همیشه و در طول تاریخ، زنان جایگاه ویژهای در موسیقی ایران داشتهاند. یکی از این چهرههای درخشان، ارفع اطرایی است. او نخستین زنی است که به آموزش سنتور پرداخته و همچنین نویسنده و پژوهشی فعال در زمینه موسیقی اصیل ایرانی به شمار میرود. در ادامه این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، با زندگی و آثار این هنرمند برجسته بیشتر آشنا خواهید شد.
تحصیلات موسیقی ارفع اطرایی
ارفاع اطرایی در هشتم تیرماه ۱۳۲۰ در تهران به دنیا آمد. او در سن ده سالگی و در سال ۱۳۳۰ وارد هنرستان موسیقی ملی شد و زیر نظر استادان بزرگی مانند فرامرز پایور، روحالله خالقی، حسین صبا و محمود کریمی به فراگیری موسیقی پرداخت. وی از شاگردان بااستعداد و مورد تحسین استادانش، به ویژه حسین صبا و فرامرز پایور، بود.
ارفاع اطرایی تنها در دوران دبیرستان موفق نبود، بلکه در دوره لیسانس نیز با نمرات عالی فارغالتحصیل شد. علاوه بر این، او موفق به دریافت مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گردید.
فعالیتهای حرفهای در زمینه نوازندگی
بانوی هنرمند، ارفع اطرایی، به عنوان نخستین زن ایرانی شناخته میشود که نوازندگی و آموزش سنتور را به عنوان حرفه اصلی خود انتخاب کرد و مدارک رسمی این رشته را نیز کسب نمود. او از نوزدهسالگی کار تدریس و اجرای موسیقی را آغاز کرد.
این هنرمند سالهای طولانی در ارکستر صبا زیر نظر حسین دهلوی و نیز در ارکستر فرامرز پایور، با سنتور کروماتیک و سنتور کروماتیک باس به نوازندگی پرداخت. از سال ۱۳۵۳ سرپرستی گروه موسیقی تالار رودکی (وحدت) را بر عهده گرفت و با چهرههای سرشناسی مانند لطف الله مجد، نادر گلچین و خاطره پروانه همکاری نمود.
فعالیتهای هنری او تنها به ایران محدود نماند و به عرصههای بینالمللی نیز راه یافت. ارفع اطرایی در کشورهای مختلف از جمله ایتالیا، بلژیک، آمریکا، بوسنی و ترکیه به اجرای تکنوازی و گروهنوازی پرداخت. او با هدف برگزاری کنسرت و شناساندن موسیقی اصیل ایرانی به کشورهای بسیاری مانند پاکستان، افغانستان، ایتالیا، آمریکا، ترکیه، بحرین، عراق، کویت و بوسنی و هرزگوین سفر کرد.
وی در نهادهای مختلف هنری نیز عضویت داشته است؛ از جمله هیئت مدیره نخستین دوره کانون پژوهشگران خانه موسیقی ایران، شورای فنی هنرستان موسیقی دختران و پسران و شورای فنی دانشگاه علمی کاربردی. دفتر مشارکت زنان نهاد ریاست جمهوری، نام او را در فهرست زنان سرشناس ایران ثبت کرده است. همچنین در اردیبهشتماه ۱۳۹۱ مراسم بزرگداشتی با عنوان «مراسم نکوداشت مقام نخستین بانوی مدرس موسیقی ایرانی و نوازنده برجسته سنتور» برای وی برگزار شد.
فعالیتهای ارفع اطرایی در زمینه تألیف کتاب
ارفاع اطرایی کتابهای زیادی درباره موسیقی سنتی ایران و اهمیت آن منتشر کرده است. در ادامه میتوانید فهرست کارهای این هنرمند را مشاهده کنید.
فرهنگ موسیقی ایران
سنتور و ناظمی
دوازده مقام موسیقی ملی ایران
زندگی و کارهای حبیب سماعی
بوی جوی مولیان: افسانههای موسیقی ایران
هفت دستگاه و پنج آواز موسیقی ایرانی
بازنشر «خودآموز سنتور حسین صبا»
آشنایی با سازهای ایرانی به همراه محمدرضا درویشی
کارها و دانش پایور