سید جواد ذبیحی، صدایی آشنا در مناجاتها و اذانهای زیبایش بود. او به عنوان مؤذن، مداح و خوانندهی دعاهای آیین شیعه شناخته میشد و در مراسمهای مذهبیِ مربوط به اهل بیت و همچنین در اجرای آوازهای اصیل ایرانی حضور داشت.
ذبیحی از پایان دههی ۱۳۲۰ فعالیت هنری خود را از رادیو ایران آغاز کرد و بسیاری از مردم آن دوران، مناجاتها و اذان دلنشین او را به خاطر دارند. در ادامه، بیشتر با زندگی و کارهای جواد ذبیحی در وبلاگ ندابلاگ همراه شوید.
سید جواد ذبیحی
سید جواد ذبیحی آثار زیادی از خود به جای گذاشته است. بسیاری از این آثار امروزه کمیاب هستند، چون قبلاً از رادیو پخش میشدند. او در برنامهی معروف «گلها» هم از اولین روزها حضور داشت و در بیش از شصت قسمت از این برنامه اجرا داشت.
ذبیحی، مانند خواجه عبدالله انصاری، به خواندن مناجاتهای فارسی اهمیت زیادی میداد؛ مناجاتهایی که برای همه قابل درک بود و در دل مردم اثر میگذاشت.
نام سید جواد ذبیحی با مناجاتخوانی در سالهای قبل از انقلاب پیوند خورده است. سبک مناجاتخوانی او بر پایهی ردیفهای موسیقی ایرانی قرار داشت.
اگرچه او به شکل آکادمیک موسیقی نخوانده بود، اما با ردیفهای موسیقی ایرانی به خوبی آشنا بود. پدرش، سید اسدالله ذبیحی اهل درکه، از مداحان ساکن روستای درکه در شمال تهران محسوب میشد. سید جواد ذبیحی نیز از جوانی عمامه بر سر میگذاشت و در مراسم مذهبی تهران و دیگر شهرها شرکت فعال داشت.
همکاری با اساتید بزرگ
او از سال ۱۳۳۶ با همکاری داوود پیرنیا و هنرمندانی چون حسن کسایی، رضا ورزنده، جلیل شهناز، احمد عبادی، مرتضی محجوبی، علی تجویدی، پرویز یاحقی، حسین تهرانی، مهدی خالدی و فرهنگ شریف، وارد دنیای موسیقی غیر مذهبی شد و آوازهای ماندگاری را همراه با ساز این هنرمندان از خود به جای گذاشت.
او معمولاً همزمان با ساز آواز نمیخواند. روش کار او به این صورت بود که ابتدا چند دقیقه نوازندگان به صورت بداهه ساز میزدند، سپس ذبیحی یک آواز کامل را بدون همراهی ساز اجرا میکرد و در پایان، نوازندگان دوباره قطعۀ موسیقایی را مینواختند.
در سال ۱۳۴۷ مجموعهای از اشعار برگزیده که او در مناجاتهایش در رادیو ایران میخواند، در ۱۶۵ صفحه با مقدمهای از محیط طباطبائی و توسط انتشارات عطایی منتشر شد. عنوان این کتاب “نغمههای آسمانی” است.
پس از انقلاب
پیشینه او و فعالیتش در نهادهای حکومتی پیشین باعث شد پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ از سوی انقلابیون مورد خشم و سرزنش قرار گیرد.
افرادی که به آرشیوهای رادیو دسترسی پیدا کردند، تعدادی از آثار صوتی کمنظیر او را نابود کردند. به همین خاطر، امروزه جز تعدادی ضبط با کیفیت پایین از برنامههای رادیو و چند نوار که نزد شاگردان و علاقهمندانش باقی مانده، اثر با کیفیتی از او در دسترس نیست.
پس از انقلاب، مدتی را در زندان گذراند و بعد از آزادی، چند نفر به خانه او رفتند و به بهانه برگزاری مراسم دعا، او را با خود بردند و به شکلی وحشتناک به قتل رساندند. عصر همان روز، روزنامهای به نقل از یک گروه، خبری منتشر کرد و ادعا شد که قتل سید جواد ذبیحی به دلیل اجرای مداحی و مناجاتخوانی در رادیوی حکومت پیشین صورت گرفته است.
سالها بعد، صادق خلخالی در کتاب خاطرات خود که در سال ۱۳۷۹ چاپ شد، نام سیدجواد ذبیحی را در فهرست افرادی آورد که حکم اعدام آنها را صادر کرده بود.