کلارینت یکی از سازهایی است که گسترهی صدایی بسیار بزرگی دارد. این ساز برای نخستین بار حدود سال ۱۶۹۴ توسط یک سازندهی آلمانی به نام کریستف دنر با الهام از ساز سورنا ساخته شد و در طول دو دهه، شکل و ساختار مخصوص به خود را پیدا کرد. در ادامه با این ساز بیشتر آشنا میشویم. کلارینت آخرین سازی بود که به مجموعهی سازهای ارکستر سمفونیک اضافه شد.
کلاریت؛ آخرین سازی که در ارکستر سمفونی مورد استفاده قرار گرفت
کلارینت که با نام قرهنی نیز شناخته میشود، جزو سازهای بادی چوبی است. این خانواده شامل سازهایی مانند فلوت، ابوا و باسون میشود. کلارینت آخرین سازی بود که در ارکستر سمفونیک پذیرفته شد و در نیمه دوم قرن هجدهم به جمع سازهای ارکستر اضافه گردید.
این ساز معمولاً از چوبی مانند آبنوس ساخته میشود، اما امروزه نمونههای فلزی آن نیز وجود دارد. کلارینت یک زبانه تکی دارد، لولهای آن به شکل استوانه است و انتهای آن مانند یک شیپور گشاد میشود. روی بدنه لوله، تعداد زیادی کلید و سوراخ قرار دارد که نوازنده با کمک آنها نتهای مختلف را مینوازد.
خانواده کلارینت
کلارینت یک ساز بادی است که با یک تیغه نازک چوبی به نام قمیش به صدا درمیآید. مدلهای پیشرفته و حرفهای آن اغلب از چوب سیاه آفریقایی ساخته میشوند. این ساز در اندازهها و انواع مختلفی وجود دارد که همه آنها با هم خانواده کلارینت نامیده میشوند.
وقتی صحبت از کلارینت میشود، معمولاً نوع سوپرانو آن مد نظر است. نوع خاصی از کلارینت که میتواند فواصل موسیقی سنتی شرقی را بنوازد، به قرهنی معروف است.
کلارینت در گروه سازهای تکزبانه قرار دارد. بدنه آن یک لوله تقریباً استوانهای است که انتهای پایینی آن کمی گشاد و مخروطی شکل میشود. در قسمت بالایی ساز، یک قطعه دهانی شبیه به یک نوک باریک از جنس چوب، پلاستیک یا اَبونیت قرار دارد. یک طرف این دهانی صاف است و روی آن یک زبانه نیای نصب میشود. این مجموعه که دهانی نامیده میشود، هنگام نواختن کاملاً در دهان نوازنده قرار میگیرد. به غیر از دهانی، سایر بخشهای کلارینت نیز از هم جدا میشوند.
تعداد سوراخها و کلیدهای روی کلارینت بسیار بیشتر از سازی مانند فلوت است و به همین دلیل، یادگیری انگشتگذاری روی آن پیچیدهتر است. روی بدنه لوله، کلیدهای متعددی طراحی شدهاند. سیستم کلیدبندی کلارینت به دو دلیل کاملتر و پیچیدهتر از سازی مانند ابوا است:
۱ – به دلیل ویژگیهای صوتی و آکوستیکی خاص این ساز
۲ – به این علت که طراحی کلارینت جدیدتر از ابوا است
این تفاوت در ساختار، باعث میشود رنگ و طنین صدای کلارینت با ابوا متفاوت باشد. محدوده صوتی کلارینت بیش از سه اکتاو است.
برخی از ویژگیهای کلارینت :
کلارینت یکی از سازهایی است که نتهای آن را با کلید سل مینویسند و جزو سازهای انتقالی به شمار میرود.
انواع رایج کلارینت عبارتند از:
– کلارینت دو: این نوع انتقالی نیست.
– کلارینت سیبمل (پرکاربردترین نوع): صدایی که میدهد یک فاصله دوم بزرگ بمتر از نت نوشته شده است.
– کلارینت لا: یک فاصله سوم کوچک بمتر از نت نوشته شده صدا دارد.
– کلارینت میبمل (کلارینت کوچک): یک فاصله سوم کوچک زیرتر از نت نوشته شده تولید میکند.
کلارینت نسبت به بسیاری از سازهای بادی دیگر، وسعت صدای گستردهتری دارد.