یکی از اولین چیزهایی که هر کسی در موسیقی باید یاد بگیرد، مفهوم “کوک” است. اگر صدای یک خواننده یا ساز با بقیه هماهنگ نباشد، یعنی ناکوک است و باید درستش کرد. کوک در واقع یک معیار ثابت است که همه سازها و صداها باید بر اساس آن تنظیم شوند. اگر دوست دارید به زبان ساده بدانید کوک دقیقاً چه معنایی دارد، این نوشته را تا پایان دنبال کنید. در این مقاله از وبلاگ ندابلاگ، به طور کامل و با جزییات به موضوع کوک و راههای رسیدن به آن میپردازیم.
کوک در موسیقی چیست؟
کوک کردن در موسیقی یعنی تنظیم زیر و بمی صداهای هر نت، به شکلی که فاصلههای بین آنها دقیق و قانونمند باشد. وقتی میگوییم سازی یا خوانندهای ناکوک است، یعنی بعضی از نتها یا زیادی زیر هستند یا زیادی بم، و در جای درست خود قرار ندارند. بیشتر سازهای زهی نیاز به کوک دارند، اما بعضی سازهای بادی هم قابلیت کوک شدن دارند.
هدف اصلی از کوک کردن دو چیز است: اول اینکه قطعه را در گام درست بنوازیم، و دوم اینکه صدای ساز ما با بقیه سازها هماهنگ و خوشآهنگ باشد.
انواع روشهای کوک کردن
برای کوک کردن ساز شما، چند راه مختلف وجود دارد. میتوانید از روشهایی مانند استفاده از نت مرجع، گوش دادن دقیق، روش هارمونیک و یا با کمک تیونر این کار را انجام دهید. در ادامه، هر یک از این روشها را به طور جداگانه و کامل برای شما توضیح خواهیم داد.
نت مرجع
یکی از معمولترین راهها برای کوک کردن سازها، استفاده از یک نت اصلی به عنوان مرجع است. به عنوان نمونه، اگر نت «لا» را با فرکانس ۴۴۰ هرتز به عنوان پایه در نظر بگیرید، میتوانید بقیهٔ نتها را هم بر اساس آن تنظیم کنید.
هارمونیک
صدای سیم اول ویولنسل در محدودهی وسط خود، دقیقاً شبیه به صدای سیم دوم است که کمی جلوتر گرفته شده باشد. این حالت در خیلی از سازهای دیگر هم دیده میشود و شما میتوانید با کمک این نُتهای هارمونیک، ساز خود را به درستی کوک کنید.
تیونر یا دیاپازون
این روش، دقیقترین و رایجترین راه برای کوک کردن سازها در زمان حاضر است. در این روش، فرکانس یکی از نتها را به عنوان پایه و مرجع در نظر میگیریم و سپس بقیه نتها را بر اساس آن تنظیم میکنیم. وقتی چراغ دستگاه کوکساز (تیونر) سبز رنگ شود، یعنی آن نت به درستی کوک شده است. اما اگر چراغ قرمز شود، نشاندهنده این است که نت هنوز درست نیست و نیاز به تنظیم دارد.
گوشی
در این روش، ما ساز خود را با کمک صدای یک سیم یا ساز دیگر کوک میکنیم. به عنوان مثال، نوازندگان گیتار معمولاً یکی از سیمهای خود را به عنوان مرجع انتخاب میکنند و سپس بقیهٔ سیمها را بر اساس آن تنظیم میکنند. در گروههای موسیقی بزرگ مثل ارکسترها نیز همهٔ نوازندگان، سازهای خود را با توجه به نتِ سی بمل یا صدای سازهایی مانند کلارینت و ابوا، هماهنگ میکنند.
کوکهای غیر متداول
در بعضی از قطعههای موسیقی، از کوکهای متفاوتی نسبت به حالت معمول استفاده میشود. یکی از نمونههای مشهور، قطعهی «پنج سوئیت برای ویولنسل تنها» اثر باخ است. در اجرای این اثر، سیم اول ویولنسل، پایینتر از حد معمول کوک میشود تا صدای بمتری ایجاد کند.