قطعه ۴:۳۳ چیست؟
قطعه ۴:۳۳، در واقع اولین قطعه موسیقی در جهان است که هیچ صدایی در آن شنیده نمیشود. محتوای این اثر، فقط ۴ دقیقه و ۳۳ ثانیه سکوت است. شاید فکر کنید که این قطعه قابل اجرا نیست و بیشتر یک ایده نمادین است؛ اما باید بدانید که نوازندگان زیادی آن را در سالنهای کنسرت اجرا کردهاند. در این اجرا، نوازنده روی صحنه میرود، پشت ساز خود مینشیند و در طول ۴ دقیقه و ۳۳ ثانیه هیچ نتی نمینوازد. حضار در سالن نیز در این مدت کاملاً ساکت میمانند. احتمالاً با شنیدن این توضیحات تعجب کردهاید و کنجکاو شدهاید که چه کسی و چرا چنین قطعهای خلق کرده است. در ادامه پاسخ این پرسشها را خواهیم یافت. برای مطالعه مطالب خواندنی دیگر درباره موسیقی، سری هم به «وبلاگ ندابلاگ» بزنید.
جان کیج؛ آهنگساز قطعه ۴ دقیقه و ۳۳ ثانیه
جان کیج، شاعر، موسیقیدان، فیلسوف و آهنگساز، در پنجم سپتامبر ۱۹۱۲ در لسآنجلس آمریکا به دنیا آمد. او در کلاس چهارم ابتدایی برای نخستین بار با موسیقی آشنا شد، اما بعدها تصمیم گرفت نویسنده شود. پس از ورود به دانشگاه، به این نتیجه رسید که نویسندگی را نمیتوان در محیط آکادمیک به خوبی فراگرفت. بنابراین دانشگاه را رها کرد و برای یادگیری بیشتر به اروپا سفر کرد. در آنجا، هنرهای گوناگونی مانند معماری، نقاشی و موسیقی را تجربه کرد و سرانجام در سال ۱۹۳۳ تصمیم گرفت تمام توجه خود را به موسیقی معطوف کند. او در این باره گفته است:
«افرادی که موسیقی من را شنیدند، چیزهای بهتری برای گفتن داشتند تا افرادی که به نقاشیهای من نگاه میکردند…»
جان کیج از نوآورترین چهرههای موسیقی پس از جنگ جهانی دوم به شمار میرود. او از پیشگامان عرصههایی مانند موسیقی تصادفی، موسیقی الکتروآکوستیک و پیانو پریپرد (Prepared piano) بود و با خلاقیت خود از سازها به شیوههای غیرمعمول استفاده میکرد. این آهنگساز به فرهنگهای شرق آسیا، جنوب آسیا، هند و آیین بودایی علاقهی زیادی داشت و از آنها الهام میگرفت. ایدهی موسیقی تصادفی نیز با الهام از این فرهنگها، بهویژه فرهنگ چین، در ذهن او شکل گرفت. حاصل این ایده، مشهورترین اثر او، قطعهی ۴:۳۳ بود.
فلسفه آهنگ ۴:۳۳ چیست؟
بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران عرصه هنر و موسیقی، نظرات مختلفی درباره قطعه ۴:۳۳ ارائه دادهاند. اما خود جان کیج، خالق این اثر، هدف مشخصی از ساخت آن داشته است.
او با این قطعه میخواهد بگوید که هر صدایی که در اطرافمان میشنویم، میتواند موسیقی باشد. کیج از پیشگامان سبکی در موسیقی بود که به تصادفی بودن اصوات اهمیت میداد.
برخلاف تصور رایج، این قطعه فقط سکوت مطلق نیست؛ بلکه به شنیدن صداهای محیط اطراف و لحظهای که در آن هستیم، میپردازد. در واقع این شنوندگان هستند که قطعه ۴:۳۳ را میسازند؛ کافی است با دقت به محیط و درون خود گوش دهند.