایی آن دارد. علاوه بر این، این کار باعث میشود مبلها مدت زمان بیشتری برای شما سالم بمانند و دوام بیاورند. در فرآیند تعمیر مبل نیز، از روش روکش کاری برای رفع مشکلات و فرسودگیهای مبلهای قدیمی استفاده میشود و به این ترتیب، مبل بازسازی میشود. با این کار، دیگر لازم نیست هزینه زیادی برای خرید یک مبل جدید بپردازید. برای یادگیری بیشتر درباره این موضوع، میتوانید به مقاله نکات کلیدی زیرسازی مبل مراجعه کنید.
معمولاً برای زیباتر کردن، نرمتر کردن و بهتر کردن کارایی مبل از روش رویهکوبی استفاده میکنند. در این کار، پارچههای کهنه و پوسیده را با پارچههای تازه و سالم عوض میکنند. اگر هدف شما از رویهکوبی، راحتتر کردن مبل است، حتماً از فوم و لایههای نرم و مرغوب استفاده کنید. در پایان، رویهکوبی مبل باعث صرفهجویی در پول شما میشود و یک راه کمهزینه برای نو کردن مبلمان قدیمیتان است.