موسیقی دنیای بسیار بزرگی است و دانشی سرشار از مفاهیم و واژههای گوناگون که یادگیری همه آنها میتواند چالشبرانگیز باشد. در عرصه موسیقی، همچنین شباهتها و تمایزهایی وجود دارد که پیوند عمیق این هنر و دانش را به نمایش میگذارد. در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، میخواهیم یکی از این تفاوتها، یعنی فرق میان کنسرت و سمفونی را برای شما شرح دهیم. امیدواریم تا پایان این مطلب همراه ما بمانید.
کنسرت :
به اجرای زندهای که معمولاً در زمینه موسیقی و در حضور جمعی از تماشاگران انجام میشود، کنسرت میگویند. این اجرا میتواند توسط یک فرد یا یک گروه، مثل یک ارکستر، ارائه شود. کنسرتها یکی از انواع رسانههای حضوری به شمار میروند و از آنجا که تأثیر زیادی بر مخاطب میگذارند، در زمینههای پیامرسانی و تبلیغات بسیار مورد توجه قرار میگیرند.
کنسرتها، مانند همایشها و گردهماییهای دیگر، جزو اجتماعات هدفدار محسوب میشوند و یکی از اهداف اصلی آنها ایجاد لحظات شاد و نشاطبخش برای حضار است. تأثیرگذاری این رسانه به این دلیل بالاست که مخاطبان در فضایی پرانرژی و با روحیهای شاد حاضر شدهاند و پیامها به سرعت و با کیفیت خوبی توسط آنان دریافت و درک میشود.
سمفونی
کلمه سمفونی به معنای همصدایی و همنوایی است. در موسیقی کلاسیک، سمفونی قطعهای است که برای ارکستر نوشته میشود. این قطعه معمولاً از چند قسمت مستقل به نام موومان تشکیل شده است. قسمت اول سمفونی اغلب از ساختاری به نام فرم سونات پیروی میکند.
سمفونی
در واقع فرم سمفونی همان قالب چهار قسمتی یا چهار موومانه است. این فرم، اساساً برای سازها نوشته میشود و به ندرت به صورت آوازی اجرا میگردد (مانند موومان چهارم سمفونی نهم بتهوون).
پیدایش سمفونی به قرن هجدهم میلادی در اروپا برمیگردد. آهنگسازانی مانند یوزف هایدن، ولفگانگ آمادئوس موتسارت و به ویژه لودویگ فان بتهوون نقش بسیار مهمی در شکلگیری و تکامل آن داشتهاند.
تفاوت کنسرت و سمفونی
کنسرت و سمفونی هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. هر اجرای کنسرتی ممکن است یک سمفونی باشد، یا به بیان دیگر، یک ارکستر سمفونی هم نوعی کنسرت محسوب میشود. اما اینطور نیست که هر کنسرتی را بتوان یک سمفونی یا ارکستر سمفونی نامید.
هر دو گونهی کنسرت و سمفونی در دستهی موسیقی ارکستری جای میگیرند و از دورهی کلاسیک (از سال ۱۷۵۰ به بعد) تا به امروز، میان مردم از محبوبیت زیادی برخوردار بودهاند.
تفاوت در تعداد اجرا کنندگان
۳. در یک کنسرت معمولاً یک نفر نقش اصلی را اجرا میکند، اما در ارکستر سمفونی تعداد نوازندگان بسیار بیشتر است.
۴. در کنسرتها اغلب یک خواننده یا یک گروه محدود به اجرا میپردازند. در این حالت، یک فرد بیشتر در مرکز توجه قرار میگیرد و نگاه حضور را به سوی خود جلب میکند.
۵. نوازندگان روی صحنه قطعات را مینوازند و خواننده معمولاً جلوتر از آنها میایستد. تعداد سازهای به کار رفته نیز نسبتاً کم است.
۶. تفاوت کنسرت و سمفونی تنها به حضور یا عدم حضور خواننده محدود نمیشود؛ این دو قالب اجرا، در نوع موسیقی و سبک آن نیز با هم تفاوت دارند.
برای نمونه میزان هماهنگی گروهی در ارکستر سمفونی بسیار دقیق تر از اجرای کنسرت است.ارکستر سمفونی بر پایه اجرای تیمی شکل گرفته است. اگر در گروه نظم و هماهنگی وجود نداشته باشد، اجرا بهم می خورد.
آزادی عمل در حین اجرا
۷. در اجرای زنده، خواننده آزادی عمل زیادی دارد. او میتواند کنترل صحنه را در دست بگیرد، اجرا را متوقف کند، آهنگش را عوض کند یا با حرف زدن و گفتگو با حضار، آنها را هیجانزده کند.
۸. در یک کنسرت، خواننده حتی میتواند بخشی از کارهای یک مجری را هم انجام دهد. اما در ارکستر سمفونیک، نظم گروهی بسیار شدید است و انجام چنین کارهایی به سادگی امکانپذیر نیست.
پس تفاوت اصلی کنسرت و سمفونی، در درجه اول به میزان نظم گروهی برمیگردد. همچنین، جایگاه قرارگیری نوازندگان و سازهایشان روی صحنه نیز در این دو با هم فرق دارد.
۹. در اجرای سمفونی، چیدمان سازها و نوازندگان باید حتماً طبق یک الگوی مشخص باشد. بخش جلویی صحنه به سازهای زهی اختصاص دارد و رهبر ارکستر در سمت چپ میایستد. سایر نوازندگان نیز هر کدام با ساز خود، در جایگاه تعیینشدهای قرار میگیرند. این نظم دقیق کمک میکند تا همه بتوانند دستورات و اشارههای رهبر گروه را به خوبی ببینند و دنبال کنند.
در کنسرت چنین امری وجود ندارد و چینش خاصی بین سازها حکمفرما نیست. هر نوازنده ای بر اساس توافقی که با نوازنده های دیگر دارد، در جایگاهی قرار می گیرند و به اجرا می پردازند.
در اجراهای گروهی مانند کنسرت، معمولاً به نوازندگان تکنواز این فرصت داده میشود تا استعداد و مهارت خود را به تنهایی به نمایش بگذارند و نشان دهند در نواختن ساز خود تا چه حد توانمند هستند. البته که پیش از این، باید سرپرست یا خوانندهٔ اصلی گروه با این کار موافقت کند و اجازهٔ آن را صادر نماید.
اما در ارکسترهای بزرگ سمفونی، چنین کاری معمولاً انجام نمیشود و امکان پذیر نیست.