گروه سازهای زهی شامل چهار ساز اصلی است: ویولن، ویولا، ویولنسل و کنترباس.
دو مورد از این سازها، یعنی ویولنسل و کنترباس، در نگاه اول شبیه به هم به نظر میرسند؛ اما در واقع از نظر شکل و نحوه نواختن تفاوتهای قابل توجهی دارند.
اگر قصد دارید بین این دو ساز یکی را انتخاب کنید و هنوز مطمئن نیستید کدام برای شما مناسبتر است، در ادامه این مطلب همراه ما باشید. در این بخش پنج تفاوت اصلی ویولنسل و کنترباس را با هم مرور میکنیم.
تفاوت ویولن سل و کنترباس چیست؟
۱. ویولنسل در یکم پنجم و کنترباس در یکچهارم کوک میشود
مهمترین فرق بین ویولنسل و کنترباس، نحوه کوک کردن آنهاست. ویولنسل معمولاً روی نتهای C2، G2، D3 و A3 کوک میشود که فاصله بین این نتها پنجم درست است. اما کنترباس روی نتهای E1، A1، D2 و G2 کوک میشود و فاصله بین نتهای آن چهارم درست است. البته هر دو ساز را میتوان به روشهای دیگری هم کوک کرد، اما این کار کمتر پیش میآید. این تفاوت در کوک باعث میشود محدوده صوتی این دو ساز نیز با هم متفاوت باشد؛ به این صورت که ویولنسل میتواند تا پنج اکتاو و کنترباس تا چهار اکتاو صدا تولید کند.
۲. کنترباس صدای نسبتا بم و ویولنسل صدای زیرتری دارد
با ویولنسل میتوانید نتهایی از C2 تا A5 را اجرا کنید. در مقابل، کنترباس قادر به تولید نتهایی از E1 تا G4 است. به بیان دیگر، محدوده صوتی کنترباس تقریباً یک اکتاو کامل از ویولنسل پایینتر قرار دارد. از نظر جایگاه صدا، ویولنسل در محدوده صدایی تنور (صدای مردانه میانی) عمل میکند، در حالی که کنترباس در نقش باس (کمترین محدوده صوتی) نواخته میشود.
۳. معمولا ویولنسل در تک نوازی و کنترباس در صدای پسزمینه استفاده میشود
سومین فرق بین ویولن سل و کنترباس، نحوه استفاده از آنهاست. ویولن سل صدایی پُرحجم و رسا دارد و معمولاً برای نواختن سولو (تکنوازی) به کار میرود. به همین خاطر، در ارکسترها معمولاً در مرکز توجه قرار دارد. ارکسترهای سمفونیک بزرگ گاهی ۸ تا ۱۲ نوازنده ویولن سل دارند.
در مقابل، کنترباس صدایی بمتر و عمیقتر تولید میکند. این ساز در بیشتر قطعات موسیقی غربی حضور دارد و اغلب به عنوان ستون و پایهی اصلی گروه در نظر گرفته میشود. با این حال، کمتر پیش میآید که کنترباس به تنهایی ملودی بنوازد یا در نقش تکنواز ظاهر شود.
با همه این تفاوتها، صدای نرم و شفاف ویولن سل و صدای غلیظ و پُرقدرت کنترباس، در کنار هم یکدیگر را کامل میکنند.
۴. کنترباس بزرگتر از ویولنسل است
ویولنسل که نام اصلی آن ویولونچِلو است، در زبان ایتالیایی به معنی «کنترباس کوچک» میباشد. کنترباس خود، بزرگترین ساز در گروه سازهای زهی است. این ساز ابعاد و وزن قابل توجهی دارد: طول آن نزدیک به ۱.۸ متر، عرض آن حدود ۶۶ سانتیمتر و وزن آن تقریباً ۱۱ کیلوگرم است. در مقابل، ویولنسل کوچکتر و سبکتر است و طول آن حدود ۱.۵ متر، عرض آن ۴۳ سانتیمتر و وزن آن تنها ۳.۶ کیلوگرم میباشد.
۵. کنترباس ایستاده و ویولنسل نشسته نواخته میشود
مهمترین فرق بین ویولن سل و کنترباس، روش نواختن آنهاست. همانطور که گفتیم، کنترباس اندازهی بزرگی دارد و سنگین است؛ به همین خاطر نوازنده برای اینکه کنترل بهتری روی ساز داشته باشد و به همهی نتها به راحتی دسترسی پیدا کند، بهتر است در حالت ایستاده آن را بنوازد. معمولاً نوازندهی کنترباس پاهایش را به اندازهی عرض شانههایش باز میکند تا بتواند ساز را در جای مناسبی نگه دارد. اما ویولن سل را میتوان در حالت نشسته هم نواخت. کافی است نوازنده به صورت صاف روی یک صندلی بنشیند و ساز را با کمک زانوهایش در وضعیت ثابت و متعادلی قرار دهد.