نورعلی برومند از استادان پرتلاش موسیقی ایران به شمار میرود. او نواختن سازهای مختلف را نزد آموزگاران ماهر و با تجربه فراگرفته است. این هنرمند سرشناس ایرانی، سرگذشت پربار و قابل توجهی دارد که در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ به آن نگاهی خواهیم داشت.
نورعلی برومند
نورعلی برومند، استاد بزرگ موسیقی و نوازنده ماهر سازهای ایرانی، در سال ۱۲۸۵ در تهران به دنیا آمد. او از هفت سالگی استعدادش در موسیقی را نشان داد و حتی بدون کمک معلم، ریتمها را به خوبی مینواخت.
پدرش میرزا عبدالوهاب خان برومند، که شغلش جواهرشناسی بود، عاشق موسیقی بود. به همین خاطر، هنرمندان نامداری مانند درویش سماعحضور، حسین اسماعیلزاده و سیدحسین طاهرزاده به خانه آنها رفتوآمد میکردند. همین رفتوآمدها و فضای هنری خانه، باعث رشد و شکوفایی استعداد نورعلی برومند شد.
شروع آموزش موسیقی تخصصی
استاد نورعلی برومند یادگیری تار را از سیزده سالگی و نزد درویش خان شروع کرد. او ردیفهای مقدماتی استاد درویش را در طول سه سال آموخت. برومند با ابوالحسن صبا دوست و همراه بود. این دوستی از روزی آغاز شد که هر دو نزد درویش خان مشغول یادگیری تار و سهتار بودند و استادشان به آنها لقب “دوتا کوچولو” داده بود.
او از پانزده سالگی شاگرد غلامحسین درویش، معروف به درویش خان، شد و ردیفهای ابتدایی موسیقی را نزد او فراگرفت.
در هجده سالگی با روحالله خالقی آشنا شد و مدتی با هم به تمرین نوازندگی پرداختند. پس از آن به آلمان رفت و در کنار تحصیل پزشکی، به آموختن پیانو، سرایش و اصول نتخوانی موسیقی غربی نیز پرداخت و به آثار موتسارت، آهنگساز اتریشی، علاقهمند شد. در سال ۱۳۰۶ شمسی به ایران بازگشت و برای تکمیل دانش خود، نزد موسی معروفی – که از شاگردان برجستهی درویش خان بود – به شاگردی نشست تا ردیفهای متوسط تا پیشرفته و اصول نتنویسی موسیقی ایرانی را بیاموزد.
ادامه تحصیل در اروپا
سپس برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی، دوباره به اروپا سفر کرد، اما به دلیل یک بیماری ناشناخته بینایی خود را از دست داد و در سال ۱۳۱۵ شمسی مجبور به بازگشت به ایران شد. پس از آن، تمام وقت خود را به یادگیری و آموزش موسیقی اختصاص داد. از استادان او میتوان صمصامالدوله و فخامالدوله بهزادی، ابوالحسن صبا، حسینخان هنگآفرین، یوسف فروتن، حبیب سماعی، عبدالله دوامی و اسماعیل قهرمانی را نام برد. هر یک از این استادان در بخشی از موسیقی سرآمد بودند و برومند سالهای طولانی با صبر و حوصله نزد آنان به یادگیری و تمرین پرداخت.
او به مدت دوازده سال تمام، ردیفهای موسیقی سنتی ایران را نزد اسماعیل قهرمانی — که شاگرد برجسته و ارشد مکتب میرزا عبدالله دوامی بود — فراگرفت. از آنجا که به دلیل کهولت سن، پنجه و مضراب قهرمانی بسیار ضعیف شده بود، برومند با پشتکار بسیار، آثار استاد را دوباره آموخت، بازسازی کرد و دقیقاً به شیوه خود او به اجرا و تنظیم درآورد.
یادگیری سازهای گوناگون و پایهگذاریهای جدید در آموزش موسیقی
استاد نورعلی برومند به دلیل استعداد چشمگیر در فراگیری سازهای مختلف و ایجاد روشهای نوین در آموزش موسیقی، نقشی بیبدیل در پیشبرد و انتقال موسیقی اصیل به نسلهای بعد ایفا کرد. او در نواختن سازهایی مانند تار، سهتار، سنتور، تنبک و کمانچه چیرهدست بود و به آموزش آواز نیز میپرداخت.
برومند به درخواست برونو نتل، موسیقیشناس آمریکایی، به دانشگاه ایلینوی رفت و در مدت یک ماه، موسیقی دستگاهی ایران را معرفی کرد و بخشهایی از ردیف موسیقی ایرانی را ضبط نمود. این ضبطها امروزه در آرشیو دانشگاه ایلینوی نگهداری میشود.
در سال ۱۳۴۴، همزمان با راهاندازی رشته موسیقی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، مهدی برکشلی از او دعوت کرد تا به عنوان استاد ردیف در آن دانشکده مشغول به کار شود. بدین ترتیب، آموزش آکادمیک موسیقی ایرانی را آغاز نمود. او هفتهای دو جلسه به صورت شفاهی ردیف موسیقی را به دانشجویان آموزش میداد تا اینکه در سال ۱۳۵۳ بازنشسته شد. در میانه دهه پنجاه و با تأسیس مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران، تدریس در این مرکز را نیز شروع کرد.
نورعلی برومند استاد بسیاری از چهرههای بزرگ موسیقی اصیل ایران بود که از جمله آنان میتوان به اکبر گلپایگانی، محمدرضا شجریان، پریسا، پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده، محمدرضا لطفی، فرخ مظهری، داریوش طلایی، مجید کیانی، جلال ذوالفنون، شهرام ناظری، ناصر فرهنگفر و رضوی سروستانی اشاره کرد.
او سرانجام در دوم بهمن ۱۳۵۵ بر اثر سکته قلبی در تهران درگذشت و در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.