دکتر شینیچی سوزوکی، که بین سالهای ۱۸۹۸ تا ۱۹۹۸ میزیست، یک نوازنده و مدرس ویولن اهل ژاپن بود. او بر پایه پژوهشهای خود، شیوهای تازه برای آموزش موسیقی طراحی کرد که بنیان آن، بسیار شبیه به روش یادگیری زبان مادری است. در ادامه این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، بیشتر با متد آموزش ویولن به سبک سوزوکی آشنا خواهید شد.
متد آموزش ویولن به سبک سوزوکی
روش سوزوکی یکی از شناختهشدهترین و تاثیرگذارترین راهها برای یادگیری موسیقی است که امروزه از موفقترین شیوههای آموزشی به شمار میرود. این روش بر پایه اندیشههای شینجی سوزوکی، نوازنده چیرهدست و نامدار ویولن، شکل گرفته است. شینجی سوزوکی خود، فراگیری موسیقی را از سالهای نخستین زندگی و با راهنمایی یک استاد آلمانی آغاز کرد.
این اندیشه، جرقهای در ذهن سوزوکی ایجاد کرد و سرانجام به دیدگاهی تازه و فلسفهای نو در روش آموزش مهارتها به کودکان تبدیل شد.
هدف نخستین او تنها آموزش ساز به کودکان نبود. او درک کرد که میتواند نقش منحصر به فردی برای موسیقی در کل فرآیند یادگیری و رشد کودکان ایفا کند.
روش آموزش ویولن سوزوکی، یک راه طبیعی و دوستداشتنی برای یادگیری موسیقی است. در این روش، کودکان خردسال — حتی در سنین پیش از مدرسه — میتوانند نواختن ویولن را آغاز کنند، همانطور که زبان مادری خود را به سادگی و با گوش دادن و تقلید یاد میگیرند.
در این سبک، گوش دادن روزانه به موسیقی، نقش کلیدی دارد. کودک قطعاتی را که قرار است بنوازد، بارها و بارها میشنود تا ملودی و ریتم آن در ذهن و قلبش جای گیرد. آموزش نه از روی نتخوانی، بلکه با تقلید از معلم و شنیدن آغاز میشود. این کار اعتماد به نفس و مهارت گوش موسیقایی کودک را به شکلی شگفتانگیز پرورش میدهد.
همچنین، مشارکت والدین در این روش بسیار مهم است. پدر یا مادر در کلاس حاضر میشوند، همراه کودک میآموزند و در خانه، تمرین روزانه را به یک فعالیت مشترک و لذتبخش تبدیل میکنند. این روش بر رشد شخصیت کودک، ایجاد انضباط درونی و پرورش حس زیباییشناسی نیز تأکید فراوان دارد.
هدف نهایی، تنها تربیت یک نوازنده حرفهای نیست؛ بلکه پرورش انسانی با قلب مهربان، روحیهای قوی و ذوقی عمیق برای زیباییهاست. در روش سوزوکی، هر کودکی استعداد یادگیری موسیقی را دارد، به شرط آن که در محیطی سرشار از تشویق و عشق قرار بگیرد.
روش زبان مادری
روش “زبان مادری” سوزوکی از شیوهای که کودکان زبان یاد میگیرند، الهام گرفته و از آن برای آموزش استفاده میکند.
اصول اصلی این روش به این شرح است: آموزش باید از سنین پایین شروع شود، گوش دادن نقش بسیار مهمی دارد، تشویقهایی که بر کودک اثرگذار باشد باید صورت گیرد، همراهی و پشتیبانی والدین ضروری است، تمرین و تکرار باید آنقدر ادامه یابد تا مطالب به خوبی در ذهن کودک جا بیفتد و در نهایت، یادگیری همراه با دیگر کودکان و مشارکت در جمع بخشی از این روش است.
سوزوکی باور داشت همانطور که کودکان زبان مادری خود را به راحتی و به سرعت فرا میگیرند، میتوانند موسیقی را نیز از کودکی، مانند یک زبان و با تعامل با دیگران بیاموزند.
او این قابلیت را “توان پروری” نامید؛ به این معنا که استعداد موسیقی ذاتی و مادرزادی نیست، بلکه میتوان آن را مانند زبان مادری در هر فردی پرورش داد.
