تا حالا دقت کردید که بعضی سازها خیلی شبیه ویولن هستند؟ در واقع این سازها مانند ویولنهایی هستند که اندازه بزرگتری دارند. دلیل این شباهت این است که همه آنها در یک گروه و خانواده قرار میگیرند. اگر دوست دارید با سازهای این خانواده بیشتر آشنا شوید، در ادامه این مطلب از وبلاگ ندابلاگ همراه ما باشید.
سازهای خانواده ویولن چه ویژگیهایی دارند؟
سازهایی که به خانواده ویولن تعلق دارند، از دسته سازهای زهی هستند که با کشیدن آرشه روی سیمهایشان به صدا درمیآیند. بدنه این سازها معمولاً از چوب ساخته شده است. این گروه از سازها، پرتعدادترین بخش یک ارکستر محسوب میشوند و در واقع هسته اصلی ارکسترهای سمفونیک امروزی را تشکیل میدهند. جالب است بدانید که حدود نصف نوازندگان یک ارکستر معمولی، روی این سازها مینوازند.
تعداد استاندارد سازهای خانواده ویولن در ارکستر
در یک ارکستر معمولی، معمولاً بین ۲۰ تا ۲۴ نوازنده ویولن حضور دارند. این نوازندگان به دو دستهٔ اصلی تقسیم میشوند: گروه ویولنهای اول و گروه ویولنهای دوم. علاوه بر این، حدود ۱۰ نوازنده ویولا، ۸ نوازنده ویولن سل و ۵ یا ۶ نوازنده کنترباس نیز در ارکستر فعالیت میکنند.
سازهای خانواده ویولن
ویولن
ویولن از نظر اندازه، کوچکترین ساز در بین سازهای زهی است، اما در عوض صدای آن از همه زیرتر و نازکتر است. این ساز از دیرباز تا امروز، جایگاه ویژهای در موسیقی کلاسیک داشته و معمولاً نقش ملودی اصلی را در ارکستر بر عهده دارد. علاوه بر این، ویولن در موسیقیهای محلی کشورهای مختلف مانند آمریکا، اروپا و آسیا نیز نواخته میشود. در ایران نیز سبک خاصی از نواختن ویولن وجود دارد که به آن ویولن سنتی ایرانی میگویند.
ویولا
ویولا و ویولن در ظاهر خیلی به هم شبیه هستند، اما در واقع از نظر ساختاری با هم تفاوت دارند. ویولا کمی از ویولن بزرگتر است و سیمهای کلفتتری دارد. آرشهٔ آن هم کوتاهتر و سنگینتر از آرشهٔ ویولن است. صدای ویولا نرمتر و کمتر شفاف است و به دلیل گرمی و تیرگی صدا، معمولاً نقش هارمونی را در ارکستر به عهده میگیرد. این ساز در دورهٔ رمانتیک بسیار مورد استفاده قرار میگرفت، اما برخلاف ویولن، در موسیقی محلی کمتر دیده میشود.
ویولن سل
ویولن سل از نظر اندازه از ویولن و ویولا بزرگتر است و صدای آن نیز بمتر میباشد. کوک آن مشابه ویولا است، با این تفاوت که یک اکتاو پایینتر صدا میدهد. معمولاً نتهای این ساز با کلید باس نوشته میشوند، اما گاهی از کلید آلتو و سوپرانو نیز استفاده میگردد.
در ارکستر، ویولن سل معمولاً نقش همراهی و هارمونی دارد، ولی قطعات تکنوازی نیز با آن اجرا میشود. آهنگسازان بزرگ دنیا قطعات انفرادی و سوناتهای بسیاری برای این ساز تصنیف کردهاند؛ از جمله میتوان به آثار آهنگسازانی مانند برامس، بتهوون، شومان، هایدن، مندلسون و شوپن اشاره کرد.
کنترباس
در ابتدا لازم است بدانید که برخی از افراد، کنترباس را در دسته سازهای ویولن به حساب نمیآورند. به باور این گروه، کنترباس در واقع متعلق به خانواده ویول است. با این حال، با وجود این تفاوت دیدگاه، ما در اینجا کنترباس را به عنوان یکی از سازهای خانواده ویولن معرفی میکنیم.
کنترباس با قدی نزدیک به ۱۸۰ سانتیمتر، بزرگترین ساز در میان سازهای خانواده ویولن است. به دلیل اندازه بزرگ آن، نوازنده باید هنگام نواختن بایستد یا روی یک صندلی بلند بنشیند.
برخلاف دیگر سازهای این خانواده که معمولاً با فاصلههای پنجم درست کوک میشوند، کنترباس با فاصلههای چهارم درست کوک میشود. همچنین در ارکستر، معمولاً نتهای کنترباس یک اکتاو پایینتر از ویولنسل اجرا میشود.
اگرچه کنترباس در ارکستر معمولاً نقش اصلی را ندارد، ولی در بعضی مواقع میتواند این نقش را نیز بر عهده بگیرد. این ساز در سبکهای موسیقی مانند جز، کانتری و بلوگرس از اهمیت ویژهای برخوردار است و نقش کلیدی ایفا میکند.