در دنیای موسیقی و هنر، گاهی به برخی از چهرههای سرشناس، به خاطر مهارت و استعداد ویژهای که دارند، لقبی داده میشود. این لقبها کمک میکنند تا هنر و توانایی آنها بهتر شناخته شود. در ادامه این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، بیشتر با حسین خواجهامیری، که به پهلوان آواز ایران شهرت دارد، آشنا میشویم.
بیوگرافی حسین خواجهامیری مشهور به ایرج
ایرج نام هنری این خواننده مشهور است. حسین خواجه امیری که با نام ایرج شناخته میشود، در یازدهم دی ماه سال ۱۳۱۱ در شهر خالدآباد نطنز متولد شد و در یک خانواده اهل هنر بزرگ شد.
به ایرج خواجه امیری عنوان “پهلوان آواز” دادهاند و بسیاری از علاقهمندانش او را با این لقب میشناسند.
او از جمله خوانندگان نادری است که توانسته به بهترین شکل از تواناییهای صدای خود بهره ببرد و استعدادش را به مرحله عمل برساند. ایرج از خوانندگان صاحب سبک ایران به شمار میرود و صدایش یکی از معدود صداهای شش دانگ محسوب میشود.
زندهیاد استاد محمدرضا شجریان، صدای ایرج را معیار و استانداردی برای خوشصدایی میدانست.
مکتب آواز اصفهان
ایرج با سبکهای مختلف خوانندگی آشناست، اما بیش از هر چیز به شیوه آواز اصفهان دلبستگی دارد. تحریرهای نرم و روان، صدای شفاف و رسا، و نحوه بیان مناسب او، همگی نشان میدهند که از مکتب آواز اصفهان الهام گرفته است. با این حال، به نوعی میتوان گفت که اگرچه او از این سبک تاثیر پذیرفته، اما هیچگاه به شکل خشک و محدود به آن پایبند نبوده است.
شاید ویژگیهای منحصر به فردی که فقط در خوانندگی ایرج دیده میشود و همچون رازی است که هیچ خواننده دیگری به آن دست نیافته، گواه روشنی بر این موضوع باشد.
ورود به مکتب ابوالحسن صبا
او پس از تمام کردن درسهای دبستان، به تهران آمد. در سال ۱۳۲۶ به کلاسهای استاد ابوالحسن صبا رفت و به مدت دو سال، نزد این استاد بزرگ، دانش موسیقی خود را کامل کرد. استاد صبا نیز او را به رادیو ایران معرفی کرد و او توانست در آنجا با گروه موسیقی ابراهیم خان منصوری همکاری کند و برنامه اجرا نماید.
این هنرمند، بعد از مدتی به دانشکده افسری رفت. در روزهای جمعه که مرخصی داشت، از ساعت هفت و نیم تا هشت شب در برنامهای به نام «ارتش» حاضر میشد و با گروه موسیقی محمد بهارلو به نوازندگی میپرداخت. به دلیل مقررات خاص ارتش، در آن زمان مجبور شد یک نام مستعار برای خود انتخاب کند. بنابراین نام «ایرج» را که در حقیقت نام برادرش بود، برای خود برگزید.
همکاری با برنامه گل ها
ایرج در سال ۱۳۳۶ با دعوت داوود پیرنیا به برنامه گلها پیوست. او اولین بار در این برنامه، در قطعهای به نام برگ سبز ۴۳ که در دستگاه شور- ابوعطا بود، آواز خواند. در این اجرا، علی تجویدی، فرهنگ شریف و امیر ناصر نیز با او همکاری داشتند. از آن به بعد، او به طور پیوسته با برنامه گلها همکاری کرد.
اولین فیلم به خوانندگی ایرج
ایرج علاوه بر این، در برنامههای رادیویی مختلفی شرکت کرد و برای بسیاری از فیلمهای فارسی نیز آواز خواند. بازیگران زیادی در این فیلمها، هنگام پخش ترانههای او، به صورت مصنوعی لبخوانی میکردند. نخستین فیلمی که ایرج در آن ترانه اجرا کرد، «روزنه امید» نام داشت که کارگردانی آن بر عهده سردار ساکر هندی بود و ترانههایش را جواد لشکری ساخته بود.
او همچنین در برنامههای رادیو ارتش و با گروههای موسیقی مختلف مانند ارکستر دانشجویان، ارکستر محمد بهارلو، ارکستر ابراهیم خان منصوری و ارکستر عبدالله جهانپناه همکاری کرده است. ایرج برای ۱۰۵ فیلم فارسی آواز خوانده و پس از انقلاب، بهویژه در دهههای هفتاد و هشتاد، بیش از ده آلبوم موسیقی منتشر کرده است.
پهلوان آواز ایران
یک فیلم مستند درباره زندگی و فعالیتهای هنری ایرج، با نام «پهلوان آواز» نیز در پایان سال ۱۳۹۱ به صورت دیویدی منتشر شد.
این خواننده بزرگ با هنرمندان بسیار نامداری همکاری کرده و از سوی آنها نیز مورد ستایش قرار گرفته است. برخی از این هنرمندان عبارتاند از: پرویز یاحقی، اسدالله ملک، جلیل شهناز، فریدون حافظی، فرهنگ شریف، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، حسن کسایی، لطف الله مجد، علی تجویدی، رضا ورزنده، منصور صارمی، محمد موسوی، احمد عبادی، حسن ناهید، انوشیروان روحانی، همایون خرم، حبیب الله بدیعی و بسیاری از نوازندگان و خوانندگان دیگر.