یکی از سازهای جالب و گوشنواز آفریقا، ماریمبا نام دارد. در نگاه اول این ساز شبیه به زیلوفون اما در ابعاد بزرگتر است؛ ولی در جزئیات ساخت، تفاوتهای زیادی بین آنها وجود دارد. اگر کنجکاو هستید تا بیشتر با این ساز کوبهای و ویژگیهای آن آشنا شوید، در ادامه این مطلب از وبلاگ ندابلاگ همراه ما بمانید.
لغتشناسی ماریمبا
در زبان انگلیسی، واژه ماریمبا برای نخستین بار در سال ۱۷۰۴ به کار برده شد. این کلمه ریشه در زبانهای بانتو دارد. بانتو نام گروه بزرگی از زبانهاست که حدود ۵۰۰ زبان مختلف را در برمیگیرد و در مناطق گستردهای از آفریقا صحبت میشود. بخش اول این کلمه، یعنی «ما»، به معنای «چندین» یا «بسیاری» است و بخش دوم آن، «ریمبا»، به نوعی ساز موسیقی به نام زیلوفون اشاره دارد.
ساختار ساز ماریمبا
ماریمبا از تیغههای چوبی یا تیغههای ساختهشده از فایبرگلاس تشکیل میشود که روی یک پایه قرار میگیرند. ماریمباهای چوبی، به ویژه آنهایی که از چوب رز ساخته شدهاند، صدای گرمتر و دلنشینتری نسبت به انواع مصنوعی دارند. چوب پاداوک هم گزینه مناسبی است که هزینه کمتری دارد. تیغههای مربوط به نتهای بم، پهنتر و درازتر هستند و با حرکت به سمت نتهای زیر، اندازه آنها کوچکتر میشود. در گذشته ماریمباها تنها یک ردیف تیغه داشتند، اما نمونههای امروزی معمولاً دو ردیف تیغه دارند.
تیغههای ماریمبا سوراخهایی دارند که ریسمان از آنها عبور میکند و این ریسمانها تیغهها را در جای خود ثابت نگه میدارند. چینش تیغهها مانند کلیدهای پیانو است و به صورت کروماتیک مرتب شدهاند. همچنین در زیر هر تیغه یک لوله مخصوص قرار دارد که نقش تقویتکننده صدا را ایفا میکند.
معمولاً ماریمباهای استاندارد در آمریکا با فرکانس ۴۴۰ هرتز و ماریمباهای تجاری مناسب برای ارکستر با فرکانس ۴۴۲ هرتز کوک میشوند. نوازنده با استفاده از چکشهایی به نام پتک بر روی تیغهها ضربه میزند. این پتکها از جنس چوب توس، نیخیزران یا فایبرگلاس ساخته میشوند. برای نواختن نتهای بم از پتکهای نرمتر و برای نتهای زیر از پتکهای سفتتر استفاده میشود. امروزه از ماریمبا علاوه بر تکنوازی، در ارکسترها، گروههای کوبهای و گروههای برنجی نیز بهره میبرند.
مقایسه ماریمبا و زیلوفون
ماریمبا نسبت به زیلوفون، صدای بمتر و کمدسترتری دارد.
در ماریمبا، نتها دقیقاً به همان شکلی که نوشته شدهاند شنیده میشوند؛ اما در زیلوفون، صداها یک اکتاو بالاتر از نتهای نوشته شده هستند.
تیغههای ماریمبا نرمتر از زیلوفون است و به همین دلیل، صدای آن عمیقتر و نرمتر است.
محدوده صوتی ماریمبا نیز چهار اکتاو پایینتر از زیلوفون قرار دارد.