پیانو یکی از مشهورترین سازهای کلیددار و تخصصی است که دامنه صدایی گستردهتری نسبت به بسیاری از سازها دارد و نوازنده میتواند با آن، تا ده نت را همزمان به صدا درآورد. یکی از اصلیترین چالشهایی که معمولاً نوازندگان پیانو با آن روبرو میشوند، روش مراقبت و نگهداری از این ساز است. در این نوشته از وبلاگ ندابلاگ، میخواهیم اطلاعات ضروری درباره شیوه درست نگهداری از پیانو را در اختیار دوستداران این ساز قرار دهیم.
نحوه نگهداری صحیح از پیانو
مکان نگهداری پیانو
پیانو سازی ظریف است و کوچکترین جابجایی یا تغییر در آب و هوای محیط میتواند روی کوک و حالت کلی آن اثر بگذارد. به همین دلیل طبیعی است که برای جای دادن آن، باید نکات ویژه و خاصی را در نظر گرفت.
به زبان ساده، هر جایی که شما در آن احساس آسایش دارید، برای نگهداری پیانو هم مناسب است. به طور کلی میتوان گفت که بهتر است پیانو را از نور مستقیم آفتاب دور نگه دارید. همچنین گذاشتن آن کنار پنجره توصیه نمیشود، چون هم نور خورشید به آن میتابد و هم گرد و خاک وارد میشود و تغییرات دما هم روی آن اثر میگذارد.
دور نگه داشتن پیانو از گرما
نکته مهم دیگر در مراقبت از پیانو، دور نگه داشتن آن از تغییرات ناگهانی رطوبت و دماست. این تغییرات میتوانند به بخشهای داخلی و صدای ساز آسیب بزنند و حتی باعث ترک خوردن چوب آن شوند.
بهترین دما برای نگهداری پیانو بین ۱۸ تا ۲۷ درجه سانتیگراد است. بهتر است ساز را از وسایل گرمایشی مانند رادیاتور، شوفاژ و شومینه دور قرار دهید.
حداقل فاصله مناسب از شومینه و بخاری گازی ۵ متر و از وسایلی مثل رادیاتور و شوفاژ ۳ متر است.
قرار دادن پیانو در کنار دیوارهایی که دمای آنها تغییر میکند یا دیوارهایی که لولههای آب گرم یا دودکش از داخل آنها عبور میکند، نیز مناسب نیست. تغییر دمای این دیوارها میتواند به بدنه و رنگ پیانو آسیب جدی بزند و تنظیم کوک و وضعیت داخلی آن را به هم بریزد.
دیوارهای بیرونی که پشت آنها فضای آزاد یا خیابان است نیز در طول روز گرم و سرد میشوند و شرایط دمایی ثابتی برای ساز فراهم نمیکنند.
اما اگر مجبور بودید بین دیواری که لوله گرم دارد و دیوار بیرونی یکی را انتخاب کنید، دیوار بیرونی را انتخاب کنید؛ به ویژه اگر این دیوار از نظر حرارتی عایقبندی شده باشد.
دور نگه داشتن پیانو از رطوبت
مواد به کار رفته در پیانو مثل نمد، پارچه کتان، چرم و قطعات ریز چوبی آن، با دقت بسیار بالا و در ابعاد دقیق ساخته شدهاند و به رطوبت حساس هستند. اگر رطوبت هوا زیاد باشد، روی نمد چکشهای پیانو اثر میگذارد و باعث میشود صدای آن غیرطبیعی و نامطلوب شود.
اگر در جایی زندگی میکنید که رطوبت هوا بالاست، میتوانید داخل پیانو از کیسههای جذبکننده رطوبت استفاده کنید.
پرهیز از خشکی مفرط هوای اطراف پیانو
رطوبت خیلی زیاد برای پیانو مضر است، اما هوای بیش از حد خشک هم میتواند آسیبهای جدیتری به همراه داشته باشد. این مشکل زمانی حادتر میشود که خشکی هوا با گرمای زیاد یا سرمای شدید همراه باشد. یکی دیگر از ضررهای هوای خشک این است که روی کیفیت و حفظ کوک پیانو هم تأثیر منفی میگذارد.
استفاده از محافظ
بهتر است برای شارژر پیانوهای دیجیتال از محافظ برق استفاده کنید. این کار از پیانو در برابر نوسانات احتمالی برق محافظت میکند و مانع آسیب دیدن آن میشود. همچنین هنگام خرید پیانو دیجیتال، حتماً مطمئن شوید که شارژر آن اصل و مخصوص همان دستگاه است. استفاده از شارژرهای غیراصلی و تقلبی میتواند به پیانو آسیب برساند.
عدم قرار دادن هرگونه شی بر روی پیانو
گذاشتن وسایل تزیینی یا چیزهای دیگر روی پیانو، میتواند به درب، سطح و رنگ آن آسیب بزند. همچنین، به دلیل لرزشهای طبیعی پیانو هنگام نواختن، این کار میتواند روی کیفیت صدا و عملکرد ساز هم اثر منفی بگذارد.
کوک مداوم و منظم
پیانو هم درست مثل سازهای زهی دیگر، مثلاً ویولن یا گیتار، نیاز به کوک دارد تا صدای خوب و دلخواهی بدهد.
هرچند کوک کردن پیانو به خاطر داشتن بیش از ۲۳۰ سیم، کار حساستر و پیچیدهتری نسبت به خیلی از سازهای دیگر است، اما اگر میخواهید از صدای باکیفیت آن لذت ببرید و عمر سازتان هم بیشتر شود، باید کوک و تنظیمهای آن را به طور منظم و در زمانهای مشخص انجام دهید.
جابجایی پیانو
ممکن است پس از مدتی بخواهید پیانوی خود را به خانهای دیگر یا حتی اتاقی دیگر منتقل کنید. تجربه نشان داده برای پیشگیری از آسیبهای احتمالی، بهتر است جابجایی پیانو را به افراد متخصص و کاربلد در این زمینه بسپارید.
تمیز نگه داشتن پیانو
برای مراقبت از پیانو، تمیز کردن گرد و غبار از روی بدنه آن بسیار مهم است. این موضوع در پیانوهای پلیاستری بیشتر به چشم میآید، زیرا سطح این پیانوها گرد و غبار را بیشتر جذب میکند. بهتر است برای تمیز کردن بدنه و کلیدهای پیانو فقط از دستمالهای نرم و مناسب این کار استفاده کنید و از به کار بردن اسپری یا مواد شیمیایی خودداری نمایید.
همچنین، اگر گرد و غبار روی سیمها، قطعات داخلی و مکانیزم پیانو بنشیند و برای مدت طولانی باقی بماند، کارکرد این بخشها دچار مشکل شده و در نهایت از کیفیت صدای ساز شما کاسته خواهد شد.
از آنجایی که گرد و خاک موجود در هوا حاوی ذرات شیمیایی است که میتوانند باعث اکسید شدن سیمهای پیانو شوند، اگر در منطقهای با هوای پرگرد و غبار زندگی میکنید، سعی کنید درب پیانو (چه از نوع گرند و چه دیواری) را بسته نگه دارید. برای پیانوهای رویال (گرند) نیز میتوانید از پوششهای مخصوصی که روی سیمها قرار میگیرند استفاده کنید.