اهداف روش سوزوکی
هدفهای او، پرورش همهجانبهی کودک، آشکار کردن استعدادهای لازم برای یادگیری و تبدیل کودکان به انسانهای شاد و تندرست با همراهی پدر و مادر در یک محیط آموزشی مناسب بود.
سوزوکی در این روش قصد ندارد یک هنرمند بزرگ بسازد. بلکه میخواهد به همهی کودکان کمک کند تا لذت نهفته در موسیقی را بچشند.
روش شینیچی سوزوکی به بسیاری از کودکان امکان میدهد تا موسیقی را در سطحی عالی بنوازند. شمار زیادی از شاگردانی که با این روش آموزش دیدهاند، به نوازندگان حرفهای و بسیار respected تبدیل شدهاند.
با این حال، هدف اصلی، تربیت افراد حرفهای نیست. بلکه در سرتاسر این روش، تأکید بر رشد کلی کودک و آموزش او از راه موسیقی است.
دکتر سوزوکی همواره میگفت: همانطور که کودکان نخست شنیدن و سخن گفتن را میآموزند و سپس به سراغ خواندن و نوشتن میروند، در این روش نیز کودکان ابتدا مهارت شنیداری و تکنیک نوازندگی خود را تقویت میکنند و پس از آن، شروع به نتخوانی و یادگیری اصول اولیهی موسیقی مینمایند.
فلسفه آموزشی
سوزوکی نام دستاورد خود را فلسفه گذاشت. او اعتقاد داشت هر معلمی باید با تکیه بر این فلسفه، ولی با سبک و شیوهٔ شخصی خودش، موسیقی را آموزش دهد.
پس از معرفی این روش و به کارگیری آن، نتایج بسیار چشمگیر بود. این روش حتی برای افراد با تواناییهای محدود یا معلولیتها نیز پاسخگو بود و همه را متعجب کرد. سوزوکی فلسفهٔ خود را جایگزینی بسیار مناسب برای روش قدیمی ارف معرفی نمود.
امروزه در جهان و کشورهای پیشرفته، این روش به طور گستردهای استفاده میشود. هر سال میلیونها کودک نه تنها برای یادگیری موسیقی، بلکه با هدف افزایش اعتماد به نفس، تقویت مهارت کار گروهی و پرورش ذهنی خلاق، از این روش بهره میبرند.
متد سوزوکی در آموزش موسیقی
مادر از همان آغاز تولد با فرزندش صحبت میکند. لبخند و محبت او در هنگام حرف زدن، به رشد مهارتهای زبانی کودک کمک میکند.
مادر هرگز با نوزاد خود با خشونت صحبت نمیکند و وقتی کودک هنوز نمیتواند حرف بزند، از او خشمگین نمیشود.
کودکان با بازی کردن در کنار همسالان خود، واژههای تازهای یاد میگیرند و این کار آنها را برای پیشرفت بیشتر تشویق میکند.
با تکرار و تمرین روزانه، کودک آماده میشود تا گامهای بلندتری بردارد و رفتهرفته در زبان مادری خود توانا و ماهر شود.
عناصر مهم رویکرد سوزوکی به آموزش موسیقی
شروع زودهنگام (بین ۳ تا ۴ سال در بیشتر کشورها معمول است)
تأثیر مهم گوش دادن به موسیقی
یادگیری نواختن پیش از یادگیری نت خوانی
همراهی و مشارکت پدر و مادر
فضای آموزشی و تربیتی دلگرمکننده و خوب
کیفیت بالای آموزش توسط مربیان تحصیلکرده و ماهر
توجه به تولید صدای زیبا و سالم از ساز، به شیوهای آرام و بدون فشار
ارزیابی مستمر که توسط هنرجویان متد سوزوکی در همه جای جهان انجام میشود
رابطه و بازی با کودکان دیگر: هنرجویان سوزوکی از هر کشوری میتوانند با زبان مشترک موسیقی با یکدیگر دوست شوند.
پس در متد سوزوکی، یادگیری موسیقی کاری کسلکننده و سخت نیست و کودک با شوق و علاقهی خودش پیش میرود.
این روش همچنین به آشکار شدن استعدادهای پنهان کودک کمک میکند و یکی از دلایلی که هنرجو در این روش بر نواختن مسلط میشود، همین شیوهی آموزشی است.
آموزشگاه الهام نیز برای افزایش علاقه و بازدهی بهتر در یادگیری، از روش آموزشی سوزوکی در تدریس ویولن بهره میبرد.