خلیفه میرزا آغه غوثی از استادانی است که نقش بزرگی در ارزشبخشی به ساز دف ایفا کرده است. به پاس سالها تلاش و خدمات ارزندهاش، از او به عنوان پدر دف ایران یاد میشود. در ادامه این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، بیشتر با زندگی و آثار این استاد برجسته آشنا خواهیم شد.
خلیفه میرزا آغه غوثی ، پدر دف ایران
خلیفه میرزا آغه غوثی در سال ۱۳۰۷ در محله جورآباد شهر سنندج متولد شد. او در یک خانواده دیندار و اهل معنویت بزرگ شد. از جوانی نزد پدر خود، استاد حاج غوثی، راه و رسم تصوف را آموخت و به یادگیری مداحی و نواختن دف پرداخت. او تا آخر عمر به همین کارها یعنی مداحی برای اهل بیت و نواختن دف ادامه داد.
در سنین کم، هنر دفنوازی و خواندن شعرهای عرفانی و ذکرهای مذهبی را از پدرش فراگرفت که به گفته بسیاری، از بهترین دفنوازان منطقه کردستان بود.
میرزا آغه غوثی بیش از پنجاه سال از زندگی خود را به دفنوازی و خواندن شعرهای عرفانی اختصاص داد و از مشهورترین دفنوازان ایران محسوب میشود.
ایشان به همراه فرزندانش در جشنوارههای مختلفی از جمله جشنوارههای ذکر و ذاکرین، فجر، هفت اورنگ، آئینه، میراث فرهنگی، سوره جرگه عشاق، و همچنین جشنوارههای مرتبط با ایرانگردی و جهانگردی در کیش حضور یافت و شرکت فعال داشت.
شرکت در جشنواره معروف آوینیون فرانسه
شرکت آغه غوثی در جشنواره مشهور آوینیون فرانسه در سال ۷۰ با استقبال چشمگیر مردم آن کشور روبرو شد و از سوی استادان هنر، لقب «پرنده نادر» را دریافت کرد.
او در گسترش هنر دفنوازی نقش بسیار مهمی داشت و در جشنوارههای داخلی و خارجی در کشورهایی مانند آمریکای لاتین، فرانسه، ترکیه و… به اجرای برنامه پرداخت. مرحوم آغه غوثی همچنین در کشورهای مختلف از جمله کلمبیا، پرو، پاناما، اکوادور، یونسکو در پاریس، مراکش، امارات، ایتالیا، اسپانیا، هلند و اسکاتلند برنامههایی در مدح حضرت رسول (ص) اجرا کرد و با حضور در جشنوارههای گوناگون، نامی ماندگار از خود به جای گذاشت تا آنجا که به پدر دف ایران معروف شد.
استاد آغه غوثی برای شناساندن عرفان اسلامی تلاش فراوانی کرد. او بیش از چهل سال در خانقاه خود با عنوان خلیفه سلسله قادریه کسنزانی به گسترش طریقت قادریه پرداخت.
مراسم ذکری که آغه غوثی و دیگر دراویش آیین قادریه برگزار میکردند، از جمله معدود طریقتهای درویشی است که در آن، حاضران در جمع به حالتی از جذبه و از خود بیخودی میرسند. در این مراسم، دراویش در تکیه و خانقاه گرد هم میآیند و به هدایت خلیفه به ذکرگویی مشغول میشوند.
دف آغه غوثی، ساز اصلی و بخش جدا نشدنی این مراسم به شمار میرفت. قدرت صدای این ساز در برانگیختن حال معنوی و ایجاد شور و هیجان نقش کلیدی دارد. همچنین این ساز از جنبههای نمادین بسیاری برخوردار است؛ برای مثال، تعداد حلقههای زنجیر آن که ۱۰۱ عدد است با تعداد صفات خداوند مطابقت دارد.
آثار استاد :
آثار باقیمانده از مرحوم خلیفه میرزا آغه غوثی، شامل این موارد است: دف، سجاده، تسبیح، لباسها، نوشتههای شعری، کلاه و چپی، مدرک دکترای موسیقی و همچنین نواهای ضبطشده ایشان. این اشیا بنا به درخواست خانه موسیقی تهران، به موزه ملی موسیقی ایران سپرده شد.
آثار این هنرمند فقید، که به پدر دف ایران شهرت داشت و مداح پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) بود، در موزه ملی موسیقی کشور به ثبت رسید.
وفات
این عارف بزرگ در تیرماه سال ۱۳۸۶، در مسیر سفر به مکه مکرمه، دچار سکته مغزی شد و به جهان ابدی پیوست. امروزه فرزندان و نوادگان ایشان، راه و روش او را ادامه میدهند.