شاید در برنامههای مسابقه آواز کلمه فالش را شنیده باشید. این واژه هم برای خوانندگی و هم برای نواختن ساز استفاده میشود. در این نوشته قصد داریم شما را بیشتر با این اصطلاح موسیقی آشنا کنیم. پس پیشنهاد میکنیم تا پایان این مطلب همراه ما بمانید.
فالش زدن در موسیقی به چه معناست؟
صداهای موسیقی هم مانند بقیه صداها یک بسامد ثابت و مشخص دارند و هر نتی در موسیقی بسامد ویژه خودش را دارد. همین تفاوت در بسامد باعث میشود که نتها با فاصلههای معینی از هم قرار بگیرند. چیدمان نتها در کنار هم متفاوت است و در هر گام، نتها با نظم و ترتیب خاصی کنار هم میآیند.
حالا اگر هنگام نواختن، یکی از این معیارها به درستی رعایت نشود، فالش اتفاق میافتد. به زبان ساده، فالش زدن در موسیقی یعنی:
۱. بسامد نتی که اجرا میشود با بسامد اصلی آن نت یکسان نباشد. یعنی اگر صدای نت اجراشده از صدای اصلی آن بمتر یا زیرتر باشد، فالش است.
۲. نوازنده نتی را بنوازد که در گام قطعه وجود ندارد. در این حالت میگویند خارج از گام یا فالش زده است.
۳. اگر فاصلههای بین نتها، پردهها و نیمپردهها به شکل درستی رعایت نشوند، صدای بهدستآمده فالش خواهد بود.
چگونه فالشی را تشخیص دهیم و آن را برطرف کنیم؟
اغلب کسانی که ساز میزنند ولی گوش موسیقایی قوی ندارند، در اجرای خود اشتباه میکنند. دلیلش این است که یک نوازنده اول باید بتواند صدای درست را با گوشش تشخیص دهد تا بعد بتواند آن را درست اجرا کند. بنابراین مهمترین شرط برای نواختن دقیق و کوک، داشتن گوش قوی و تربیتشده است. برای قوی کردن گوش موسیقایی میتوانید از روشهای زیر کمک بگیرید:
۱. هر روز با پیانو تمرین کنید. تکتک نتها را بزنید و سعی کنید دقیقاً همان صدا را با خواندن یا سوت زدن تکرار کنید تا در ذهنتان ثبت شود. سپس چشمانتان را ببندید، یک نت بزنید و فقط گوش دهید و نام آن نت را حدس بزنید. این کار را برای تمام نتهای اصلی و بعد برای نتهای دیز و بمل هم انجام دهید. (یعنی برای همهی فاصلههای پرده و نیمپرده این تمرین را تکرار کنید.)
۲. به آوازها و قطعات موسیقی مختلف ایرانی و غربی گوش دهید تا با دستگاهها و گامهای گوناگون آشنا شوید و هنگام نواختن دچار سردرگمی نشوید.
۳. دستگاهها و آوازهای موسیقی ایرانی را یاد بگیرید و در هر دستگاه، چند قطعه را با دقت گوش کنید و به فاصلههای بین نتها و پرشهای ملودی توجه داشته باشید.
۴. وقتی در حال تمرین نوازندگی هستید، صدای ساز خود را ضبط کنید. بعد از تمرین، به آن گوش دهید تا قسمتهایی که درست نبودهاند را پیدا کنید.
۵. هنگام تمرین و نواختن نتها، صدای سازتان را با دیاپازون بررسی کنید تا مطمئن شوید دقیقاً با فرکانس اصلی خودش نواخته شده است یا خیر. اگر نت کاملاً کوک باشد، چراغ دیاپازون سبز رنگ میشود.
فالش زدن برای چه سازی رخ میدهد؟
در زمان نواختن هر سازی، چه زهی و چه بادی، ممکن است صدای نادرست یا فالش ایجاد شود. اما در بعضی سازها مانند سنتور، پیانو و قانون، این مشکل معمولاً به خاطر کوک نبودن سیمهای ساز پیش میآید.
در سازهای دیگری مثل ویولن، کمانچه، ویولن سل، فلوت و کلارینت، اگر روش قرارگیری دست و انگشتها، شیوه کشیدن آرشه یا نحوه دمیدن در سازهای بادی درست نباشد، صدای ساز فالش میشود.
همانطور که در سازهایی مانند کمانچه و ویولن مشاهده میشود، نوازنده گاهی جای انگشت خود را روی دسته ساز تغییر میدهد تا صدای نت از حالت نادرست به حالت صحیح و دقیق تبدیل شود.