تیمپانی یک ساز کوبهای است که به آن طبل نیمکُروی هم میگویند. این ساز از یک بدنه بزرگ و گرد از جنس مس و یک سطح رویی از جنس پوست حیوان یا پلاستیک ساخته شده است.
تیمپانی برای نخستین بار در سدهٔ هفدهم میلادی، همراه با ترومپت، به عنوان اولین طبل وارد ارکستر سمفونیک شد و از میانههای قرن نوزدهم به بعد، به طور کامل در ارکسترهای سمفونیک جایگاه ثابتی پیدا کرد.
در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، میخواهیم همه نکات مهم مربوط به این ساز کوبهای را با شما به اشتراک بگذاریم.
ساختار ساز تیمپانی
تیمپانی از یک کاسه به عنوان بدنه اصلی تشکیل شده که معمولاً از جنس مس ساخته میشود. البته در مدلهای اقتصادیتر، ممکن است این کاسه از آلومینیوم یا فایبرگلاس نیز ساخته شود. روی این کاسه یک پوسته یا پوست کشیده میشود که میتواند از جنس پلاستیک یا پوست طبیعی حیواناتی مانند گوساله و بز باشد. هر یک از این پوستهها ویژگیهای خاص خود را دارند: پوسته پلاستیکی مقرونبهصرفه، بادوام و مقاوم در برابر تغییرات آب و هوایی است، در حالی که پوسته طبیعی حیوانی صدایی گرمتر و غنیتر ایجاد میکند.
معمولاً اندازه پوسته مورد نیاز برای هر تیمپانی حدود پنج سانتیمتر بزرگتر از قطر کاسه آن است؛ برای مثال، برای تیمپانی با قطر ۵۸ سانتیمتری، پوستهای به اندازه تقریبی ۶۴ سانتیمتر لازم است.
یکی از ویژگیهای مهم تیمپانی، قابلیت کوک شدن آن است. این کار با تغییر کشش پوسته ساز انجام میشود. نوازنده با سفت یا شل کردن ۶ تا ۸ میله مخصوص که در اطراف ساز قرار دارند، میتواند کوک تیمپانی را تنظیم کند. البته کوک کردن دستی تیمپانی با این میلهها فرآیندی کند و زمانبر است؛ به همین دلیل در قرن نوزدهم، سیستمهای مکانیکی برای تغییر سریعتر کوک ابداع شد. به تیمپانیهایی که از این سیستم استفاده میکنند، تیمپانی ماشینی گفته میشود. نوع دیگری از تیمپانی نیز وجود دارد که به تیمپانی پدالی معروف است و امروزه رواج بیشتری دارد. در این نوع، نوازنده با فشردن پدال میتواند کشش پوسته را تغییر داده و کوک ساز را تنظیم کند.
تیمپانی در اندازههای مختلفی ساخته میشود و قطر کاسه آن معمولاً بین ۳۰ تا ۸۰ سانتیمتر متغیر است.
ساختار چوب تیمپانی
تیمپانی با دو چوب مخصوص نواخته میشود. این چوبها معمولاً از جنس چوبهای سفت یا بامبو هستند، اما گاهی هم از آلومینیوم یا فیبر کربن برای ساختشان استفاده میشود. نوک چوبها نیز از مواد مختلفی مانند نمد فشرده، چوب پنبه یا چرم درست شده است. نکته جالب این است که نوازندگان تیمپانی معمولاً چندین نوع چوب با اندازهها، شکلها و جنسهای گوناگون در اختیار دارند و بسته به حال و هوای هر قطعه موسیقی، چوب مناسب آن را انتخاب میکنند.
مجموعه استاندارد تیمپانی
یک مجموعه معمولی تیمپانی از چهار طبل با اندازههای مختلف تشکیل شده است:
قطر این طبلها به ترتیب عبارت است از:
۸۱ سانتی متر
۷۴ سانتی متر
۶۶ سانتی متر
۵۸ سانتی متر
این مجموعه میتواند محدوده صوتی از نت D2 تا A3 را تولید کند. نحوه قرارگیری طبلها نیز به شکل یک نیمدایره در اطراف نوازنده است.